زبان فارسی و وحدت ملی

اما به لطف هوچی‌گران، هر از چندی باید یادآوری کنیم که علت زنده بودن ما هوایی است که تنفس می‌کنیم و علت ایرانی‌ ماندن ما و به عبارت بهتر تازی نشدن ما و یا دلیل عدم اندراج ما در تحت فرهنگ تُرکی- مغولی، زبان فارسی است. در واقع زبان فارسی اصلی‌ترین سند استقلال ما از خلافت عربی در جنوب و انفکاک ما از صحراهای مغولی-ترکی در شمال سرزمین‌های ایرانی است. مهمتر از آن زبان فارسی باعث و بانی تداوم فرهنگی ایران است. امری که بارزتر از تداوم سرزمینی توانست هویت ملی ایران را در غیریت جاهلیت عربی و بربریت مغولی تثبیت کند.

همان‌گونه که جواد طباطبایی می‌گوید: «فارسی جدید، زبانی که از چهارده سده پیش تنها زبان ملّی کشور بوده است و تا اطلاع ثانوی همچنان هست. این زبان شالودۀ ملّیت و تشخص همۀ ایرانیان نیز هست، یعنی اگر زبان فارسی نمی‌بود، ایران، مانند کشورهایی مانند هندوستان و پاکستان که زبان‌های عامۀ مردم آن‌ها نتوانسته‌اند یک زبان معیار ملّی ایجاد کنند، ناچار می‌بایست به یکی از زبان‌های معیار دیگر سخن می‌گفت» این فقره را بدین خاطر آوردیم که اهمیت معیار بودن زبان فارسی و سپس تبدیل شدنش به زبان فرهنگ و علم را گوشزد کرده باشیم و مهمتر از آن این مهم را یادآور بشویم که این زبان ملّی باید زبان علم و فرهنگ این کشور باقی بماند.

چه اینکه زبان فارسی در پیچ و تاب‌های تاریخی و ذیل هر گونه حکمرانی محلی و کشوری، زبان «ملّی» ایرانیان باقی مانده است و به همین اعتبار زبان فارسی زبان معیار علم و فرهنگ بوده است. قلمرو زبان فارسی چنان تثبیت شده که سران کرملین در دهه‌های گذشته نتوانستند فارسی را از تاجیکستان بزدایند و تلاش امروز جمهوری باکو برای صدور وجیزه‌های خرد و بی‌اهمیت به عنوان میراث ادب ترکی به آذربایجان ایران نیز تا کنون ثمری نداشته و مردم آذربایجان ایران همچنان در قهوه‌خانه‌های خود گوش به نقالی داستان‌های شاهنامه سپرده‌اند و وقعی به افسانه‌های دده قورقود ننهاده‌اند. آذربایجان سرزمین آتش جاویدان است و مردمانش نیز داستان رستم و سهراب را به «دده قورقود» قزاقستانی، «کتیبه‌های اورخون و کول تکین» مغولستانی و یا مثنوی «قوتا دقو بیلیق» قیرقیزستانی ترجیح دهند.
بدین‌ترتیب تلاش قوم‌گرایان برای ترکی‌ جا زدن مولوی یا نظامی نیز راه به ترکستان خواهد برد. متون بازمانده آنان، حکمت شاعرانه آنان و همچنین فرهنگ تاریخی که منبع تفکر و تغزل آنان بوده تنها با فرهنگ ایرانی و زبان فارسی می‌تواند ارتباط داشته باشد.

*روزنامه‌نگار و نویسنده حوزه اندیشه