۱۳۹۸/۰۵/۰۶
–
۴۶۲ بازدید
نظر مقام معظم رهبری درباره زنان را بیان کنید
1. آیت الله خامنه ای درمورد نقش و جایگاه زنان در جامعه اسلامی فرمودند:«اسلام در مورد بینشی که نسبت به زنان و نقشی که بانوان در جامعه دارند «نقش فردی»، «نقش خانوادگی»، «نقش سیاسی»، «نقش اجتماعی» می تواند ادعا کند که همه ملت های مدعی باید از او پیروی نمایند. اگر قرار باشد که در این زمینه کشورهای غربی پشت میز محاکمه قرار بگیرند و پاسخ بدهند، بدون شک آبروی آن ها خواهد رفت.» تبین نقش زنان در اندیشه رهبری به ویژه در مبحث خانواده
2. پیشرفت های فردی زنان مطابق با ارزشهای اسلامی
آیت الله خامنه ای درباره اهمیت پیشرفت های علمی برای زنان می فرمایند: «ما معتقدیم زنان در هر جامعه سالم بشری قادرند و می باید فرصت پیدا کنند تا در حد سهم خود، تلاش و رقابت خویش را در پیشرفت های علمی و اجتماعی و سازندگی و اداره این جهان به عهده بگیرند.»
3. ایشان همچنین درباره «رشد علمی زنان» همگام با «وظیفه اصلی زنان» اشاره می کنند و می فرمایند:
«زن در محیط اسلامى، رشد علمى می کند، رشد شخصیتى می کند، رشد اخلاقى می کند، رشد سیاسى می کند، در اساسىترین مسائل اجتماعى در صفوف مقدم قرار می گیرد، در عین حال زن باقى می ماند. زن بودن، براى زن یک نقطهى امتیاز است، یک نقطهى افتخار است. این افتخارى نیست براى زن که او را از محیط زنانه، از خصوصیات زنانه، از اخلاق زنانه دور کنیم.».
«خانهدارى را، فرزنددارى را، شوهردارى را ننگ او به حساب بیاوریم. فرهنگ غربى خانواده را متلاشى کرد. امروز یکى از مشکلات بزرگ دنیاى غرب، متلاشى شدن خانوادهها است، افزایش فرزندان بى هویت است. این ها گریبان غرب را خواهد گرفت. حوادث اجتماعى به مرور پیش مىآید. غرب از همین نقطه سختترین ضربهها را خواهد خورد و این تمدن مادى پر زرق و برق از همین نقطه فرو خواهد ریخت.»
4. وظایف اختصاصی زنان
رهبر معظم انقلاب، پیرامون وظایف اختصاصی زنان می فرمایند:
«اسلام میان زن و مرد برابری را از لحاظ ارزش های انسانی قبول دارد ولی از لحاظ وظایف اختصاصی، خیر. اسلام برای زن نقش خاص قائل است که به هیچ وجه کوچک تر از نقش مرد نیست. باید توجه نمود که ترکیب جسمانی و روان زن، او را برای تکالیف خاصی آماده کرده است. این تکالیف عبارت است از آن چیزی که زن و مرد از آن مرز از هم جدا شده اند.»
همچنین رهبر انقلاب اسلامیدرباره نقش و مسئولیت زنان تحصیل کرده در هر نقطه ای از جهان اسلام، این گونه نصیحت می کنند: «شما بانوان نخبه، دختران نخبه، جوانان نخبه، امروز یکى از مهمترین مسئولیتهایتان این است که نقش زن را از دیدگاه اسلام ترسیم کنید، برجسته کنید، روشن کنید؛ تربیت انسانى زن بزرگترین خدمت به جوامع انسانى و اسلامى است؛ این حرکت باید راه بیفتد. البته راه افتاده است، باید تشدید بشود، باید فراگیر بشود، باید پیش برود و شما در این حرکت، بدون تردید پیروز خواهید شد. یک کار اساسى این است.»
5. همسر بودن و مادر بودن:
آیت الله خامنه ای (مدظه العالی) درباره اهمیت نقش زن در خانواده، به نکات ظریفی اشاره می کنند که جز از سوی یک عالم مسلمان قابل طرح نیست. ایشان در این باره می فرمایند: «نظر اسلام در باب خانواده و جایگاه زن در خانواده، نظر خیلى روشنى است. «المرأة سیّدة بیته».
«بزرگ خانه، زن خانه است؛ این از پیغمبر اکرم است. جایگاه زن در خانواده، همانى است که در گفتارهاى گوناگون ائمه (ع) آمده: «المرأة ریحانة و لیست بقهرمانة». در تعبیرات عربى، قهرمان یعنى «کارگزار»، «پادو»، «یک خدمتگزار محترم». می فرماید: در داخل خانه، زن قهرمانه نیست؛ ریحانه است، گُلِ خانه است. خطاب به مردان می فرماید: بهترین شما کسانى هستند که بهترین رفتارها را با همسرانشان دارند. این ها نظرات اسلام است و از این قبیل الى ماشاءاللَّه وجود دارد.»
6. جایگاه زن در کانون خانواده
مقام معظم رهبری در اهمیت مبنا بودن خانواده و جایگاه زن در این کانون گرم بیان می دارند:
«مسألهى مادرى، مسأله همسرى، مسألهى خانه و خانواده، مسائل بسیار اساسى و حیاتى است. در همه طرحهایى که ما داریم، بایستى «خانواده» مبنا باشد. یعنى شما اگر بزرگترین متخصص پزشکى یا هر رشتهى دیگرى بشوید، چنانچه زن خانه نباشید، این براى شما یک نقص است. کدبانوى خانه شما باید باشید؛ اصلاً محور این است. اگر بخواهیم تشبیه ناقصى بکنیم، باید به ملکهى زنبور عسل تشبیه کنیم.»
«کانون خانواده، جایى است که عواطف و احساسات باید در آنجا رشد و بالندگى پیدا کند؛ بچهها محبت و نوازش ببینند؛ شوهر که مرد است و طبیعت مرد، طبیعت خام ترى نسبت به زن است و در میدان خاصى، شکنندهتر است و مرهم زخم او، فقط و فقط نوازش همسر است حتّى نه نوازش مادر باید نوازش ببیند. براى یک مرد بزرگ، این همسر کارى را مىکند که مادر براى یک بچهى کوچک آن کار را مىکند؛ و زنانِ دقیق و ظریف، به این نکته آشنا هستند. اگر این احساسات و عواطف، محتاج وجود یک محور اصلى در خانه که آن خانم و کدبانوى خانه است نباشد، خانواده یک شکل بدون معنا پیدا خواهد کرد.»
