خواهر محترم؛ خوشحالیم که با جوانی در ارتباطیم که به مسائل ضروری زندگی زناشویی خود اهمیت می دهد و در جهت ارتقاء سطح سلامت معنوی، روانی و مادی آشیانه ی عاشقی خود از هیچ تلاشی فروگذار نیست. قدر اعتمادتان را می دانیم و در ادامه به سؤال شما می پردازیم.

تجربه نشان داده است زوج های جوان در دوران عقد یا آغاز زندگی مشترک شان به خاطر عدم آشنایی با اخلاق و شخصیت یکدیگر، اختلاف نظرها و اختلاف سلیقه ها، در مسائل جزئی زندگی دچار تنش می شوند. کامل گرایی[ perfectionism.]، مطلق نگری[ absolutism.] و ایده آل گرایی[ idealism.] آن ها اگر به همراه حلم و بردباری و سعه صدر نباشد، شیرینی دوران نامزدی را به تلخی تبدیل می کند.

به یاد داشته باشید که دختر و پسری که تا دیروز نقش نه چندان سخت فرزندی را برعهده داشته اند، حال می خواهند نقش مهم و دشوار همسری را ایفا نمایند. به اعتراف روان شناسان، این نقش، بعد از نقش والدگری، دشوارترین نقش دنیا است. چه بسیارند افرادی که در نقش های مهم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… از موفقیت های بسیار زیادی برخوردارند، اما کارایی ضعیف یا شکست خورده ای در نقش همسری دارند. تاریخ، مصادیق و شواهد بسیاری در این زمینه دارد. اختلاف دختر و پسر در جنسیت، ژنتیک، الگوی تربیتی، فضای فرهنگی و… بر دشواری ایفای این نقش جدید می افزاید. حتی ممکن است دختر و پسری که تا دیروز به طور مثال نقش دخترعمو و پسرعمو را به خوبی ایفا می کردند، امروز نتوانند در فاصله ای کوتاه، در نقش همسری جای بگیرند. به همین دلیل است که بروز برخی اختلاف ها و ناخرسندی ها در ابتدای نامزدی، امری کاملاً طبیعی است هرچند باید تلاش کرد تا مکرر و طولانی نشوند. همسران جوان هوشیار باشند و با آموختن مهارت های لازم، اجازه ندهند مسائل جزئی و سطحی، خللی در زندگی آن ها ایجاد کند.

برای داشتن دوران نامزدی مناسب لازم است:

1. آرامش بخش باشید

آرامش بخشی، یکی از اهداف ازدواج است. خداوند مى فرماید: «از نشانه هاى پروردگار این است که همسرى از خودتان آفرید تا نزد او آرام گیرید»[ «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا» (روم (30)، آیه 20).]. زن، فطرتاً سرچشمه ی جوشان آرامش در رابطه ی همسری است. یکى از وظایف مهم بانوان، ارضاء نیازهای عاطفی و جسمی و مهیا کردن فضاى آرام و با صفا در رابطه است. بانوان به لحاظ برخورداری از ظرفیت بالای عاطفی، مسؤول تنظیم آرامش و صفاى این رابطه نوپا و عاشقانه هستند. اگر مردى بر اثر ضعف نفس یا برخورد با مشکلات و سختى، موجه یا ناموجه، عصبانى یا ناامید شد، بر یک بانوى فهمیده لازم است، بیش از آن که خود را رقیب حساب کند، همانند یک پرستار دلسوز، به فکر آرام کردن روح و روان نامزد باشد، تا پس از فروکش کردن گرد و غبار خشم و یأس و به کار افتادن عقل و انصاف، با هم صحبت کنند و به حل مسأله بپردازند. این کار اگر چه بر دو طرف لازم است ولى به دلیل توان آرامش گری زن، مسؤولیت بیشتر به عهده ی اوست.

