آیه ای به طور مستقیم بحث سجده بر خاک یا هر آنچه سجده بر آن صحیح است نداریم ولی اصل سجده کردن در قرآن کریم در موارد متعددی بیان شده است مانند آیه زیر:خداوند در قرآن مجید می‌فرماید: ولله یسجد من فی السماوات و الارض (رعد: ۱۵)«هر کس در آسمان‌ها و زمین است، برای خدا سجده می‌کند».بنابراین و با استناد به آیه:« وَ مَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوه وَ مَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا» (حشر/7)؛ آنچه رسول خدا برای شما آورده، بگیرید و از آنچه نهی کرده، خودداری کنید. باید درباره جزییات و فروعات سجده از جمله آنچه سجده برآن صحیح است؛ را از سنت پیامبر اسلام و اهل بیت (علیهم السلام) اتخاذ نمود.بر همین اساس به فرموده رسول خدا (صلّ الله علیه و آله) هر کس در نماز باید پیشانی را روی خاک بگذارد و این کار مورد اتفاق همه مسلمانان است که ترجیح با خاک است و آن خاک باید پاک باشد؛ زیرا خداوند می¬فرماید: «فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَیَمَّمُواْ صَعِیدًا طَیِّبًا». نساء: ۴۳) «اگر آب برای وضو پیدا نکردید روی خاک پاک تیمم کنید».با توجه به آیه تیمم وروایت دومطلب بدست می‌آید: اول آنکه اسم زمین بر محل سجده و تیمم صدق نماید. دوم: آن زمین باید خاک پاک باشد زیرا که شرط تیمم و نماز در استفاده از خاک یکی است چرا که تیمم مانند وضو از مقدمات واجبه نماز است و درباره تیمم خداوند به صراحت فرمود بر زمین پاک تیمم نمایید.
اما در روایات و سنت، هم آنچه سجده بر آن صحیح است بیان شده و هم فضلیت و چرایی سجده بر خاک بیان شده است مانند روایت زیر:
هشام بن حکم می‌گوید: از امام صادق (علیه السلام) دربارۀ آنچه سجده بر آنها جایز است و برچیز هایی که جایز نیست پرسیدم. فرمود: سجده تنها بر زمین و آنچه می‌رویاند جز خوردنی‌ها و پوشیدنی‌ها – جایز است. گفتم: فدایت گردم سبب آن چیست؟ فرمود: سجده خضوع و اطاعت برای خداوند است و شایسته نیست برخوردنی‌ها و پوشیدنی‌ها صورت پذیرد. زیرا دنیا پرستان بردگان خوراک و پوشاکند در حالی که انسان هنگام سجده در حال پرستش خدا به سر می‌برد پس سزاوار نیست پیشانی خود را بر آنچه معبود دنیا پرستان فریب خورده است قرار دهد»(1)
پاورقی:
(1) شیخ حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، ج۵ ص۳۴۴، ح۶۷۴۰. .