7. تربیت فرزند و مادر
رهبر انقلاب اسلامی یکی از نقش ها و وظایف مهم زن در خانواده را تربیت فرزندان دانسته و بیان می کنند:
«از جمله وظایفى که برعهده زنان در داخل خانه و خانواده است، مسأله تربیت فرزند است. زنانى که به خاطر فعالیت هاى خارج از خانواده، از آوردن فرزند استنکاف مىکنند، برخلاف طبیعت بشرى و زنانه خود اقدام مىکنند. خداوند به این راضى نیست. کسانى که فرزند و تربیت فرزند و شیردادن به بچه و در آغوش مهر و عطوفت بزرگ کردن فرزند را براى کارهایى که خیلى متوقّفِ به وجود آنها هم نیست، رها مىکنند، دچار اشتباه شدهاند.»
بهترین روش تربیت فرزند
آیت الله خامنه ای در مورد بهترین روش تربیت فرزند می فرمایند:
«بهترین روش تربیت فرزند انسان، این است که در آغوش مادر و با استفاده از مهر و محبّت او پرورش پیدا کند. زنانى که فرزند خود را از چنین موهبت الهى محروم مىکنند، اشتباه مىکنند؛ هم به ضرر فرزندشان، هم به ضرر خودشان و هم به ضرر جامعه اقدام کردهاند. اسلام، این را اجازه نمىدهد. یکى از وظایف مهم زن، عبارت از این است که فرزند را با عواطف، با تربیت صحیح، با دل دادن و رعایت و دقّت، آن چنان بار بیاورد که این موجود انسانى چه دختر و چه پسر وقتى که بزرگ شد، از لحاظ روحى، یک انسان سالم، بدون عقده، بدون گرفتارى، بدون احساس ذلّت و بدون بدبختیها و فلاکتها و بلایایى که امروز نسلهاى جوان و نوجوان غربى در اروپا و آمریکا به آن گرفتارند، بار آمده باشد.»
عنصر اصلی تشکیل خانواده
مقام معظم رهبری عنصر اصلی تشکیل خانواده را وجود زنان و تربیت نسل های آینده را از وظایف آنها می دانند و بیان می دارند:
«در واقع، خانواده را زن به وجود مىآورد و اداره مىکند؛ این را بدانید. آن عنصر اصلىِ تشکیل خانواده، زن است، نه مرد. بدون مرد، ممکن است خانوادهاى باشد. یعنى اگر فرض کنیم در خانوادهاى، مرد خانواده حضور نداشته باشد، یا از دنیا رفته باشد، زن خانواده اگر عاقل و با تدبیر و خانهدار باشد، خانواده را حفظ مىکند؛ اما اگر زن از خانوادهاى گرفته شد، مرد نمىتواند خانواده را حفظ کند. بنابراین، خانواده را زن حفظ مىکند.»
رهبر انقلاب در ادامه با اشاره به نقش زن در خانواده بیان می کنند:
«علّت اینکه اسلام این قدر به نقش زن در داخل خانواده اهمیت مىدهد، همین است که زن اگر به خانواده پایبند شد، علاقه نشان داد، به تربیت فرزند اهمیت داد، به بچههاى خود رسید، آنها را شیر داد، آنها را در آغوش خود بزرگ کرد، براى آنها آذوقههاى فرهنگىی قصص، احکام، حکایتهاى قرآنى، ماجراهاى آموزنده فراهم کرد و در هر فرصتى به فرزندان خود مثل غذاى جسمانى چشانید، نسلها در آن جامعه، بالنده و رشید خواهند شد. این، هنر زن است و منافاتى هم با درس خواندن و درس گفتن و کار کردن و ورود در سیاست و امثال اینها ندارد.»
8. مقام معظم رهبری درمورد حضور زنان در اجتماع می فرمایند:
«اشتغال بانوان از جملهى چیزهائى است که ما با آن موافقیم. بنده با انواع مشارکت هاى اجتماعى موافقم؛ حالا چه از نوع اشتغال اقتصادى باشد، چه از نوع اشتغالات سیاسى و اجتماعى و فعالیت هاى خیرخواهانه و از این قبیل باشد؛ اینها هم خوب است.»
حضور زن مومن و متدین در جامعه
رهبر انقلاب اسلامی، ارزش حضور زنان مؤمن و متدین در جامعه را چنین به تصویر می کشند:
«زن با نقاط قوّت زنانهى خود که خداى متعال در وجود او به ودیعه گذاشته و مخصوص زن است، همراه با ایمان عمیق، با استقرار ناشى از اتکاء به خداوند و همراه با عفت و پاکدامنى که فضاى پیرامون او را نورانیت مىبخشد مىتواند در جامعه یک نقش استثنایىِ ایفا کند؛ هیچ مردى قادر به ایفاى چنین نقشى نیست. مثل کوه استوارى از ایمان، در عین حال مثل چشمه جوشانى از عاطفه و محبت و احساسات زنانه، تشنگان و محتاجان نوازش را از چشمه صبر و حوصله و عاطفه خود سیراب مىکند. انسانها در چنین آغوش پر برکتى مىتوانند تربیت شوند. اگر زن با این خصوصیات در عالمِ وجود نبود، انسانیت معنا پیدا نمىکرد. این، معناى ارزش زن و تشخُّص زن است؛ چیزى که مغز متحجرِ مادى غربىها نمىتواند آن را بفهمد. کسانى که از دین و معنویت بهرهای نبردهاند، نمىتوانند چنین عظمتى را درک کنند. آنهایى که شاخصهى زن را در زیور و آرایش و سبکسرى و بازیچه قرار گرفتن در دست مردان مىدانند، نمىتوانند اساس هویت زنانه را در منطق اسلام و در نظر اسلام درک کنند.»
