۱۳۹۵/۰۴/۰۵
–
۲۲۴۲ بازدید
با سلام و تحیت و قدردانی از مکاتبه ی شما با این مرکز
در دو بخش به ارائه ی پاسخ می پردازیم:
الف: اختلافات هند و پاکستان:
پس از تأسیس دو کشور هند و پاکستان در سال ۱۹۴۷ به دلیل مسائل مختلف از جمله موضوع کشمیر روابط دو کشور همراه با نوسانات و تحولات گوناگونى همراه بوده است در مواردى این نوسانات بهحدى شدید بوده است که منجر به درگیرى و برخوردهاى نظامى شده است. تاریخ کوتاه پاکستان پس از استقلال شاهد سه جنگ با هند بوده است.
با سلام و تحیت و قدردانی از مکاتبه ی شما با این مرکز
در دو بخش به ارائه ی پاسخ می پردازیم:
الف: اختلافات هند و پاکستان:
پس از تأسیس دو کشور هند و پاکستان در سال ۱۹۴۷ به دلیل مسائل مختلف از جمله موضوع کشمیر روابط دو کشور همراه با نوسانات و تحولات گوناگونى همراه بوده است در مواردى این نوسانات بهحدى شدید بوده است که منجر به درگیرى و برخوردهاى نظامى شده است. تاریخ کوتاه پاکستان پس از استقلال شاهد سه جنگ با هند بوده است.
جدائى پاکستان از هند با سیل مهاجرتهاى عظیم مسلمانان از سراسر هند به پاکستان همراه بود. قطع ارتباط میان مراکز صنعتى و اقتصادى هند و با پاکستان به مشکلات این کشور تازه تأسیس مىافزود. علاوه بر آن تعیین حدود و خطوط مرزى میان هند و پاکستان مسائلى را بهوجود آورد که بهدرگیرى و تنش میان دو کشور منجر شد. ایالت جامو و کشمیر در شمال غربى هند و شمال شرقى پاکستان از بزرگترین ایالتهاى مهاراجهنشین هند بود. مهاراجه این ایالت که هندو بود اعلام نمود که کشمیر به هند ملحق شده است، ولى از آنجا که اکثریت مردم این کشور مسلمان بودند، این تصمیم با مخالفت مقامات پاکستانى مواجه شد. از این جهت زد و خوردهائى میان هندوها و مسلمانان در گرفت. تقاضاى مهاراجه هندو در اکتبر ۱۹۴۷ مورد قبول دولت هند واقع گردید و قرار شد پس از بازگشت به حالت عادى از طریق انتخابات تصمیم نهایى گرفته شود. نیروهاى نظامى هند مناطق مرکزى و شمالى این ایالت را تحت کنترل در آوردند. حکومتى به نام حکومت آزاد کشمیر با پشتیبانى پاکستان در کشمیر تشکیل شد. جنگ بین دو کشور برسر مسئله کشمیر آغاز گردید. در ژانویه ۱۹۴۸ آتش بس بین هند و پاکستان برقرار گردید و قرار شد که موضوع کشمیر از طریق مراجعه به آراء عمومى حل شود. در اوایل ۱۹۴۸ دولت هند علیه مداخله پاکستان در کشمیر به شوراى امنیت شکایت کرد. شوراى امنیت کمیسیونى را مأمور رسیدگى به این امور نمود که در کوششهاى خود موفق نبود. از آن پس مسئله کشمیر چندین بار در سازمان ملل مطرح شد و قطعنامههائى در مورد آن صادر گردید، اما مشکل همچنان حل نشده باقى ماند.
از دیگر اختلافات پاکستان با هند واقع بودن سرچشمههاى کانالهاى پنجاب در هند مىباشند. قطع جریان آب در سال ۱۹۴۸ از طرف هند سبب شد پاکستان با اکراه موافقتنامهاى با هند منعقد نموده و براساس آن از تمام حقوق اساسى خود نسبت به استفاده از کنار رودخانه صرفنظر کرد و پذیرفت که بابت آب مصرفى مبلغى به هند بپردازد. درگیرى برسر این مسئله به کمک وام بانک جهانى فیصله یافت.