در روایتى از حضرت على(علیه السلام) نقل شده است که فرمودند:

«وقتى به زهرا نگاه مى کردم، هر غم و غصه اى که داشتم برطرف مى شد»[ «وَ لَقَد کُنتُ اَنظرُ اِلیها فَتَنکَشِفُ عَنّى الهُمومِ والاَحزانِ» (مجلسی، 1403ق.، ج 43، ص 134).].

البته مردها نیز لازم است که نقش آرامش گری خود را ایفا کنند. همسری، یک رابطه است و کیفیت رابطه، تحت تأثیر طرفین آن قرار دارد. اگر توقع آرامش دارید، لازم است آرامش بدهید. مهم ترین مسیر برای دور کردن نگرانی ها از نامزدتان این است که طوری رفتار کنید که او احساس کند او را درک می کنید. با مطالعه ی ویژگی های جنسیتی زنانه و مردانه، سریع تر به این درک متقابل خواهید رسید.

2. به نامزد خود در امور دین و دنیا کمک کنید

امام صادق(علیه السلام) فرمودند:

«از اسباب راحتى مؤمن، زن شایسته اى است که یاری گر او در دنیا و آخرت باشد»[ عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ(علیه السلام)، قَالَ: «ثَلَاثَةٌ لِلْمُؤْمِنِ فِیهَا رَاحَةٌ: دَارٌ وَاسِعَةٌ تُوَارِی عَوْرَتَهُ وَ سُوءَ حَالِهِ مِنَ النَّاسِ؛ وَ امْرَأَةٌ صَالِحَةٌ تُعِینُهُ عَلى أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ» (کلینی، 1429ق.، ج 10، ص 579).].

پژوهش های داخلی و خارجی، به شکل روزافزونی نشان می دهند که تقویت مذهبی و معنوی رابطه همسران، استحکام این رابطه و رضامندی آن را افزایش خواهد داد. یک همسر دانا کسى است که علاوه بر وظایف دینى خود، به نامزد خویش در راه انجام کارهاى نیک و پسندیده نیز کمک کند. دوران نامزدی دوران لطیفی است که همسران جوان مى توانند بهترین تشویق کننده ی یکدیگر در انجام واجبات و ترک محرمات، و فراتر از آن، انجام مستحبات و ترک مکروهات باشند. هیجان بالای عاطفی در دوران نامزدی، بر تأثیر این تشویق ها خواهد افزود. تأثیر معنوی این رفتار چیزی جز ایجاد محبت عمیق و آسمانی بین آن ها نخواهد بود. البته در این توصیه ها و تشویق ها نباید وسواس گونه عمل کرد تا لجاجت، واکنش منفی و سرخوردگی نامزد را درپی نداشته باشد. یادتان باشد، در هدایت دیگران، رفتار، ابزار کارآمدتری نسبت به گفتار است[ «کُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُم » (مجلسی، 1403ق.، ج 67، ص 309).].

در روایت است که بعد از عروسى حضرت فاطمه و حضرت على، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) از حضرت على(علیه السلام) پرسیدند: «همسر خود را چگونه یافتى؟» ایشان پاسخ دادند:

«فاطمه را بهترین یاریگر در راه فرمان بردارى از خدا یافتم»[ «نِعمَ العون عَلى طاعَةِ الله» (مجلسی، 1403ق.، ج 43، ص 117).].

3. فروتن باشید

زن ها ذاتاً مهرطلب هستند و مردها، قدرت طلب. قدرت طلبی (نه به معنای دیکتاتوری) به این معنا که احساس کنند مدیریت و تصمیم نهایی با آن ها است. تجربه ی مشاوره و پژوهش ها نشان می دهد که هرگاه قدرت طلبی مرد، ارضاء شود، مهرطلبی زن با احتمال بیشتری از سوی مرد برآورده خواهد شد. یکی از تأکیدات گزاره های دینی نیز تواضع و فرمانبرداری زن در برابر همسرش است. امام باقر(علیه السلام) فرمودند:

«زنى نزد پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) آمده عرض کرد: یا رسول الله، حق شوهر بر زن چیست؟ حضرت فرمودند: او را اطاعت کند و نافرمانى نکند… آن زن پرسید: یا رسول الله چه کسى بیش از همه بر زن حق دارد؟ حضرت فرمودند: شوهر»[ «جاءَتْ اِمْرَأَةٌ اِلَى النَّبِىِّ فَقالَتْ یا رَسُولَ اللّهِ ما حَقُّ الزَّوْجِ عَلَ الْمَرْأَةِ فَقالَ لَها اَنْ تُطیعَهُ وَ لا تُعْصِیَهُ … فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ أَعْظَمُ اَلنَّاسِ حَقّاً عَلَى اَلرَّجُلِ قَالَ وَالِدَاهُ قَالَتْ فَمَنْ أَعْظَمُ اَلنَّاسِ حَقّاً عَلَى اَلْمَرْأَةِ قَالَ زَوْجُهَا» (کلینی، 1429ق.، ج 11، ص 161و162).].

4. اهل طنّازی باشید

میان عاشق و معشوق فرق بسیار است

چــو یار ناز نمـایـد، شما نیاز کنیـد[ حافظ.]

واقعیت این است که مردها در عین نیاز به ارضاء شدن اقتدارشان، تمایل دارند معشوق را کشف کنند. دست خلقت، ناز و عشوه را در زن خلق نمود، تا این نیاز روانی مرد نیز مجالی برای ارضاء داشته باشد، ضمن این که نوعی تازگی و ارزش، همیشه برای زن باقی بماند. قاعده ی کلی در باب عشوه گری و ناز این است که معشوق ابتدا از خود جاذبه ها و کشش هایی نشان می دهد و عاشق را به سوی خود جذب می کند، اما پس از آن که آتش عشق را در دل عاشق روشن می کند، با ناز ها و درخواست های خود، وصال را به تأخیر می اندازد و با تکرار این عشوه گری و ناز، مدام آتش عشق را در دل عاشق می افزاید تا زمانی که بالاخره عاشق پس از تلاش به عشق خود می رسد، در این صورت است که معشوق در نظر او بسیار خواستنی و بزرگ جلوه می کند و چنین وصالی برای او بسیار با ارزش، دلچسب و لذت بخش خواهد بود. البته بانوان به این نکته توجه کنند که افراط در ناز و دور شدن از خواسته ی همسر، ممکن است دلزدگی را در پی داشته باشد، پس تعادل را حفظ کنید.

5. با صلابت و مهربان باشید

اطاعت پذیر بودن نوعروس، به معنای سلطه گر بودن داماد جوان نیست. اطاعت پذیری مطلوب شما وقتی نمایان می شود که در هر موقعیتی از نامزدتان حمایت می کنید؛ وقتی قاطعانه مراقب خطوط قرمز منطقی و شرعی هستید؛ وقتی که پس از ارائه مشورت، تصمیم گیری نهایی را به عهده او می گذارید؛ وقتی که در عین استقلال عاطفی، شناختی و رفتاری خود در غیر روابط همسری، هم رأیی با همسرتان را نشان می دهید؛ وقتی که نشان می دهید اولویت زندگی شما، رابطه همسری است؛ وقتی که… . این ها همه دلگرمی استواری را برای نامزدتان می سازد که می تواند در آن آرام باشد. در این صورت شما به هیچ کس (حتی اعضای خانواده خودتان) اجازه نمی دهید که از همسر یا رابطه تان ایراد بگیرد. از شخصیت همسرتان دفاع می کنید و طوری عمل می کنید که کسی جرأت نکند در مورد او سخن نامناسبی بگوید حتی اگر ظاهر این سخن، دلسوزانه باشد. اگر هم خطایی متوجه نامزدتان باشد، وقتی تنها شدید به او تذکر خواهید داد.