تبین نقش زنان در اندیشه رهبری به ویژه در مبحث خانواده
9. بانوان، نیمی از جمعیت کشور
رهبر انقلاب می فرمایند: «یک کشور اگر مىخواهد به معناى واقعى بازسازى کند، باید بیش ترین تکیه و بیشترین نگاه و توجّهش، به انسان و نیروى انسانى باشد. وقتى که صحبت از نیروى انسانى است، باید توجّه کنیم که نصف جمعیت کشور و نیمى از نیروى انسانى، بانوان کشورند. اگر بینش غلطى در مورد زن وجود داشته باشد، بازسازى به معناى حقیقى و در سطح وسیع آن، شدنى نیست. هم خود بانوان کشور باید نسبت به موضوع زن از نظر اسلام، داراى آگاهى کافى و لازم باشند، تا بتوانند با اتکا به نظر والاى دین مقدس اسلام، از حقوق خود به طور کامل دفاع کنند، و هم همه افراد جامعه و مردان در کشور اسلامى باید بدانند که نظر اسلام در مورد زن، حضور زن در عرصههاى زندگى، فعّالیت زنان، تحصیل زنان، کار و تلاش اجتماعى و سیاسى و اقتصادى و علمى زنان، نقش زن در خانواده و نقش زن در بیرون از خانواده چیست.»
10. زنان در صدر اسلام
مقام معظم رهبری در جایی دیگر وظیفه زن در خانواده و جامعه را چنین مقایسه می کنند:
«در صدر اسلام، زن در میدان جنگ، علاوه بر بستن زخم مجروحان که این کار بیشتر بر عهده زنان بود حتّى گاهى با نقاب، در میدان جنگ و رزم هاى دشوار آن روز، شمشیر هم مىزد! در عین حال در داخل خانه، فرزندان خود را هم در آغوش مىگرفت، تربیت اسلامى هم مىکرد، حجاب خود را هم حفظ مىکرد؛ چون اینها منافاتى با هم ندارد. اگر کسى درست توجّه کند، خواهد دید که منافاتى ندارد. بعضى افراط مىکنند، بعضى تفریط مىکنند. بعضى مىگویند چون فعّالیت اجتماعى اجازه نمىدهد به خانه و شوهر و فرزند برسیم، پس فعّالیت اجتماعى نباید بکنیم. بعضى مىگویند چون خانه و شوهر و فرزند، اجازه نمىدهد فعّالیت اجتماعى بکنیم، پس شوهر و فرزند را باید رها کنیم. هر دو غلط است. نه این را به خاطر آن، نه آن را بهخاطر این، نباید از دست داد.»
11. زنان در جامعه با حفظ الگوی اسلامی در میدان سیاست حضور پیدا کنند
رهبر انقلاب اسلامی در مورد نقش سیاسی زنان می فرمایند:
«هویّت اسلامى این است که زن در عین اینکه هویّت و خصوصیت زنانه خود را حفظ مىکند که طبیعت و فطرتش است و براى هر جنسى خصوصیات آن جنس ارزش است یعنى آن احساسات رقیق را، عواطف جوشان را، آن مهر و محبت را، آن رقّت را، آن صفا و درخشندگى زنانه را براى خود حفظ مىکند، درعینحال هم باید در میدان ارزش هاى معنوى مثل علم، عبادت، تقرّب به خدا، معرفت الهى و سیر وادی هاى عرفان پیشروى کند، هم در عرصه مسائل اجتماعى و سیاسى و ایستادگى و صبر و مقاومت و حضور سیاسى و خواست سیاسى و درک و هوش سیاسى، شناخت کشور خود، شناخت آینده خود، شناخت هدف هاى ملى و بزرگ و اهداف اسلامى مربوط به کشورهاى اسلامى و ملت هاى اسلامى، شناخت توطئههاى دشمن، شناخت دشمن، شناخت روش هاى دشمن باید روزبهروز پیشرفت کند و هم در زمینه ایجاد عدل و انصاف و محیط آرامش و سکونت در داخل خانواده باید پیشرفت داشته باشد.»
12. الگویی برای زنان،زن مسلمان باحجاب و وقار انسانی
«اگر قوانینى لازم است، اگر تصحیح و اصلاحى در مسائلى که به اینجا منتهى مىشود، لازم است، زنان، زنان باسواد، زنان آگاه، زنان بامعرفت، در همه این میدانها بایستى پیشروى کنند؛ الگوى زن را نشان بدهند؛ بگویند زن مسلمان زنى است که هم دین خود را، حجاب خود را، زنانگى خود را، ظرافت ها و رقّت ها و لطافت هاى خود را حفظ مىکند؛ هم از حق خود دفاع مىکند؛ هم در میدان معنویت و علم و تحقیق و تقرّب به خدا پیشروى مىکند و شخصیت هاى برجستهاى را نشان مىدهد و هم در میدان سیاسى حضور دارد. این مىشود الگویى براى زنان.»
نقش زنان مسلمان ایران در آغاز حرکت های انقلابی و پایداری در جنگ تحمیلی
13. مقام معظم رهبری، نقش زنان مسلمان ایران را در آغاز حرکت های انقلابی و سپس پایداری در جنگ تحمیلی چنین بیان میکنند:
«اولین حرکت عمومىِ و مردمى، یک حرکت زنانه بود… هم در مبارزات این جور بود، هم در ایفاى نقش در تشکیل نظام، هم در دوران به سرعت پدید آمده بعد از تشکیل نظام؛ یعنى دوران جنگ، دوران محنت، دوران امتحان سخت؛ «حتّى اذا ضاقت علیهم الأرض بما رحبت». در این دوران سخت، نقش زنان، یک نقش فوقالعادهای بود؛ نقش مادران شهدا، نقش همسران شهدا، نقش زنان مباشر در میدان جنگ، در کارهاى پشتیبانى و بعضاً بندرت در کارهاى عملیاتى و نظامى».
همچنین در جایی دیگر در این باره تبین می کنند: «آن کسانى که سابقه دارند، می¬دانند که زنان، هم در دوران مبارزه نقش داشتند، هم بخصوص در همان دوران انقلاب یعنى آن یک سال و نیمى که حرکت انقلابىِ عمومى شروع شد نقش داشتند. زنان یک نقش مؤثر و بىجایگزین داشتند؛ که اگر نبودند زنان توى این اجتماعات، بلاشک این اجتماعات عظیم و این تظاهرات عظیم، آن اثر را نمی بخشید؛ علاوه بر اینکه در بعضى جاها مثل مشهد ما، اصلاً شروع این تظاهرات،از زنان شد.یعنی اولین حرکت عمومی مردمی ،یک حرکت زنانه بود.»