امتناع هند از استرداد سهم پاکستان از دارایىهاى بانک مرکزى هند (Reserve Bank of India) به بحران مالى شدیدى در نخستین سالهاى تأسیس پاکستان انجامید، تا جائىکه این کشور در آستانهٔ ورشکستگى قرار گرفت. سرانجام با وساطت مهاتماگاندی، هند سهم مزبور را به پاکستان پرداخت.
با افزایش اختلافات هند و پاکستان در مورد مسئله کشمیر در اوت ۱۹۶۵ میان دو کشور جنگى در گرفت. پس از سه هفته درگیرى با دخالت سازمان ملل آتش بس برقرار شد و رهبران دو کشور در ۱۹۶۶ به دعوت نخستوزیر شوروى در تاشکند گرد آمدند و با انتشار اعلامیه تاشکند تعهد نمودند که نیروهاى خود را به خطوط قبل از جنگ منتقل نمایند و وضعیت موجود در کشمیر را بپذیرند. در سال ۱۹۶۸ موافقتنامهٔ مرزى در مورد نواحى مورد اختلاف نمکزار ران آو کوچ میان هند و پاکستان به امضاء رسید.
اختلاف میان دو بخش شرقى و غربى پاکستان در اواخر دهه ۱۹۶۰ افزایش یافت. پس از انتخابات سال ۱۹۷۰ و پیروزى حزب عواملى لیگ که اکثریت کرسىها را در انتخابات بهدست آورد، دولت مرکزى در قبال مردم بنگلادش روشى خشن در پیش گرفت. این وقایع با جارى شدن سیل در پاکستان شرقى و پناهنده شدن میلیونها بنگالى به ایالتهاى همجوار هند، همراه شد. سرکوب نظامیان پاکستانى و درگیرى با بنگالىها ادامه داشت تا اینکه هند در دسامبر ۱۹۷۱ به کمک چریکهاى بنگالى که به موکتى باهینى شهرت داشتند، آمد. جنگ میان دو کشور هند و پاکستان درگرفت. هند به سرعت در پاکستان شرقى پیشروى نمود علاوه بر آن در مناطق غربى پاکستان در کشمیر نیرو و تجهیزات از غرب کشور به شرق با مشکل روبهرو بو و از طرف دیگر با رقیبى قدرتمند در جنگ روبهرو شده بود که جنگ را در چند جبهه (شرق و غرب) ادامه مىداد و براى توقف جنگ به سازمان ملل روى آورد. ولى اتحاد جماهیر شوروى از هند حمایت نمود. در نتیجه ارتش پاکستان در مدت کوتاهى شکست خورد و ۹۳ هزار نفر از پرسنل آن در پاکستان شرقى تسلیم ارتش هند شدند.
پس از جنگ مذاکرات هند و پاکستان با میانجىگرى الکسى کاسیگین در تاشکند برگزار شد و کوششهاى بسیارى در زمینه اجراءِ آتشبس بین هند و پاکستان به عمل آمد. در مذاکرات سال ۱۹۷۲ بین ایندیراگاندى نخست وزیر هند و ذوالفقار على بوتر قرار داد سیملا میان دو کشور منعقد گردید. در این قرار داد خط آتشبس کشمیر مجدداً مورد تأکید قرار گرفت. در سال ۱۹۷۳ نیز موافقتنامهاى براى مبادلهٔ اسراى جنگى میان دو کشور امضاء شد.
پاکستان همواره مىکوشد با مطرح کردن موضوع کشمیر در سازمان ملل، آن را از صورت مسئلهاى دو جانبه در آورده و دخالت مجامع بینالمللى را در خصوص به هند بقبولاند. پاکستان همچنین معتقد است که در این خصوص باید به آراء عمومى مراجعه شود و حق تعیین سرنوشت به مردم کشمیر داده شود. در حالىکه هند براین باور است که قطعنامههاى سازمان ملل متحد در این خصوص معتبر نیست و پس از امضاء قرارداد سیملا دو کشور باید اختلافات را با مذاکرات دو جانبه حل نماید.
ب. بمب اتمی پاکستان
پاکستان در راستای رقابت و اختلافت دیرینه ای که با هند داشت در برابر برنامه هسته ای هند، با فعالیت برخی افراد مانند عبد القدیر خان – دانشمند هسته ای پاکستانی – توانست به نوعی بمب اتم که در چگونگی نیل به آن تفاوت های جدی با انرژی هسته ای متعارف دارد دست پیدا کند. در حقیقت تکنولوژی هسته ای پاکستان عمدتا در مسیر تولید بمب اتم شکل یافته و کمتر ناظر به بهره برداری های صنعتی انرژی هسته ای می باشد. همانگونه که خود نیز به خوبی اشاره نموده اید کشور پاکستان نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر از عقب ماندگی های زیر بنایی بسیاری رنج می برد اما همانگونه که گفته شد صنعت هسته ای پاکستان نه به علت پیشرفته بودن آن بلکه به دلیل رقابت با هند تولید شده است و روند تولید آن نیز به گونه ای طراحی گردیده که با حداقل هزینه ها صرفا به تولید بمب اتمی منجر گردد.
اما در مورد علت عدم ممانعت جدی آمریکا یا سایر قدرت های جهانی نسبت به بمب اتمی هندو پاکستان باید گفت سیاست آمریکا در برخورد با آنها در مورد سلاح اتمی تا زمانی هست که منافع امریکا تامین شود. آزمایشات هسته ای هند و پاکستان در سال 1998 م توانائی هسته ای آنها را تأیید کرده است این امر موجب نگرانی شدید آمریکا و اسرائیل در مورد به خطر افتادن اسرائیل شد این امر باعث شد که از سوی امریکا و اقمارش این دو کشور در ماه مه 1998«خرداد 1377» با تحریم روبه رو شوند اما واقعاً چه شد که شورای امنیت و آمریکا حساسیت زیادی در مورد فعالیتهای هسته ای این دو کشور نشان نمی دهند؟
واقعیت آن است که بعد از آنکه آمریکا تصمیم به جنگ علنی علیه طالبان و جریان القاعده گرفت در این بین هند و پاکستان به عنوان متحدین آمریکا به ائتلاف بین المللی علیه تروریسم پیوستند. آمریکا بخاطر نزدیکی و ارتباط بیشتر پاکستان به طالبان روی همکاری آنها حساب ویژه ای باز کرد. پاکستان نیز با وجود شرایط سخت و دشوار تصمیم گرفت که در کنار آمریکا قرار بگیرد. در نتیجه تحریم های پاکستان و هند که در پی آزمایشات هسته ای وضع شده بود برداشته شد و امتیازات ویژه ای به آنها اهدا شد در حقیقت علت عدم حساسیت آمریکا نسبت به برنامه های تسلیحاتی هند و پاکستان همراهی این دو کشور با آمریکا و حفظ منابع این کشور میباشد.
مجددا از مکاتبه ی شما با این مرکز قدردانی می نماییم.
منتظر سوالات بعدی شما هستیم.
در دو بخش به ارائه ی پاسخ می پردازیم:
الف: اختلافات هند و پاکستان:
پس از تأسیس دو کشور هند و پاکستان در سال ۱۹۴۷ به دلیل مسائل مختلف از جمله موضوع کشمیر روابط دو کشور همراه با نوسانات و تحولات گوناگونى همراه بوده است در مواردى این نوسانات بهحدى شدید بوده است که منجر به درگیرى و برخوردهاى نظامى شده است. تاریخ کوتاه پاکستان پس از استقلال شاهد سه جنگ با هند بوده است.
جدائى پاکستان از هند با سیل مهاجرتهاى عظیم مسلمانان از سراسر هند به پاکستان همراه بود. قطع ارتباط میان مراکز صنعتى و اقتصادى هند و با پاکستان به مشکلات این کشور تازه تأسیس مىافزود. علاوه بر آن تعیین حدود و خطوط مرزى میان هند و پاکستان مسائلى را بهوجود آورد که بهدرگیرى و تنش میان دو کشور منجر شد. ایالت جامو و کشمیر در شمال غربى هند و شمال شرقى پاکستان از بزرگترین ایالتهاى مهاراجهنشین هند بود. مهاراجه این ایالت که هندو بود اعلام نمود که کشمیر به هند ملحق شده است، ولى از آنجا که اکثریت مردم این کشور مسلمان بودند، این تصمیم با مخالفت مقامات پاکستانى مواجه شد. از این جهت زد و خوردهائى میان هندوها و مسلمانان در گرفت. تقاضاى مهاراجه هندو در اکتبر ۱۹۴۷ مورد قبول دولت هند واقع گردید و قرار شد پس از بازگشت به حالت عادى از طریق انتخابات تصمیم نهایى گرفته شود. نیروهاى نظامى هند مناطق مرکزى و شمالى این ایالت را تحت کنترل در آوردند. حکومتى به نام حکومت آزاد کشمیر با پشتیبانى پاکستان در کشمیر تشکیل شد. جنگ بین دو کشور برسر مسئله کشمیر آغاز گردید. در ژانویه ۱۹۴۸ آتش بس بین هند و پاکستان برقرار گردید و قرار شد که موضوع کشمیر از طریق مراجعه به آراء عمومى حل شود. در اوایل ۱۹۴۸ دولت هند علیه مداخله پاکستان در کشمیر به شوراى امنیت شکایت کرد. شوراى امنیت کمیسیونى را مأمور رسیدگى به این امور نمود که در کوششهاى خود موفق نبود. از آن پس مسئله کشمیر چندین بار در سازمان ملل مطرح شد و قطعنامههائى در مورد آن صادر گردید، اما مشکل همچنان حل نشده باقى ماند.
از دیگر اختلافات پاکستان با هند واقع بودن سرچشمههاى کانالهاى پنجاب در هند مىباشند. قطع جریان آب در سال ۱۹۴۸ از طرف هند سبب شد پاکستان با اکراه موافقتنامهاى با هند منعقد نموده و براساس آن از تمام حقوق اساسى خود نسبت به استفاده از کنار رودخانه صرفنظر کرد و پذیرفت که بابت آب مصرفى مبلغى به هند بپردازد. درگیرى برسر این مسئله به کمک وام بانک جهانى فیصله یافت.
امتناع هند از استرداد سهم پاکستان از دارایىهاى بانک مرکزى هند (Reserve Bank of India) به بحران مالى شدیدى در نخستین سالهاى تأسیس پاکستان انجامید، تا جائىکه این کشور در آستانهٔ ورشکستگى قرار گرفت. سرانجام با وساطت مهاتماگاندی، هند سهم مزبور را به پاکستان پرداخت.
با افزایش اختلافات هند و پاکستان در مورد مسئله کشمیر در اوت ۱۹۶۵ میان دو کشور جنگى در گرفت. پس از سه هفته درگیرى با دخالت سازمان ملل آتش بس برقرار شد و رهبران دو کشور در ۱۹۶۶ به دعوت نخستوزیر شوروى در تاشکند گرد آمدند و با انتشار اعلامیه تاشکند تعهد نمودند که نیروهاى خود را به خطوط قبل از جنگ منتقل نمایند و وضعیت موجود در کشمیر را بپذیرند. در سال ۱۹۶۸ موافقتنامهٔ مرزى در مورد نواحى مورد اختلاف نمکزار ران آو کوچ میان هند و پاکستان به امضاء رسید.
اختلاف میان دو بخش شرقى و غربى پاکستان در اواخر دهه ۱۹۶۰ افزایش یافت. پس از انتخابات سال ۱۹۷۰ و پیروزى حزب عواملى لیگ که اکثریت کرسىها را در انتخابات بهدست آورد، دولت مرکزى در قبال مردم بنگلادش روشى خشن در پیش گرفت. این وقایع با جارى شدن سیل در پاکستان شرقى و پناهنده شدن میلیونها بنگالى به ایالتهاى همجوار هند، همراه شد. سرکوب نظامیان پاکستانى و درگیرى با بنگالىها ادامه داشت تا اینکه هند در دسامبر ۱۹۷۱ به کمک چریکهاى بنگالى که به موکتى باهینى شهرت داشتند، آمد. جنگ میان دو کشور هند و پاکستان درگرفت. هند به سرعت در پاکستان شرقى پیشروى نمود علاوه بر آن در مناطق غربى پاکستان در کشمیر نیرو و تجهیزات از غرب کشور به شرق با مشکل روبهرو بو و از طرف دیگر با رقیبى قدرتمند در جنگ روبهرو شده بود که جنگ را در چند جبهه (شرق و غرب) ادامه مىداد و براى توقف جنگ به سازمان ملل روى آورد. ولى اتحاد جماهیر شوروى از هند حمایت نمود. در نتیجه ارتش پاکستان در مدت کوتاهى شکست خورد و ۹۳ هزار نفر از پرسنل آن در پاکستان شرقى تسلیم ارتش هند شدند.