6. عشق و محبت تان را ابراز کنید

اگر از تفاوت های جنسیتی آگاه باشید، خواهید دانست که هرچند هردوی همسران جوان نیاز به ابراز عشق دارند اما شکل آن متفاوت است. روحیه ی اقتدارگرایانه مردها می طلبد که ابراز علاقه ها کلامی و رفتاری باشد و البته کلامی نیز دارای محتوایی مقتدرانه مانند «به تو اعتماد دارم»، «خوشحالم که به تو بله گفتم» و خانم ها اغلب تمایل دارند احساس ها را در کلمات همسرشان ببینند. روایات نیز بر این نکته تأکید دارند که «این که مرد به همسرش می گوید تو را دوست دارم، هرگز از قلب همسرش بیرون نخواهد رفت»[ رسول اللّه(صلی الله علیه و آله و سلم): «قَولُ الرَّجُلِ لِلمَرأَةِ «إنّی اُحِبُّکِ» لا یَذهَبُ مِن قَلبِها أبَدا» (کلینی، 1429ق.، ج 11، ص316).]. در حالی که مردها معتقدند علاقه را باید در عمل و رفتار ثابت کرد و اغلب برای بیان محبت شان به دنبال شواهد رفتاری هستند. لازم است نوعروس ها این روحیه ی مردانه را درک کنند و تازه دامادها نیز کمی ابراز کلامی محبت را بیاموزند[ لازم نیست جملات محبت آمیز را با تمام وجود بگویید. حتی اگر قدری هم از واقعیت دور باشد، چون باعث افزایش محبت می شود، مفید خواهد بود. پیامدهای این افزایش محبت، رابطه را گرم تر می کند و واقعیت علاقه ی شما را نیز رشد می دهد. انسان ها (به ویژه زن ها) ذاتاً از تعریفی که باعث شاد شدن شان می شود خوشحال می شوند حتی اگر بدانند کاملاً واقعی نیست.].

7. آراسته باشید

همان گونه که قبلاً بیان شد، برخی روان شناسان و فیزیولوژیست ها معتقدند اغلب مردها، بصری اند. یعنی در تحریک و ارضاء آن ها، دیدن نقش مهمی ایفا می کند، پس بهتر است زن همواره براى نامزد آراسته باشد. امام صادق(علیه السلام) فرمودند:

«براى زن سزاوار نیست که (رسیدگى به) خود را رها کند، گرچه با انداختن یک گردنبند باشد»[ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ(علیه السلام)، قَالَ: «لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُعَطِّلَ نَفْسَهَا وَ لَوْ تُعَلِّقُ فِی عُنُقِهَا قِلَادَةً» (کلینی، 1429ق.، ج 11، ص 168)].

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز به زنى که از حقوق شوهر پرسیده بود فرمودند:

«بر زن است که با بهترین عطر، خود را خوشبو کند، و بهترین لباس خود را بپوشد، و با بهترین زینت خویش، خود را زینت دهد»[ «وَ عَلَیْها اَنْ تَتَطیَّبَ بِأَطْیَبِ طیبِها وَ تَلْبِسَ اَحْسَنَ ثِیابِها وَ تَزَیَنَ بِاَحْسَنِ زِینَتِها» (کلینی، 1429ق.، ج 11، ص165).].

لمسی بودن زن ها نیز این نکته را گوشزد می کند که مردها مراقب نظافت خود باشند و معطر بودن را فراموش نکنند.