14. نقش زنان در انقلاب و جنگ
مقام معظم رهبری در اهمیت نقش سیاسی زنان با توجه به فداکاریهای آنها در صدر اسلام و مقایسه آن با فداکاری زنان مسلمان در انقلاب اسلامی و پس از آن، که با الگوگیری از زنان پاک و مبارز صدر اسلام به این مهم دست یافته اند، بیان می دارند:
«زنان یکى از برجستهترین نقش ها را در این انقلاب ایفاء کردند. هم در خود حادثه بزرگ انقلاب، هم در حادثه بسیار بزرگ هشت سال دفاع مقدس. نقش مادران، نقش همسران، از نقش مجاهدان اگر سنگینتر و دردناکتر و تحملطلبتر نبود، یقیناً کمتر نبود. مادرى که جوان خودش را، عزیز خودش را، دستهى گل خودش را هجده سال، بیست سال کمتر، بیشتر پرورش داده، با آن محبت مادرانه او را به ثمر رسانده، حالا او را به طرف میدان جنگ می فرستد، که معلوم نیست حتّى جسد او هم برخواهد گشت یا نه.»
حضرت زینب (س) الگوی زنان است «ما رایت الاجمیلا»
رهبر معظم انقلاب، نقش بزرگ زنانه را به کار بانویی بزرگ که در طول تاریخ نمونه ای دیگر ندارد متصل نموده و می فرمایند:
«وقتى که دشمن می خواهد زینب کبری (س) به آنچه که برایش پیش آمده، شماتت کند، می فرماید: «ما رأیت الاّ جمیلا»؛ جز زیبائى، چیزى ندیدم. برادرانش، فرزندانش، عزیزانش، نزدیکترین یارانش، اینها در مقابل چشمش قطعه قطعه شدند، به خاک و خون تپیدند، خونشان ریخته است، سرهایشان بالاى نیزه رفته است؛ می گوید جمیل، زیبا! این چه جور زیبائىاى است؟ این زیبائى را همراه کنید با آنچه که نقل شده است که زینب کبرى (س) حتّى در شب یازدهم نماز شبش ترک نشد.»
رهبر انقلاب سپس در وصفی بسیار زیبا می فرمایند:
«همان رشحات و خردهریزههائى که از این حقیقت در جامعهى ما، در انقلاب ما وجود دارد، این انقلاب را عظمت بخشیده است.»
آن چه در نگاه مقام معظم رهبری در اهمیت و ارزش زن گفته می شود که سخنان حکیمانه ایشان در این باره دریایی بیکران است و در این مختصر نمی گنجید و باید مکرر به آن ها مراجعه کرد، تصویری روشن برای زن مسلمان مؤمن و متعهد ایجاد می کند، و آن تصویر این است که زن اگر ارزش و منزلت خود را بشناسد، به گوهر وجودیِ خود دست خواهد یافت.
15. زن حافظ خانواده و محور عواطف خانوادگی
حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی):
«زن حافظ خانواده است، زن مسلمان رکن اساسی و محور اصلی عواطف خانوادگی است، بالاترین حق را در مقیاس خانواده دارا است و همچنین سهم بیشتری نیز در ایجاد نسل داشته و همه این ها نشان از جایگاه رفیع زن در خانه و اجتماع دارد.»
«از آنجا که زن به عنوان مادر، همسر و در قالب کلی «مدیر خانواده» نقش اساسی در تعلیم، تربیت و پرورش نسلهای آینده جوامع دارد، و از طرفی شاهد فعالیت های بی دریغ و موثر سرنوشت ساز زنان در عرصه اجتماع در قالب عضوی از اعضاء جامعه در طول تاریخ هستیم که در ایجاد و حفاظت از انقلابها تأثیر ژرفی در مسیر جوامع داشته است و به ویژه در مسیر تاریخی اسلام به نقش اساسی زن در ترویج توسعه و دفاع از اسلام ناب محمد (ص) برخورد می کنیم.»
«از زمان صدراسلام، حضرت خدیجه (س) و دخترش حضرت زهرا (س) و نیز حضرت زینب کبری (س) نقشی اساسی و بنیادی در تقویت اسلام و عمل به دستورات دینی و کمک به جامعه بشری در رشد و تعالی انسانی داشتند و به تأسی از این بانوان بزرگوار و الگو زنانی همانند «سمیه» تازه مسلمان شده و «آسیه» همسر فرعون همواره زنان پشتیبان عدالت و حقیقت و راستی بوده و توانستهاند نقش عظیمی در تربیت نیروی انسانی و سعادت بشری ایفا کنند.»
زنان ایران اسلامی نیز ازاین قاعده مستثنی نبوده و بسیار موثر وسرنوشت ساز در طول تاریخ به نقش آفرینی پرداخته اند، که بابررسی تاریخ از دوران مشروطه، جنبش تنباکو انقلاب اسلامی ایران، دوران دفاع مقدس همواره نقش اساسی ایفا کرده اند و چند سالی است که با حضور مردان ایران اسلامی در جبهه مقاومت شاهد نقش زنان در عرصه های سیاسی و جهانی هستیم که زنان جامعه اسلامی ایران هوشمند و توانا به عنوان الگویی برای سایر زنان مسلمان جهان قرار گرفته و در این برهه حساس و مقطع تاریخی همانند گذشته دشمن را خلع سلاح کرده و چه زیبا همچون مادر «وهب» فرزندانشان را تقدیم راه حقیقت و اسلام کرده و صبر و استقامت می کنند و حتی وقتی دشمن به قصد باج خواهی و تحریک احساسات مادران و همسران برای تحویل پیکر پاک شهدا نشانه می رود.