پس از جنگ مذاکرات هند و پاکستان با میانجىگرى الکسى کاسیگین در تاشکند برگزار شد و کوششهاى بسیارى در زمینه اجراءِ آتشبس بین هند و پاکستان به عمل آمد. در مذاکرات سال ۱۹۷۲ بین ایندیراگاندى نخست وزیر هند و ذوالفقار على بوتر قرار داد سیملا میان دو کشور منعقد گردید. در این قرار داد خط آتشبس کشمیر مجدداً مورد تأکید قرار گرفت. در سال ۱۹۷۳ نیز موافقتنامهاى براى مبادلهٔ اسراى جنگى میان دو کشور امضاء شد.
پاکستان همواره مىکوشد با مطرح کردن موضوع کشمیر در سازمان ملل، آن را از صورت مسئلهاى دو جانبه در آورده و دخالت مجامع بینالمللى را در خصوص به هند بقبولاند. پاکستان همچنین معتقد است که در این خصوص باید به آراء عمومى مراجعه شود و حق تعیین سرنوشت به مردم کشمیر داده شود. در حالىکه هند براین باور است که قطعنامههاى سازمان ملل متحد در این خصوص معتبر نیست و پس از امضاء قرارداد سیملا دو کشور باید اختلافات را با مذاکرات دو جانبه حل نماید.
ب. بمب اتمی پاکستان
پاکستان در راستای رقابت و اختلافت دیرینه ای که با هند داشت در برابر برنامه هسته ای هند، با فعالیت برخی افراد مانند عبد القدیر خان – دانشمند هسته ای پاکستانی – توانست به نوعی بمب اتم که در چگونگی نیل به آن تفاوت های جدی با انرژی هسته ای متعارف دارد دست پیدا کند. در حقیقت تکنولوژی هسته ای پاکستان عمدتا در مسیر تولید بمب اتم شکل یافته و کمتر ناظر به بهره برداری های صنعتی انرژی هسته ای می باشد. همانگونه که خود نیز به خوبی اشاره نموده اید کشور پاکستان نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر از عقب ماندگی های زیر بنایی بسیاری رنج می برد اما همانگونه که گفته شد صنعت هسته ای پاکستان نه به علت پیشرفته بودن آن بلکه به دلیل رقابت با هند تولید شده است و روند تولید آن نیز به گونه ای طراحی گردیده که با حداقل هزینه ها صرفا به تولید بمب اتمی منجر گردد.
اما در مورد علت عدم ممانعت جدی آمریکا یا سایر قدرت های جهانی نسبت به بمب اتمی هندو پاکستان باید گفت سیاست آمریکا در برخورد با آنها در مورد سلاح اتمی تا زمانی هست که منافع امریکا تامین شود. آزمایشات هسته ای هند و پاکستان در سال 1998 م توانائی هسته ای آنها را تأیید کرده است این امر موجب نگرانی شدید آمریکا و اسرائیل در مورد به خطر افتادن اسرائیل شد این امر باعث شد که از سوی امریکا و اقمارش این دو کشور در ماه مه 1998«خرداد 1377» با تحریم روبه رو شوند اما واقعاً چه شد که شورای امنیت و آمریکا حساسیت زیادی در مورد فعالیتهای هسته ای این دو کشور نشان نمی دهند؟
واقعیت آن است که بعد از آنکه آمریکا تصمیم به جنگ علنی علیه طالبان و جریان القاعده گرفت در این بین هند و پاکستان به عنوان متحدین آمریکا به ائتلاف بین المللی علیه تروریسم پیوستند. آمریکا بخاطر نزدیکی و ارتباط بیشتر پاکستان به طالبان روی همکاری آنها حساب ویژه ای باز کرد. پاکستان نیز با وجود شرایط سخت و دشوار تصمیم گرفت که در کنار آمریکا قرار بگیرد. در نتیجه تحریم های پاکستان و هند که در پی آزمایشات هسته ای وضع شده بود برداشته شد و امتیازات ویژه ای به آنها اهدا شد در حقیقت علت عدم حساسیت آمریکا نسبت به برنامه های تسلیحاتی هند و پاکستان همراهی این دو کشور با آمریکا و حفظ منابع این کشور میباشد.
مجددا از مکاتبه ی شما با این مرکز قدردانی می نماییم.
منتظر سوالات بعدی شما هستیم.