خانه » همه » مذهبی » دروغ به شوخی

دروغ به شوخی


دروغ به شوخی

۱۳۹۶/۱۲/۰۸


۴۳۴ بازدید

سلام. لطفا اگه میشه یه تعریف دقیقی از دروغ بگید..آیا بعضی شوخی ها که تقریبا معلوم باشه شوخیه ..اما مطمئن نباشیم که راسته و فقط جنبه شوخی داشته باشه بگیم ..اون ها هم دروغ محسوب میشن؟ ممنون.

الف ) دروغ
دروغ و واژه‌های معادل آن در زبان عربی، از قبیل کذب، افتراء، افک، به معنای خبر مخالف با واقع به کار می‌روند. دروغ در اصطلاح دانشمندان اخلاق و فقیهان و نزد عرف نیز به همین معناست. راستی و صدق نیز که نقطه‌ی مقابل دروغ است به خبر مطابق با واقع تعریف شده است.انسان از اینکه به او دروغ گفته شود، نا خشنود می‌شود و احساس بیزاری می‌کند و این بهترین گواه بر آن است که سرشت پاک بشری از این عمل، تنفر داشته، از آن می‌پرهیزد. طبیعت و فطرت انسانی با دروغ ناسازگار بوده، در برابر این عمل، نوعی مقاومت و بازدارندگی از خود نشان می‌دهد که از آن با عنوان قبح عقلی یاد می‌شود. (اخلاق الهی/ آفات زبان/ آیة الله مجتبی تهرانی )
دروغ گفتن حرام است الا در موارد خاصی که موارد آن در شرع مقدس اسلام مشخص شده است . «دروغ مصلحتى» به معناى رایج نزد مردم – که در واقع «دروغ منفعتى» است – حرام است.
ب ) زشتی دروغ
دروغ به لحاظ اخلاقی از بزرگترین گناهان است و به لحاظ شرعی از محرمات مسلم شریعت است، زیرا کلید تمامی بدی ها و سرمنشأ همه شرها است. امام حسن عسکری در این زمینه در طی روایت فرموده است: تمام خباثت ها در خانه ای قرار دارد و کلید آن خانه، دروغ است. (جامع السعادات، ج 2، ص 323).دروغ آدمی را از جرگه اهل ایمان خارج و در زمره اهل کفر و نفاق وارد می نماید و بازتاب سوء فراوان بر نفس، روح و شخصیت انسان دارد. امام صادق(ع) فرمودند: دروغ همانا باعث خرابی ایمان می شود و قرآن کریم فرموده است: تنها کسانی دروغ می گویند که ایمان ندارند (نحل، آیه 105).و نیز در آیه دیگری فرموده است: دل های ایشان دچار بیماری نفاق می شود تا روزی که او را ملاقات نمایند، به خاطر خلف وعده با خداوند و به خاطر دروغ گویی (توبه، آیه 78).
ج ) موارد جواز دروغ
گاهی دروغ در موارد خاصی غیبت مجاز یا واجب می گردد و این در جایی است که پای مصلحت مهمتری در کار باشد به گونه ای که حفظ آن مصلحت بر مفاسد بزرگ دروغ غالب و چیره گردد. از جمله مواردی که داخل در این استثناء است موارد زیر است:
1 . نجات جان مومن
اگر جان شخصی در خطر باشد واگر ما راست بگوئیم آن شخص کشته خواهد شد در اینجا دروغ گفتن جایز حواهد بود .
2 . نیرنگ زدن در جنگ
3 . اصلاح و سازش میان دو نفر
4 . دروغ گفتن به زن
این دروغ در موردی است که مصلحت در کار باشد، نه این که همیشه می توان به زن دروغ گفت. به عنوان مثال زن می گوید فلان وسیله را برای خانه خریداری کن و مرد با وجودی که امکانات مالی آن را ندارد وعده مثبت می دهد، زیرا مقابله آشکار با درخواست زن غالباً موجب نزاع و درگیری خانوادگی می شود اما می توان با پذیرش درخواست آن از نزاع و درگیری جلوگیری کرد، سپس به تدریج او را از خواسته خود منصرف ساخت و یا در شکل ممکن آن را عملی ساخت.
روایت :
امام صادق(ع) می فرماید : « کل کذب مسؤول عنه صاحبه یوماً الا (کذباً) فی ثلاثة : رجل کائد فی حربه فهو موضوع عنه او رجل اصلح بین اثنین تلقی هذا بغیر ماتلقی به هذا یرید بذلک الاصلاح ما بینهما، او رجل وعد اهله شیئاً و هو لایرید ان یتم لهم »