زنان بصیر و انقلابی در برابر داعش و استکبار جهانی ایستاده و انشاءالله این مقاومتها و ایستادگی های قهرمانانه زنان سرنوشت ساز و انقلابی همچنان که رهبر انقلاب آیت الله خامنه ای به بانوان ایران اسلامی اعتقاد دارند با بصیرت و بینش اسلامی و جهادی تا ظهور حضرتش ادامه و به قیام حضرت مهدی (عج) فرزند فاطمه زهرا (س) متصل خواهد شد.( منبع: لزوم تبیین نقش زنان و خانواده در اندیشه رهبری، خبرگزاری دفاع مقدس، ۲۵ فروردین ۱۳۹۶)
(ر.ک: واکاوی نقش اجتماعی زن از منظر ایت الله خامنه ای، فصلنامه نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان، بهار و تابستان 1393)
2. پیشرفت های فردی زنان مطابق با ارزشهای اسلامی
آیت الله خامنه ای درباره اهمیت پیشرفت های علمی برای زنان می فرمایند: «ما معتقدیم زنان در هر جامعه سالم بشری قادرند و می باید فرصت پیدا کنند تا در حد سهم خود، تلاش و رقابت خویش را در پیشرفت های علمی و اجتماعی و سازندگی و اداره این جهان به عهده بگیرند.»
3. ایشان همچنین درباره «رشد علمی زنان» همگام با «وظیفه اصلی زنان» اشاره می کنند و می فرمایند:
«زن در محیط اسلامى، رشد علمى می کند، رشد شخصیتى می کند، رشد اخلاقى می کند، رشد سیاسى می کند، در اساسىترین مسائل اجتماعى در صفوف مقدم قرار می گیرد، در عین حال زن باقى می ماند. زن بودن، براى زن یک نقطهى امتیاز است، یک نقطهى افتخار است. این افتخارى نیست براى زن که او را از محیط زنانه، از خصوصیات زنانه، از اخلاق زنانه دور کنیم.».
«خانهدارى را، فرزنددارى را، شوهردارى را ننگ او به حساب بیاوریم. فرهنگ غربى خانواده را متلاشى کرد. امروز یکى از مشکلات بزرگ دنیاى غرب، متلاشى شدن خانوادهها است، افزایش فرزندان بى هویت است. این ها گریبان غرب را خواهد گرفت. حوادث اجتماعى به مرور پیش مىآید. غرب از همین نقطه سختترین ضربهها را خواهد خورد و این تمدن مادى پر زرق و برق از همین نقطه فرو خواهد ریخت.»
4. وظایف اختصاصی زنان
رهبر معظم انقلاب، پیرامون وظایف اختصاصی زنان می فرمایند:
«اسلام میان زن و مرد برابری را از لحاظ ارزش های انسانی قبول دارد ولی از لحاظ وظایف اختصاصی، خیر. اسلام برای زن نقش خاص قائل است که به هیچ وجه کوچک تر از نقش مرد نیست. باید توجه نمود که ترکیب جسمانی و روان زن، او را برای تکالیف خاصی آماده کرده است. این تکالیف عبارت است از آن چیزی که زن و مرد از آن مرز از هم جدا شده اند.»
همچنین رهبر انقلاب اسلامیدرباره نقش و مسئولیت زنان تحصیل کرده در هر نقطه ای از جهان اسلام، این گونه نصیحت می کنند: «شما بانوان نخبه، دختران نخبه، جوانان نخبه، امروز یکى از مهمترین مسئولیتهایتان این است که نقش زن را از دیدگاه اسلام ترسیم کنید، برجسته کنید، روشن کنید؛ تربیت انسانى زن بزرگترین خدمت به جوامع انسانى و اسلامى است؛ این حرکت باید راه بیفتد. البته راه افتاده است، باید تشدید بشود، باید فراگیر بشود، باید پیش برود و شما در این حرکت، بدون تردید پیروز خواهید شد. یک کار اساسى این است.»
5. همسر بودن و مادر بودن:
آیت الله خامنه ای (مدظه العالی) درباره اهمیت نقش زن در خانواده، به نکات ظریفی اشاره می کنند که جز از سوی یک عالم مسلمان قابل طرح نیست. ایشان در این باره می فرمایند: «نظر اسلام در باب خانواده و جایگاه زن در خانواده، نظر خیلى روشنى است. «المرأة سیّدة بیته».
«بزرگ خانه، زن خانه است؛ این از پیغمبر اکرم است. جایگاه زن در خانواده، همانى است که در گفتارهاى گوناگون ائمه (ع) آمده: «المرأة ریحانة و لیست بقهرمانة». در تعبیرات عربى، قهرمان یعنى «کارگزار»، «پادو»، «یک خدمتگزار محترم». می فرماید: در داخل خانه، زن قهرمانه نیست؛ ریحانه است، گُلِ خانه است. خطاب به مردان می فرماید: بهترین شما کسانى هستند که بهترین رفتارها را با همسرانشان دارند. این ها نظرات اسلام است و از این قبیل الى ماشاءاللَّه وجود دارد.»
6. جایگاه زن در کانون خانواده
مقام معظم رهبری در اهمیت مبنا بودن خانواده و جایگاه زن در این کانون گرم بیان می دارند:
«مسألهى مادرى، مسأله همسرى، مسألهى خانه و خانواده، مسائل بسیار اساسى و حیاتى است. در همه طرحهایى که ما داریم، بایستى «خانواده» مبنا باشد. یعنى شما اگر بزرگترین متخصص پزشکى یا هر رشتهى دیگرى بشوید، چنانچه زن خانه نباشید، این براى شما یک نقص است. کدبانوى خانه شما باید باشید؛ اصلاً محور این است. اگر بخواهیم تشبیه ناقصى بکنیم، باید به ملکهى زنبور عسل تشبیه کنیم.»
«کانون خانواده، جایى است که عواطف و احساسات باید در آنجا رشد و بالندگى پیدا کند؛ بچهها محبت و نوازش ببینند؛ شوهر که مرد است و طبیعت مرد، طبیعت خام ترى نسبت به زن است و در میدان خاصى، شکنندهتر است و مرهم زخم او، فقط و فقط نوازش همسر است حتّى نه نوازش مادر باید نوازش ببیند. براى یک مرد بزرگ، این همسر کارى را مىکند که مادر براى یک بچهى کوچک آن کار را مىکند؛ و زنانِ دقیق و ظریف، به این نکته آشنا هستند. اگر این احساسات و عواطف، محتاج وجود یک محور اصلى در خانه که آن خانم و کدبانوى خانه است نباشد، خانواده یک شکل بدون معنا پیدا خواهد کرد.»
7. تربیت فرزند و مادر
رهبر انقلاب اسلامی یکی از نقش ها و وظایف مهم زن در خانواده را تربیت فرزندان دانسته و بیان می کنند:
«از جمله وظایفى که برعهده زنان در داخل خانه و خانواده است، مسأله تربیت فرزند است. زنانى که به خاطر فعالیت هاى خارج از خانواده، از آوردن فرزند استنکاف مىکنند، برخلاف طبیعت بشرى و زنانه خود اقدام مىکنند. خداوند به این راضى نیست. کسانى که فرزند و تربیت فرزند و شیردادن به بچه و در آغوش مهر و عطوفت بزرگ کردن فرزند را براى کارهایى که خیلى متوقّفِ به وجود آنها هم نیست، رها مىکنند، دچار اشتباه شدهاند.»
بهترین روش تربیت فرزند
آیت الله خامنه ای در مورد بهترین روش تربیت فرزند می فرمایند:
«بهترین روش تربیت فرزند انسان، این است که در آغوش مادر و با استفاده از مهر و محبّت او پرورش پیدا کند. زنانى که فرزند خود را از چنین موهبت الهى محروم مىکنند، اشتباه مىکنند؛ هم به ضرر فرزندشان، هم به ضرر خودشان و هم به ضرر جامعه اقدام کردهاند. اسلام، این را اجازه نمىدهد. یکى از وظایف مهم زن، عبارت از این است که فرزند را با عواطف، با تربیت صحیح، با دل دادن و رعایت و دقّت، آن چنان بار بیاورد که این موجود انسانى چه دختر و چه پسر وقتى که بزرگ شد، از لحاظ روحى، یک انسان سالم، بدون عقده، بدون گرفتارى، بدون احساس ذلّت و بدون بدبختیها و فلاکتها و بلایایى که امروز نسلهاى جوان و نوجوان غربى در اروپا و آمریکا به آن گرفتارند، بار آمده باشد.»
عنصر اصلی تشکیل خانواده
مقام معظم رهبری عنصر اصلی تشکیل خانواده را وجود زنان و تربیت نسل های آینده را از وظایف آنها می دانند و بیان می دارند:
«در واقع، خانواده را زن به وجود مىآورد و اداره مىکند؛ این را بدانید. آن عنصر اصلىِ تشکیل خانواده، زن است، نه مرد. بدون مرد، ممکن است خانوادهاى باشد. یعنى اگر فرض کنیم در خانوادهاى، مرد خانواده حضور نداشته باشد، یا از دنیا رفته باشد، زن خانواده اگر عاقل و با تدبیر و خانهدار باشد، خانواده را حفظ مىکند؛ اما اگر زن از خانوادهاى گرفته شد، مرد نمىتواند خانواده را حفظ کند. بنابراین، خانواده را زن حفظ مىکند.»
رهبر انقلاب در ادامه با اشاره به نقش زن در خانواده بیان می کنند:
«علّت اینکه اسلام این قدر به نقش زن در داخل خانواده اهمیت مىدهد، همین است که زن اگر به خانواده پایبند شد، علاقه نشان داد، به تربیت فرزند اهمیت داد، به بچههاى خود رسید، آنها را شیر داد، آنها را در آغوش خود بزرگ کرد، براى آنها آذوقههاى فرهنگىی قصص، احکام، حکایتهاى قرآنى، ماجراهاى آموزنده فراهم کرد و در هر فرصتى به فرزندان خود مثل غذاى جسمانى چشانید، نسلها در آن جامعه، بالنده و رشید خواهند شد. این، هنر زن است و منافاتى هم با درس خواندن و درس گفتن و کار کردن و ورود در سیاست و امثال اینها ندارد.»
8. مقام معظم رهبری درمورد حضور زنان در اجتماع می فرمایند:
«اشتغال بانوان از جملهى چیزهائى است که ما با آن موافقیم. بنده با انواع مشارکت هاى اجتماعى موافقم؛ حالا چه از نوع اشتغال اقتصادى باشد، چه از نوع اشتغالات سیاسى و اجتماعى و فعالیت هاى خیرخواهانه و از این قبیل باشد؛ اینها هم خوب است.»
حضور زن مومن و متدین در جامعه
رهبر انقلاب اسلامی، ارزش حضور زنان مؤمن و متدین در جامعه را چنین به تصویر می کشند:
«زن با نقاط قوّت زنانهى خود که خداى متعال در وجود او به ودیعه گذاشته و مخصوص زن است، همراه با ایمان عمیق، با استقرار ناشى از اتکاء به خداوند و همراه با عفت و پاکدامنى که فضاى پیرامون او را نورانیت مىبخشد مىتواند در جامعه یک نقش استثنایىِ ایفا کند؛ هیچ مردى قادر به ایفاى چنین نقشى نیست. مثل کوه استوارى از ایمان، در عین حال مثل چشمه جوشانى از عاطفه و محبت و احساسات زنانه، تشنگان و محتاجان نوازش را از چشمه صبر و حوصله و عاطفه خود سیراب مىکند. انسانها در چنین آغوش پر برکتى مىتوانند تربیت شوند. اگر زن با این خصوصیات در عالمِ وجود نبود، انسانیت معنا پیدا نمىکرد. این، معناى ارزش زن و تشخُّص زن است؛ چیزى که مغز متحجرِ مادى غربىها نمىتواند آن را بفهمد. کسانى که از دین و معنویت بهرهای نبردهاند، نمىتوانند چنین عظمتى را درک کنند. آنهایى که شاخصهى زن را در زیور و آرایش و سبکسرى و بازیچه قرار گرفتن در دست مردان مىدانند، نمىتوانند اساس هویت زنانه را در منطق اسلام و در نظر اسلام درک کنند.»
تبین نقش زنان در اندیشه رهبری به ویژه در مبحث خانواده
9. بانوان، نیمی از جمعیت کشور
رهبر انقلاب می فرمایند: «یک کشور اگر مىخواهد به معناى واقعى بازسازى کند، باید بیش ترین تکیه و بیشترین نگاه و توجّهش، به انسان و نیروى انسانى باشد. وقتى که صحبت از نیروى انسانى است، باید توجّه کنیم که نصف جمعیت کشور و نیمى از نیروى انسانى، بانوان کشورند. اگر بینش غلطى در مورد زن وجود داشته باشد، بازسازى به معناى حقیقى و در سطح وسیع آن، شدنى نیست. هم خود بانوان کشور باید نسبت به موضوع زن از نظر اسلام، داراى آگاهى کافى و لازم باشند، تا بتوانند با اتکا به نظر والاى دین مقدس اسلام، از حقوق خود به طور کامل دفاع کنند، و هم همه افراد جامعه و مردان در کشور اسلامى باید بدانند که نظر اسلام در مورد زن، حضور زن در عرصههاى زندگى، فعّالیت زنان، تحصیل زنان، کار و تلاش اجتماعى و سیاسى و اقتصادى و علمى زنان، نقش زن در خانواده و نقش زن در بیرون از خانواده چیست.»
10. زنان در صدر اسلام
مقام معظم رهبری در جایی دیگر وظیفه زن در خانواده و جامعه را چنین مقایسه می کنند:
«در صدر اسلام، زن در میدان جنگ، علاوه بر بستن زخم مجروحان که این کار بیشتر بر عهده زنان بود حتّى گاهى با نقاب، در میدان جنگ و رزم هاى دشوار آن روز، شمشیر هم مىزد! در عین حال در داخل خانه، فرزندان خود را هم در آغوش مىگرفت، تربیت اسلامى هم مىکرد، حجاب خود را هم حفظ مىکرد؛ چون اینها منافاتى با هم ندارد. اگر کسى درست توجّه کند، خواهد دید که منافاتى ندارد. بعضى افراط مىکنند، بعضى تفریط مىکنند. بعضى مىگویند چون فعّالیت اجتماعى اجازه نمىدهد به خانه و شوهر و فرزند برسیم، پس فعّالیت اجتماعى نباید بکنیم. بعضى مىگویند چون خانه و شوهر و فرزند، اجازه نمىدهد فعّالیت اجتماعى بکنیم، پس شوهر و فرزند را باید رها کنیم. هر دو غلط است. نه این را به خاطر آن، نه آن را بهخاطر این، نباید از دست داد.»
11. زنان در جامعه با حفظ الگوی اسلامی در میدان سیاست حضور پیدا کنند
رهبر انقلاب اسلامی در مورد نقش سیاسی زنان می فرمایند:
«هویّت اسلامى این است که زن در عین اینکه هویّت و خصوصیت زنانه خود را حفظ مىکند که طبیعت و فطرتش است و براى هر جنسى خصوصیات آن جنس ارزش است یعنى آن احساسات رقیق را، عواطف جوشان را، آن مهر و محبت را، آن رقّت را، آن صفا و درخشندگى زنانه را براى خود حفظ مىکند، درعینحال هم باید در میدان ارزش هاى معنوى مثل علم، عبادت، تقرّب به خدا، معرفت الهى و سیر وادی هاى عرفان پیشروى کند، هم در عرصه مسائل اجتماعى و سیاسى و ایستادگى و صبر و مقاومت و حضور سیاسى و خواست سیاسى و درک و هوش سیاسى، شناخت کشور خود، شناخت آینده خود، شناخت هدف هاى ملى و بزرگ و اهداف اسلامى مربوط به کشورهاى اسلامى و ملت هاى اسلامى، شناخت توطئههاى دشمن، شناخت دشمن، شناخت روش هاى دشمن باید روزبهروز پیشرفت کند و هم در زمینه ایجاد عدل و انصاف و محیط آرامش و سکونت در داخل خانواده باید پیشرفت داشته باشد.»
12. الگویی برای زنان،زن مسلمان باحجاب و وقار انسانی
«اگر قوانینى لازم است، اگر تصحیح و اصلاحى در مسائلى که به اینجا منتهى مىشود، لازم است، زنان، زنان باسواد، زنان آگاه، زنان بامعرفت، در همه این میدانها بایستى پیشروى کنند؛ الگوى زن را نشان بدهند؛ بگویند زن مسلمان زنى است که هم دین خود را، حجاب خود را، زنانگى خود را، ظرافت ها و رقّت ها و لطافت هاى خود را حفظ مىکند؛ هم از حق خود دفاع مىکند؛ هم در میدان معنویت و علم و تحقیق و تقرّب به خدا پیشروى مىکند و شخصیت هاى برجستهاى را نشان مىدهد و هم در میدان سیاسى حضور دارد. این مىشود الگویى براى زنان.»
نقش زنان مسلمان ایران در آغاز حرکت های انقلابی و پایداری در جنگ تحمیلی
13. مقام معظم رهبری، نقش زنان مسلمان ایران را در آغاز حرکت های انقلابی و سپس پایداری در جنگ تحمیلی چنین بیان میکنند:
«اولین حرکت عمومىِ و مردمى، یک حرکت زنانه بود… هم در مبارزات این جور بود، هم در ایفاى نقش در تشکیل نظام، هم در دوران به سرعت پدید آمده بعد از تشکیل نظام؛ یعنى دوران جنگ، دوران محنت، دوران امتحان سخت؛ «حتّى اذا ضاقت علیهم الأرض بما رحبت». در این دوران سخت، نقش زنان، یک نقش فوقالعادهای بود؛ نقش مادران شهدا، نقش همسران شهدا، نقش زنان مباشر در میدان جنگ، در کارهاى پشتیبانى و بعضاً بندرت در کارهاى عملیاتى و نظامى».
همچنین در جایی دیگر در این باره تبین می کنند: «آن کسانى که سابقه دارند، می¬دانند که زنان، هم در دوران مبارزه نقش داشتند، هم بخصوص در همان دوران انقلاب یعنى آن یک سال و نیمى که حرکت انقلابىِ عمومى شروع شد نقش داشتند. زنان یک نقش مؤثر و بىجایگزین داشتند؛ که اگر نبودند زنان توى این اجتماعات، بلاشک این اجتماعات عظیم و این تظاهرات عظیم، آن اثر را نمی بخشید؛ علاوه بر اینکه در بعضى جاها مثل مشهد ما، اصلاً شروع این تظاهرات،از زنان شد.یعنی اولین حرکت عمومی مردمی ،یک حرکت زنانه بود.»
