در اسلام، داشتن چهار زن دایم با توجه به شرائط آن جایز است بنابراین همه‌ افراد می‌توانند با توجه به شرایط و امکانات خود، تا چهار زن به طور هم‌زمان داشته باشند. امام علی وسایر امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ با توجه به این حکم شرعی اسلام، حق داشتند که به طور هم‌زمان تا چهار زن دایم داشته باشند با این وجود ازدواج‌های متعدد معصومین ـ علیهم السلام ـ حتّی در همین گستره‌ای که شرع اجازه داده است، هیچ‌گاه از روی هوس نبوده و به خاطر برخی مصلحت‌هایی که به آنها اشاره می‌شود، به ازدواج دوّم و… اقدام می‌نمودند. ازسوی دیگر با توجه به اوضاع و واقعیت ها چند همسر گزینی مردان از ضرورت های اجتماعی آن زمان بود و اسلام به گونه ای آن را مشروع شمرد. امام علی (ع) با در نظر داشتن همین ضرورت ها و مصلحت ها چهار همسر داشتند. دلایل عمده ازدواج‌های متعدد امام علی (ع) عبارتند از:1. الگودهی برای دیگرانبدون تردید رفتارامیر المومنین (ع) وسایر ایمه معصومین(ع) برای دیگر مسلمانان الگو بود. یکی از اهداف ایشان در ازدواج‌های مکرّر بیان احکام اسلامی، و نهادینه کردن فرهنگ ازدواج در جامعه بود. در عصر معصومین ـ علیهم السلام ـ ، جامعه‌ عرب به مفاسد و انحرافات اجتماعی و اخلاقی آلوده بودند، آن حضرت وسایرامامان ـ علیهم السلام ـ با ازدواج‌های متعدد و مکرّر الگوی عملی برای آنها بود تا از انحرافات و مفاسد اخلاقی دست بردار شده از طریق ازدواج، نیاز خود را ارضا نمایند. و البته در ازدواج‌های معصومین ـ علیهم السلام ـ نکاتی بسیار قابل توجهی به نظر می‌رسد که همه جنبه الگویی دارند، برگذاری ازدواج‌های ساده و آسان و ازدواج با زنان شوهر مرده و بیوه از آن جمله می‌باشد.
2. حفظ شخصیت زنان و تربیت آنها
در عصر معصومین ـ علیهم السلام ـ در جنگ‌ها عده‌ای از زنان اسیر می‌شدند و برده می‌شدند و یا با کشته شدن شوهران‌شان بی‌سرپرست می‌شدند و در چنین شرایطی شخصیت اجتماعی آنها به شدت مورد تهدید واقع می‌شد، امامان ـ علیهم السلام ـ برای حفظ شخصیت آن بانوان و یا آزاد شدن اسیران و بردگان، با آنها ازدواج می‌کردند و آنها را تربیت نموده سپس آزاد می‌نمودند. همان که ذکرشد ازدواج امام علی(ع)با ام حبیب(صهبا) درست درهمین راستا صورت گرفته است.
3. تداوم نسل اهل بیت پیامبر- صلی الله علیه و آله – ازدیاد نسل مسلمانان خصوصا نسل پیامبر اکرم و حضرت فاطمه (س) و تربیت نسلی پاک و تأ ثیر گذارومدافع ولایت در آیندۀ جهان اسلام می تواند یکی از دلایل ازدواج های متعدد امام علی وسایر امامان معصوم (ع) باشد. ازدواج امام علی(ع) با ام البنین وسایرزنان پاکدامن که فرزندان آنان درموقعیت های بسیار حساس وحیاتی جان خودرانثار اسلام واحیای ارزش های قران ومکتب پیامبر نمود می تواند از این مقوله باشد. ثمره این ازدواجها این بود که آنان توانستند دین خدارا حفظ کنند. دشمنان آن حضرت قصد نابودی نسل اورا داشتند ولی خداوند به این وسیله نسل آن حضرت را حفظ کرد.از علی علیه السلام فرزندان زیادی در کربلا به شهادت رسیدند و خون آنان تا به امروز دین اسلام را حفظ کرده است از سوی دیگرزیاد شدن انسان های مؤمن از تأکیدات اسلام است. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «چرا مؤمن ازدواج نمی کند تا فرزندانی به دنیا آورد که دنیا را از ذکر «لا اله الاّ الله» سنگین کنند». وسائل الشیعه، ص 14.ج20)
4. دراخیرمی توان به ارائه الگوی رفتاری در رابطه با برقراری عدالت در میان زنان اشاره کرد. تعدد همسران و برقراری عدالت بین آنان از مسائلی است که قرآن مطرح نموده و ائمه اطهار به عنوان تنها مفسران واقعی این معجزه ی بزرگ، می بایست یک الگوی رفتاری را فراروی مردم قرار دهند. علی بن ابیطالب در اوقاتی که دو زن داشتند حتی برای وضو گرفتن هم در خانه ی زنی که نوبتش نبود وضو نمی ساختند. آن حضرت از این طریق برای مسلمانان آموزش عملی می دهدکه درتعددزوجات بایستی عدالت رادرتمام ابعاد زندگی رعایت کرد.
بنابراین با نگاهی به شرایط تاریخی و اجتماعی دوران امیر المومنین وفرزندان معصوم ایشان و نیز ماهیت ازدواج‌های آنان، به این نتیجه می‌رسیم که ازدواج‌های مکرّر و مجدد آنان هیچ‌گاه از روی هوس و بدون دلیل نبوده بلکه در طریق تبلیغ و گسترش اسلام صورت گرفته و کاملاً جنبه تربیتی و الگویی داشته است.
در پایان مناسب است که نظر اسلام را در این‌باره یادآور شویم.
1. از نظر اسلام، ازدواج مجدد بعد از فوت همسر اوّل، کاملاً امر پسندیده و مطلوب می‌باشد و برای خانم‌ها بسیار ضروری به نظر می‌رسد چون هم از نظر عاطفی و هم از نظر اقتصادی نیازمند به یک تکیه‌گاه و پشتوانه قوی می‌باشند که آنها را از گزند مشکلات و حوادث مصون نگه داشته و در سختی‌های زندگی آنها را یاری ‌کند.
2. آقایان در زمان حیات همسرشان هم می‌توانند به ازدواج مجدد اقدام نمایند و تا چهار زن می‌توانند داشته باشند، اما از نظر اسلام علاوه بر مسایل و مشکلات اقتصادی، یکسری شرایط دیگری وجود دارد که مرد حتماً باید رعایت نماید و شاید تا حدودی این مسایل هم باعث شده که ازدواج مجدد در جامعه‌ ما جا نیفتاده است.
مهم‌ترین شرایط، رعایت اعتدال است. اگر مردان نمی‌توانند عدالت بین همسران را رعایت کنند نمی‌توانند اقدام به ازدواج مجدد نمایند. دیگر این که سرمایه عاطفی اغلب انسان ها محدود است کسی که از این سرمایه بهرمند نیست نمی تواند به افراد متعددی دل ببندد و با جان و دل نسبت به نفقه، محبت و رعایت حقوق عاطفی و اقتصادی و … اقدام کند.
برای مطالعه بیشتر ر.ک:
1. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، مدرسه امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ، چاپ 12، ج 17، 1374، ص 381.
2. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، المکتبه الاسلامیه، ج 46، ص 139.
3 . محمد تقی عبدوس، فرازهایی برجسته از سیره امامان شیعه، دفتر تبلیغات اسلامی، 1372، ج 2، ص 10.
4. شیخ عباس قمی، منتهی الامال ج1.