ترجمه :
هر دروغی روزی از گوینده اش بازخواست شود مگردروغی که در سه جا گفته شود، مردی که در جنگ نیرنگ زند که بر او گناهی نیست، یا مردی که میان دو نفر اصلاح و سازش دهد با این یکی برخورد می کند و با آن دیگری برخورد دیگری و هدفش از این کار آشتی دادن میان آن دو است، یا مردی که به زن (یا خانواده) خود وعده ای دهد و قصد انجام آن را نداشته باشد»، (ترجمه میزان الحکمه، ج 11، محمد محمدی ری شهری، دارالحدیث، نقل از کافی)
د ) دروغ به شوخی
امام سجاد(ع) روایت کرده اند: اتقوا الکذب الصغیر منه و الکبیر فى کل جد و هزل فان الرجل اذا کذب فى الصغیر اجترى على الکبیر؛ (جامع السعادات) از کوچک و بزرگ دروغ خواه شوخى باشد یا جدى بپرهیزید؛ زیرا کسى که دروغ کوچک مى گوید بر دروغ بزرگ جرأت مى کند. دروغ کوچک به دروغ بزرگ مبدل مى شود و رفته رفته باب گناهان دیگر گشوده مى شود. آسانى دروغ، زشتى گناه را مى برد و بنده در برابر خداوند جرأت سرپیچى مى یابد و جهنم را براى خود مى خرد.
پرسشگر گرامی؛ دروغ گفتن به شوخى نیز دروغ محسوب مى شود. حضرت على (علیه السلام) فرمود: «بنده مزه ایمان را نمى یابد تا دروغ را ترک کند؛ چه شوخى باشد و چه جدى ». البته شوخى هاى دروغ نیز اقسام مختلفى دارند و حکم هر یک از نظر شرعى متفاوت است.
البته گاهی کلام طوری گفته می شود که همه متوجه شوخی بودن و دروغ بودن آن می شوند و کسی هم آن را باور نمی کند اما گاهی طوری می گویند که شخص باور می کند و عکس العمل از خود بروز می دهد و بعد به او می خندند واو را مسخره می کنند؛که این کار قطعا حرام است.
درفرهنگ اسلامی شوخی ومزاح کردن تا آنجا مباح و جایز است که درآن:
1. به دیگران ناسزاگویى نباشد.
2. جز سخن حق درآن نگوید.(سخنان رکیک وزننده وآزار دهنده به زبان نیارد)
3. اعتدال را درآن رعایت کند، افراط و زیاده روى یا تداوم در شوخى نداشته باشد.
4. از شوخیهاى خارج از نزاکت بپرهیزد.
نبى اکرم صلى اللّه علیه و آله و سلّم مى فرماید: من شوخى مى کنم ولى جز حقّ نمى گویم «انّى لامزح و لا اقول الا حقّا» ( ترجمه اخلاق ص: 231)
متأسفانه چون اکثر ما عادت به مزاح و شوخی آمیخته با دروغ کرده ایم، تصور می کنیم بدون دروغ گفتن نمی توان شوخی کرد؛ در حالی که اگر دقت کنیم می بینیم که هم می توان شوخی کرد و هم می توان دروغ نگفت؛ فقط باید کمی تمرین کنیم.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) که الگو و اسوه ی برای ما است، نه تنها عبوس و خشک مذهب نبوده بلکه حتی با شوخیهای خود هم تعالیم اخلاقی و انسانی را به همگان یاد می داده است؛ مثلا: «پیرزنی نزد پیامبر (صلی الله علیه و اله) آمد. حضرت به او فرمود: پیر به بهشت نمی رود. پیرزن گریست. حضرت فرمود: در آن روز تو پیر نخواهی بود. خدای متعال می فرماید: ما آنان را پدید آوردیم پدید آوردنی و ایشان را دوشیزه گردانیدیم». (میزان الحکمة/ ح 18858)
حضرت در این شوخی، هم مطلبی را به همه یاد آوری می کند که در بهشت همه جوان هستند و هم پیرزن را متوجه این مسئله می کند که او در بهشت جوان خواهد بود و از نعمات بهشتی بهره خواهد برد.
براى آگاهى بیشتر ر.ک: گناهان کبیره، شهید دستغیب.

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد