ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
مرحوم علاّمه مجلسى تفسیر دیگرى از بعضى از علما درباره این حدیث نقل مى کند و حاصل آن این است که:«روح انسان یک موجود لطیف لاهوتى است، در صفت ناسوتى، (یعنى از جهان ماوراء طبیعت است که با صفات عالم طبیعت ظاهر گشته) و از ده طریق دلالت بر یگانگى و ربوبیّت خداوند مى کند:1 ـ از آنجا که روح مدبّر بدن است مى دانیم که جهان هستى مدبّرى دارد!
2 ـ از آنجا که یگانه است دلالت بر یگانگى خالق دارد!
3 ـ از آنجا که قدرت بر حرکت دادن تن دارد دلیل بر قدرت خداست!
4 ـ از آنجا که از بدن آگاه است دلیل بر آگاهى خداوند است!
5 ـ از آنجا که سلطه بر اعضاء دارد دلیل بر سلطه او بر مخلوقات است!
6 ـ از آنجا که قبل از بدن بوده و بعد از آن نیز خواهد بود دلیل بر ازلیّت و ابدیّت خداست!
7 ـ از آنجا که انسان از حقیقت نفس آگاه نیست دلیل بر این است که احاطه به کُنه ذات خدا امکان ندارد!
8 ـ از آنجا که انسان محلّى براى روح در بدن نمى شناسد دلیل بر این است که خدا محلّى ندارد!
9 ـ از آنجا که روح را نمى توان لمس کرد دلیل بر این است که خداوند لمس کردنى نیست!
10 ـ و از آنجا که روح و نفس آدمى دیده نمى شود دلیل بر این است که خالق روح قابل رؤیت نیست!» (3)
7 ـ تفسیر دیگرى که براى این حدیث به نظر مى رسد این که جمله «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ»(4) از قبیل تعلیق به محال است، یعنى همان گونه که انسان نمى تواند نفس و روح خود را بشناسد خدا را نیز نمى تواند حقیقتاً بشناسد.
ولى تفسیر اخیر بعید به نظر مى رسد و تفسیرهاى قبل مناسبتر است و هیچ مانعى ندارد که تمام تفسیرهاى بالا در مفهوم این حدیث شریف و پر محتوا جمع باشد.
تفسیر دیگری هم می توان از این حدیث داشت و آن اینکه هر کسی خودش را بشناسد و ببیند انسان خوبی است یا بدی رب خود را می شناسد که خدا است یا شیطان. اگر خوب بود بداند که تحت تربیت خدای متعال بوده است و اگر بد بود بداند که شیطان او را به زنجیر کشیده و بر او سلطه دارد.
آرى! هرکس خود را بشناسد خدا را خواهد شناخت، و خود شناسى راهى است به خدا شناسى و به یقین خداشناسى، مهمترین وسیله تهذیب اخلاق و پاکسازى روح و دل از آلودگیهاى اخلاقى است چرا که ذات پاکش منبع تمام کمالات و فضائل است و از اینجا روشن مى شود که یکى از مهمترین گامهاى سیر و سلوک و تهذیب نفوس خود شناسى است. بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى ، محقق/ مصحح جمعى از محققان ، دار إحیاء التراث العربی ، بیروت ، چاپ دوم، 1403 ق ، ج 58، ص 99، «خاتمة …».
2 ـ از آنجا که یگانه است دلالت بر یگانگى خالق دارد!
3 ـ از آنجا که قدرت بر حرکت دادن تن دارد دلیل بر قدرت خداست!
4 ـ از آنجا که از بدن آگاه است دلیل بر آگاهى خداوند است!
5 ـ از آنجا که سلطه بر اعضاء دارد دلیل بر سلطه او بر مخلوقات است!
6 ـ از آنجا که قبل از بدن بوده و بعد از آن نیز خواهد بود دلیل بر ازلیّت و ابدیّت خداست!
7 ـ از آنجا که انسان از حقیقت نفس آگاه نیست دلیل بر این است که احاطه به کُنه ذات خدا امکان ندارد!
8 ـ از آنجا که انسان محلّى براى روح در بدن نمى شناسد دلیل بر این است که خدا محلّى ندارد!
9 ـ از آنجا که روح را نمى توان لمس کرد دلیل بر این است که خداوند لمس کردنى نیست!
10 ـ و از آنجا که روح و نفس آدمى دیده نمى شود دلیل بر این است که خالق روح قابل رؤیت نیست!» (3)
7 ـ تفسیر دیگرى که براى این حدیث به نظر مى رسد این که جمله «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ»(4) از قبیل تعلیق به محال است، یعنى همان گونه که انسان نمى تواند نفس و روح خود را بشناسد خدا را نیز نمى تواند حقیقتاً بشناسد.
ولى تفسیر اخیر بعید به نظر مى رسد و تفسیرهاى قبل مناسبتر است و هیچ مانعى ندارد که تمام تفسیرهاى بالا در مفهوم این حدیث شریف و پر محتوا جمع باشد.
تفسیر دیگری هم می توان از این حدیث داشت و آن اینکه هر کسی خودش را بشناسد و ببیند انسان خوبی است یا بدی رب خود را می شناسد که خدا است یا شیطان. اگر خوب بود بداند که تحت تربیت خدای متعال بوده است و اگر بد بود بداند که شیطان او را به زنجیر کشیده و بر او سلطه دارد.
آرى! هرکس خود را بشناسد خدا را خواهد شناخت، و خود شناسى راهى است به خدا شناسى و به یقین خداشناسى، مهمترین وسیله تهذیب اخلاق و پاکسازى روح و دل از آلودگیهاى اخلاقى است چرا که ذات پاکش منبع تمام کمالات و فضائل است و از اینجا روشن مى شود که یکى از مهمترین گامهاى سیر و سلوک و تهذیب نفوس خود شناسى است. بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى ، محقق/ مصحح جمعى از محققان ، دار إحیاء التراث العربی ، بیروت ، چاپ دوم، 1403 ق ، ج 58، ص 99، «خاتمة …».
