در پاسخ به توضیح زیر توجه کنید :
الف ) سپاس نعمت‌های حق‌تعالی، نشان معرفت و ادب و بندگی است. در آیات و روایات، به مسئله شکرگزاری از نعمت‌ها، بسیار سفارش شده و اینکه یاد نعمت‌ها، محبت انسان را به خدا زیاد می‌کند و نعمت‌های الهی را مستدام و افزون می‌گرداند ،گرچه شکر نعمت‌ها، از توان و طاقت‌بشر بیرون است، ولی انسان باید به هر قدر که می‌تواند، سپاسگزاری احسان و نعمت و نیکی پروردگار باشد. یکی از شکل‌های شکر، سجده بر خاک کردن و پیشانی بر خاک‌نهادن در برابر خداوند و شکر گفتن اوست. سجده کمال انسان و نهایت خضوع در برابر خداوند متعال است، در این هنگام است که انسان خود را نمی‌بیند و تمام عظمت و بزرگی را از ن خداوند می‌داند؛ لذا این حالت، بهترین حالت برای بنده است، خصوصاً هنگامی که توأم با ذکر و شکرگزاری لفظی و قلبی باشد .
ب ) امام زمان – عجل الله تعالی فرجه الشریف- در کلامی نورانی در باره اهمیت سجده شکر می فرماید :(سَجْدَهُ الشُّکْرِ مِنْ أَلْزَمِ السُّنَنِ وَأَوْجَبِها … فَإِنَّ فَضْلَ الدُّعاءِ وَالتَّسْبیحِ بَعْدَ الْفَرائِضِ عَلَی الدُّعاءِ بِعَقیبِ النَّوافِلِ، کَفَضْلِ الْفَرائِضِ عَلَی النَّوافِلِ، وَالسَّجْدَهُ دُعاءٌ وَتَسْبیحٌ) [احتجاج، ج 2، ص 308 ; بحارالأنوار، ج 53، ص 161، ح 3 ; و وسائل الشیعه، ج 6، ص 490، ح8514] ؛ سجده‌ی شکر، از لازم‌ترین و واجب‌ترین مستحبات الهی است … همانا، فضیلت دعا و تسبیح پس از واجبات بر دعای بعد از نوافل، همانند فضیلت واجبات بر نوافل است. سجده، دعا و تسبیح است. این حدیث شریف، قسمتی از پاسخ امام مهدی (علیه السلام) به سؤال‌های محمّد بن عبداللّه حمیری است. حضرت، در این کلام، به اهمیّت یکی از مستحبات، یعنی سجده‌ی شکر اشاره می‌کند و بعد از آن به دعا و تسبیح بعد از فرایض پرداخته، فضیلت آن را مانند فضیلت فریضه بر نوافل می‌داند و نیز اصل سجده و قرار دادن پیشانی بر خاک را در اجر و ثواب به منزله‌ی دعا و تسبیح می‌داند.
ج ) از بررسی آیات و احادیث به دست می‌آید که همه‌ی واجبات و یا همه‌ی مستحبات، در یک سطح و اندازه نیستند؛ مثلاً اهمیّت نماز، در میان واجبات، از همه بیش‌تر است؛ زیرا، قبولی اعمال، به قبول شدن نماز بستگی دارد. در میان مستحبات ـ برابر این حدیث ـ اهمیّت سجده‌ی شکر، از همه‌ی مستحبات بیش‌تر است. شاید علّت، این باشد که سجده‌ی شکر، کلید افزایش و تداوم نعمت است؛ یعنی هر گاه انسان با دیدن و یا رسیدن به نعمتی، شکر گزارد، آن نعمت تداوم می‌یابد و نعمت‌های دیگر نیز نازل می‌گردند. این نکته در قرآن به صراحت آمده است: (لَئِنْ شَکَرْتُمْ لاََزیدَنَّکُمْ) [سوره‌ی ابراهیم، یه ی 7] ؛ اگر شکر نعمت به جای آورید، بر نعمت شما می‌افزایم.
امام صادق علیه السلام فرمود : هر گاه بنده نماز بگزارد و سجده شکر کند، پروردگار حجاب میان او و فرشتگان را بر می‌دارد و می‌گوید: ای فرشتگان من! به بنده‌ام بنگرید که واجب مرا انجام داد و پیمانم را به پایان برد، آن گاه به خاطر نعمت‌هایی که به او ارزانی داشته‌ام برای من سجده شکر کرد.مرحوم فیض در محجه البیضاء گفته است : «سجدة الشکر واجبه علی کل مسلم تتم بها صلاتک و ترضی بها ربّک، و تعجب الملائکة منک و انّ العبد اذا صلّی ثمّ سجد سجدة الشکر فتح الربّ تبارک و تعالی الحجاب بین العبد و بین الملائکة، فیقول: یا ملائکتی! انظروا إلی عبدی ادّی فرضی و اتمّ عهدی ثمّ سجد لی شکراً علی ما انعمت به علیه، ملائکتی! مادا له عندی؟ قال: فتقول الملائکة: یا ربنا رحمتک، ثمّ یقول الرّب تبارک و تعالی: ثم ماذا له؟ فتقول الملائکة: یا ربنا جنتک، فیقول الرّب تبارک و تعالی: ثمّ ما ذا له؟ فتقول الملائکة: یا ربنا! جنتنک فیقول الرّب تبارک و تعالی: ثمّ ما ذا له؟ فتقول الملائکه : یا ربنا! کفایة مهمه، فیقول الله تبارک و تعالی: ثمّ ماذا له؟ فان: و لا یبقی شیء من الخیر الاّ قالته الملائکة، فیقول الله تعالی: یا ملائکتی! ثمّ ماذا؟ فتقول الملائکة: یا ربنا لا علم لنا، قال: فیقول الله تبارک و تعالی: اشکر له کما شکر لی و اقیل إلیه به فضلی و اریه وجهی» (المجبة البیضاء ج 1 ص348)؛ شجده شکر بر هر مسلمانی واجب است به وسیله سجده شکر است که نماز خود را کامل می‌کنی و پروردگارت را خشنود می‌سازی و فرشتگان از تو تعجب می‌کنند. هر گاه بنده نماز بگزارد و سجده شکر کند، پروردگار حجاب میان او و فرشتگان را بر می‌دارد و می‌گوید: ای فرشتگان من! به بنده‌ام بنگرید که واجب مرا انجام داد و پیمانم را به پایان برد، ن گاه به خاطر نعمت‌هایی که به او ارزانی داشته‌ام برای من سجده شکر کرد. ای فرشتگان من! یا او نزد من چه پاداشی خواهد داشت؟ فرشتگان می‌گویند: پروردگارا! رحمت تو پاداش اوست. آن گاه پروردگار می‌گوید: سپس چه پاداشی خواهد داشت؟ فرشتگان می‌گویند: پروردگارا! بهشت تو پاداش اوست. پس پروردگار می‌گوید: آن گاه چه پاداشی خواهد داشت؟ فرشتگان می‌گویند: پروردگارا! کفایت مهمّات او پاداش اوست. باز خداوند می‌گوید: بعد از این‌ها چه پاداشی خواهد داشت؟ امام صادق علیه السلام فرمود: هیچ یک از خوبی‌ها باقی نمی‌ماند مگر این که فرشتگان آن را در پاسخ می‌گویند. پس خداوند می‌گوید: ای فرشتگان من! دیگر چه پاداشی خواهد داشت؟ فرشتگان می‌گویند: پروردگارا! ما نمی‌دانیم. امام علیه السلام فرمود: پس خداوند می‌گوید: همان گونه که او شکر مرا کرد من نیز از او تشکر می‌کنم و فضل و بخشش خود را به او متوجه می‌سازم و خشنودی خویش را به او نشان می‌دهم. 4. کیفیت سجده شکر :در انجام این سجده شرط خاصّى وجود ندارد و به هر صورت که آورده شود، صحیح است. ولى بهتر است مانند سجده نماز، بر هفت عضو سجده کند و پیشانى را بر چیزى گذارد که در نماز بر آن مى گذارد. و افضل آن است که بر خلاف سجده نماز، آرنج را نیز بر زمین بگذارد ،(کافى، جلد 3، صفحه 324، حدیث 14) و سنّت است که نخست پیشانى را بر زمین گذارد، سپس طرف راست صورت را و آنگاه طرف چپ صورت را و در نهایت نیز پیشانى را بر زمین بگذارد،(همان مدرک، صفحه 325، حدیث 17.)