14. نقش زنان در انقلاب و جنگ
مقام معظم رهبری در اهمیت نقش سیاسی زنان با توجه به فداکاریهای آنها در صدر اسلام و مقایسه آن با فداکاری زنان مسلمان در انقلاب اسلامی و پس از آن، که با الگوگیری از زنان پاک و مبارز صدر اسلام به این مهم دست یافته اند، بیان می دارند:
«زنان یکى از برجستهترین نقش ها را در این انقلاب ایفاء کردند. هم در خود حادثه بزرگ انقلاب، هم در حادثه بسیار بزرگ هشت سال دفاع مقدس. نقش مادران، نقش همسران، از نقش مجاهدان اگر سنگینتر و دردناکتر و تحملطلبتر نبود، یقیناً کمتر نبود. مادرى که جوان خودش را، عزیز خودش را، دستهى گل خودش را هجده سال، بیست سال کمتر، بیشتر پرورش داده، با آن محبت مادرانه او را به ثمر رسانده، حالا او را به طرف میدان جنگ می فرستد، که معلوم نیست حتّى جسد او هم برخواهد گشت یا نه.»
حضرت زینب (س) الگوی زنان است «ما رایت الاجمیلا»
رهبر معظم انقلاب، نقش بزرگ زنانه را به کار بانویی بزرگ که در طول تاریخ نمونه ای دیگر ندارد متصل نموده و می فرمایند:
«وقتى که دشمن می خواهد زینب کبری (س) به آنچه که برایش پیش آمده، شماتت کند، می فرماید: «ما رأیت الاّ جمیلا»؛ جز زیبائى، چیزى ندیدم. برادرانش، فرزندانش، عزیزانش، نزدیکترین یارانش، اینها در مقابل چشمش قطعه قطعه شدند، به خاک و خون تپیدند، خونشان ریخته است، سرهایشان بالاى نیزه رفته است؛ می گوید جمیل، زیبا! این چه جور زیبائىاى است؟ این زیبائى را همراه کنید با آنچه که نقل شده است که زینب کبرى (س) حتّى در شب یازدهم نماز شبش ترک نشد.»
رهبر انقلاب سپس در وصفی بسیار زیبا می فرمایند:
«همان رشحات و خردهریزههائى که از این حقیقت در جامعهى ما، در انقلاب ما وجود دارد، این انقلاب را عظمت بخشیده است.»
آن چه در نگاه مقام معظم رهبری در اهمیت و ارزش زن گفته می شود که سخنان حکیمانه ایشان در این باره دریایی بیکران است و در این مختصر نمی گنجید و باید مکرر به آن ها مراجعه کرد، تصویری روشن برای زن مسلمان مؤمن و متعهد ایجاد می کند، و آن تصویر این است که زن اگر ارزش و منزلت خود را بشناسد، به گوهر وجودیِ خود دست خواهد یافت.
15. زن حافظ خانواده و محور عواطف خانوادگی
حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی):
«زن حافظ خانواده است، زن مسلمان رکن اساسی و محور اصلی عواطف خانوادگی است، بالاترین حق را در مقیاس خانواده دارا است و همچنین سهم بیشتری نیز در ایجاد نسل داشته و همه این ها نشان از جایگاه رفیع زن در خانه و اجتماع دارد.»
«از آنجا که زن به عنوان مادر، همسر و در قالب کلی «مدیر خانواده» نقش اساسی در تعلیم، تربیت و پرورش نسلهای آینده جوامع دارد، و از طرفی شاهد فعالیت های بی دریغ و موثر سرنوشت ساز زنان در عرصه اجتماع در قالب عضوی از اعضاء جامعه در طول تاریخ هستیم که در ایجاد و حفاظت از انقلابها تأثیر ژرفی در مسیر جوامع داشته است و به ویژه در مسیر تاریخی اسلام به نقش اساسی زن در ترویج توسعه و دفاع از اسلام ناب محمد (ص) برخورد می کنیم.»
«از زمان صدراسلام، حضرت خدیجه (س) و دخترش حضرت زهرا (س) و نیز حضرت زینب کبری (س) نقشی اساسی و بنیادی در تقویت اسلام و عمل به دستورات دینی و کمک به جامعه بشری در رشد و تعالی انسانی داشتند و به تأسی از این بانوان بزرگوار و الگو زنانی همانند «سمیه» تازه مسلمان شده و «آسیه» همسر فرعون همواره زنان پشتیبان عدالت و حقیقت و راستی بوده و توانستهاند نقش عظیمی در تربیت نیروی انسانی و سعادت بشری ایفا کنند.»
زنان ایران اسلامی نیز ازاین قاعده مستثنی نبوده و بسیار موثر وسرنوشت ساز در طول تاریخ به نقش آفرینی پرداخته اند، که بابررسی تاریخ از دوران مشروطه، جنبش تنباکو انقلاب اسلامی ایران، دوران دفاع مقدس همواره نقش اساسی ایفا کرده اند و چند سالی است که با حضور مردان ایران اسلامی در جبهه مقاومت شاهد نقش زنان در عرصه های سیاسی و جهانی هستیم که زنان جامعه اسلامی ایران هوشمند و توانا به عنوان الگویی برای سایر زنان مسلمان جهان قرار گرفته و در این برهه حساس و مقطع تاریخی همانند گذشته دشمن را خلع سلاح کرده و چه زیبا همچون مادر «وهب» فرزندانشان را تقدیم راه حقیقت و اسلام کرده و صبر و استقامت می کنند و حتی وقتی دشمن به قصد باج خواهی و تحریک احساسات مادران و همسران برای تحویل پیکر پاک شهدا نشانه می رود.
زنان بصیر و انقلابی در برابر داعش و استکبار جهانی ایستاده و انشاءالله این مقاومتها و ایستادگی های قهرمانانه زنان سرنوشت ساز و انقلابی همچنان که رهبر انقلاب آیت الله خامنه ای به بانوان ایران اسلامی اعتقاد دارند با بصیرت و بینش اسلامی و جهادی تا ظهور حضرتش ادامه و به قیام حضرت مهدی (عج) فرزند فاطمه زهرا (س) متصل خواهد شد.( منبع: لزوم تبیین نقش زنان و خانواده در اندیشه رهبری، خبرگزاری دفاع مقدس، ۲۵ فروردین ۱۳۹۶)
(ر.ک: واکاوی نقش اجتماعی زن از منظر ایت الله خامنه ای، فصلنامه نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان، بهار و تابستان 1393)