8. امانت دار باشید

یکى از صفات مهم مؤمنین[ ?خداوند در قرآن کریم در توصیف مؤمنین می­ فرماید: «وَالَّذِینَ هُمْ لاَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ؛ و آن ها که امانت ها و عهد خود را رعایت می کنند» (مؤمنون (23)، آیه 8).] که به ویژه بانوان باید آن را به شدت رعایت کنند، امانت دارى است. صمیمیت همسری ایجاب مى کند که زن و مرد، نسبت به برخى اسرار خود و خانواده ی یکدیگر آگاه شوند و مى بایست، تا آخر عمر آن ها را در سینه نگاه دارند. اسرار خانوادگى مانند کمبودهاى اقتصادى یا روحى و اخلاقى یا نواقص جسمى یا خاطرات و سوابق خوب و بد همسر، همه و همه باید مثل یک امانت نگه دارى شود، زن و مردی که نتوانند زبان خود را کنترل کنند و نسبت به آبروى خود و همسر خود و یا خانواده ی او بى اعتنا باشند، زندگى موفقى نخواهد داشت. هر چه در رابطه ی شما با نامزدتان یا خانواده ی او مى گذرد و یا گفته مى شود، مخصوصاً مسائل زناشویى قابل بازگو کردن نیست، هر چند طرف شما پدر، مادر، خواهر یا دوست صمیمی باشد. حتی اختلافات بین شما دو نفر نیز باید بین خودتان بماند. بگذارید دیگران، حتی نزدیکان تان گمان کنند رابطه ی شما آکنده از خوشبختی است. بدین ترتیب شخصیت خود و نامزدتان را نزد دیگران حفظ کرده اید. در نهایت اگر مشکل حل نشد، به افراد آگاه و دلسوز غریبه تر یا مشاور مراجعه کنید.

9. کم خرج باشید

امروزه اغلب جوانان، دوره ی نامزدی را در حالی آغاز می کنند که هنوز از توانایی و استقلال مالی کافی برخوردار نیستند. یکى از وظایف مهم عروس جوان، تعدیل خواسته هاى خویش نسبت به توانایی مالی نامزد است. او نباید تنها به خواسته هاى خود نظر کند و امکانات و مخارج نامزدش را نادیده بگیرد. چشم و هم چشمی ها، آبروداری در مقابل دیگران، مقایسه با دیگران و… هیچ یک بهانه عاقلانه و قابل قبولی برای تحت فشار قرار دادن نامزد نیست.

حضرت فاطمه(سلام الله علیها) به حضرت على(علیه السلام) فرمودند:

«پیامبر به من فرمودند: از پسر عمویت چیزى مخواه، اگر آورد که خوب وگرنه از او درخواست مکن (یعنى او را تحت فشار قرار نده)»[ «قَالَتْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص نَهَانِی أَنْ أَسْأَلَکَ شَیْئاً فَقَالَ لَا تَسْأَلِینَ ابْنَ عَمِّکِ شَیْئاً إِنْ جَاءَکِ بِشَیْ ءٍ [عَفْوٍ] وَ إِلَّا فَلَا تَسْأَلِیه » (مجلسی، 1403ق.، ج 43، ص 31).].

10. ببخشید

گاهی اختلافاتی میان خانواده ها یا جوانان بر سر تعیین میزان مهریه، برگزاری مراسم ها، رعایت سنت ها و دیگر موضوع ها پیش می آید که در ادامه حل می شود اما گاهی دلخوری برخی از این اختلاف ها در قلب طرفین باقی می ماند. اول این که جوانان باید بیاموزند که مرز بین خود و خانواده ی خود، و نامزد و خانواده ی او را مد نظر داشته باشند. لزومی ندارد هر موضع گیری ای که در خانواده شان اتفاق می افتد، درست باشد یا اگر هم باشد، به سرعت به طرف مقابل منتقل شود. درباره ی خانواده طرف مقابل هم، دلخوری هایتان از آن ها را به حساب نامزدتان نگذارید. او به اندازه کافی تحت فشار هست. اگر بتوانید این اختلاف ها را به شکل منطقی حل کنید و در گرداب هیجان ها نمانید، می توانید صمیمیت تان را حفظ کنید و خطاها را ببخشید. اگر نتوانستید به تنهایی از پس این احساس های منفی برآیید با استفاده از مهارت بیان احساس، آن ها را نزد نامزدتان تخلیه کنید. این باعث می شود لذت بیشتری از رابطه ببرید و به صورت ناخودآگاه به سمت تعارض، هدایت نشوید.