د ) دعاهاى سجده شکر
امّا دعاهاى این سجده بسیار است و آسانتر آنها این چند امر است :
1 . به سند معتبر از حضرت امام رضا علیه السلام منقولست که اگر خواهى صد مرتبه شُکْراً شُکْراً بگو و اگر خواهى صد مرتبه عَفْواً عَفْواً و در عیون اخبارالرضا از رجاء بن ابى الضّحاک روایت کرده است که حضرت امام رضا علیه السلام در راه خراسان هرگاه از تعقیب نماز ظهر فارغ مى شد به سجده شکر مى رفت و صد مرتبه مى گفت شُکْراً لِلّهِ و چون از تعقیب عصر فارغ مى شد صد مرتبه در سجده مى گفت حَمْداً لِلّهِ .
البته گفتن سه مرتبه شکرا لله هم کفایت می کند
2. شیخ کلینى به سند معتبر از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که نزدیکترین احوال بنده بسوى خداى تعالى وقتى است که بنده در سجود باشد و خداى خود را بخواند چون به سجده روى بگو: « یا رَبَّ الاَْرْبابِ وَیا مَلِکَ الْمُلُوکِ وَیا سَیِّدَ السّاداتِ وَیا جَبّارَ الْجَبابِرَةِ وَیا اِلهَ الاْلِهَةِ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ » اى پرورنده همه پرورندگان و اى پادشاه پادشاهان و اى آقاى همه آقایان و اى قاهر بر جباران و اىمعبود معبودان (مجازى ) درود فرست بر محمد و آل محمدپس حاجت خود را بطلب .
سپس بگو:« فَاِنّى عَبْدُکَ ناصِیَتى فى قَبْضَتِکَ » پس من بنده توام که سر رشته کارم در قبضه قدرت تو است .
پس هر دعا که خواهى بکن که خدا بخشنده است و برآوردن هیچ حاجت بر او دشوار نیست .
3 . کلینى به سند معتبر روایت کرده است که شکایت کرد مردى به حضرت صادق علیه السلام که امّ ولدى دارم و او علیل است حضرت فرمود که به او بگو بعد از هر نماز واجب در سجده شکر بگوید:یا رَؤُفُ یا رَحیمُ یا رَبِّ یا سَیِّدى اى بنده نواز اى مهربان اى پروردگار اى آقاى منپس حاجت خود را بطلبد .
4 . در روایات معتبره بسیار منقولست که حضرت صادق و کاظم علیه السلام در سجده شکر بسیار مى فرمودند: « اَسْئَلُکَ الرّاحَةَ عَنْدَ الْمَوْتِ وَالْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسابِ » از تو خواهم آسودگى هنگام مرگ و گذشت هنگام حساب .
5 . به سند صحیح از حضرت صادق علیه السلام مرویست که در سجده مى گفتند: «سَجَدَ وَجْهِىَ اللَّئیمُ لِوَجْهِ رَبّىَ الْکَریمِ » سجده کند روى پست من براى روى بزرگوار پروردگارم .
6 . در بعضى از کتب معتبره از حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام روایت شده که بهترین سخنان نزد حق تعالى آن است که بنده در سجده سه مرتبه بگوید:« اِنّى ظَلَمْتُ نَفْسى فَاغْفِرْ لى « من به خویشتن ستم کردم پس بیامرزم
7 . به سند صحیح از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که حضرت رسول صلى الله علیه و آله چون سر به سجده مى گذاشت این دعا را مى خواند:« اَللّهُمَّ مَغْفِرَتُکَ اَوْسَعُ مِنْ ذُ نُوبى وَرَحْمَتُکَ اَلاَرْجى عِنْدى مِنْ عَمَلى فَاغْفِرْ لى ذُ نُوبى یا حَیّا لا یَمُوتُ » خدایا دامنه آمرزشت وسیع تر از گناهان من است و پرتو رحمتت امیدوار کننده تر از عمل من است پس بیامرزگناهانم را اى زنده اى که نمیرد.
هـ ) در سجده های واجب در هر رکعت از نمازهای یومیه واجب است که پیشانی بر چیزهایی که جایز است گذاشته شود ، اما در سجده های مستحب مثل سجده شکر بهتر است سر به چیزهایی که جایز است گذاشته شود اما گذاشتن صورت هم اشکالی دارد .