پوشاننده بدن

یعنی همه بدن به جز صورت و دست ها تا مچ را بپوشاند که در اصطلاح فقهی وجه و کفین گویند.

در روایتی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) چنین نقل گردیده: اسماء دختر ابی‌بکر بر رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) وارد شد، در حالی که لباس نازکی بر تن داشت. پس رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) از او روی گردانید و فرمود:

«یا اسماء ان المرأة اذا بلغت المحیض لم یصح لها ان یری منها الا هذا و هذا و اشار الی وجهه و کفیة»[ الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 5، ص 42.]؛ «ای اسماء! زن وقتی به سن بلوغ رسید، شایسته نیست بدن او دیده شود، مگر این و این، سپس پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به صورت و دو کف دست خود اشاره کرد».

1. نکوهش لباس کوتاه

به طور قطع پوشش های کوتاه نمی تواند به عنوان یک پوشش اسلامی از سوی زنان استفاده شود، پوشش هایی از قبیل شال یا روسری های کوتاهی که تمام موی سر را نمی پوشاند و یا شلوارهای کوتاه و مانتوهایی با آستین های کوتاه که باعث بیرون ماندن بخشی از ساعد دست و ساق پا می گردد این درحالی است که امام صادق(علیه السلام) در این باره فرموده اند:

«لَا یَصْلُحُ لِلْمَرْأَةِ الْمُسْلِمَةِ أَنْ تَلْبَسَ مِنَ الْخُمُرِ وَ الدُّرُوعِ مَا لَا یُوَارِی شَیْئا»[ الکافی، ج 3، ص 396.]؛ «مصلحت زن مسلمان نیست که روسری و پیراهنش به گونه ای باشد که او را نپوشاند».

2. نکوهش لباس نازک

پوشش زنان و دختران نباید نازک باشد در برخی از احادیث از این گونه لباس‌ها نهی شده است. به عنوان نمونه در روایت نبوی نقل شده است:

«هَلَاکُ نِسَاءِ أُمَّتِی فِی الْأَحْمَرَیْنِ الذَّهَبِ وَ الثِّیَابِ الرِّقَاق »[ إرشاد القلوب إلی الصواب، ج 1، ص 183.]؛ «نابود شدن زنان امت من در دو چیز است یکی طلا و دیگری لباس‌های نازک و بدن نما».

نکوهش لباس تنگ و چسبان

از دیگر پوشش هایی که به دلیل تحریک امیال جنسی و منافات آن با عفت و حیا از سوی اسلام ممنوع اعلام گردیده لباس هایی است که با وجود پوشش تمام بدن، به دلیل تنگ و چسبان بودن و همچنین نوع دوخت و جنس لباس، اعضاء حساس و برجستگی بدن (همچون حجم بازو، سینه، کمر) را نمایان ساخته و تمایلات جنسی را بیدار سازد.

در برخی روایات، زنانی که چنین از پوشش های استفاده می نمایند مورد سرزنش قرار گرفته و از آنها تعبیر به «کاسیات عاریات» «زنان پوشیده‌ای که برهنه اند» آمده است که پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) و فرموده:

«صنفان من أهل النّار لم أرهما، قوم معهم سیاط کأذناب البقر یضربون بها النّاس، و نساء کاسیات عاریات مائلات ممیلات …»[ پیام پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، متن عربی، ص420.]؛ «دو گروه از دوزخیان هستند که آنها ندیده ام (در آینده خواهند آمد)، گروهی که تازیانه هایی چون دم گاو با خود دارند و با آن مردم را می زنند و زنان پوشیده‌ای که برهنه اند، که خود بی راهند و دیگران را هم از راه بی راه می کنند…»[ این روایت بر زنانی هم که لباس های نازک می پوشند نیز مطابقت می نماید.].

در مورد معنای آن احتمالات مختلفی داده شده است.

1. زنانی که لباس نازک و بدن‌نما می‌پوشند؛

2. زنانی که لباس‌های کوتاه می‌پوشند؛

3. زنانی که لباس‌های تنگ می‌پوشند.

گرچه برای همه این احتمالات، شواهدی در متون اسلامی می‌توان یافت که در آن‌ها زنان استفاده کننده از این‌گونه لباس‌ها سرزنش شده‌اند، ولی به نظر می رسد در بین معانی مذکور، معنای اخیر تناسب بیش‌تری با تعبیر «کاسیات عاریات» دارد؛ زیرا فردی که لباس تنگ و چسبان پوشیده است، گرچه در ظاهر لباس پوشیده، ولی در واقع برهنه است؛ زیرا اندام او نمایان است و تحریک‌آمیزی این‌گونه لباس و آسیب‌‌زایی آن آشکار است.

نکوهش مدهای کافران

خودداری از انتخاب پوشش، آرایش و مد کافران و دشمنان، جهت صیانت از فرهنگ دینی مورد تأکید خداوند بوده است:

«أَوْحَی اللَّهُ إِلَی نَبِیٍّ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ أَنْ قُلْ لِقَوْمِکَ لَا تَلْبَسُوا لِبَاسَ أَعْدَائِی وَ لَا تَطْعَمُوا مَطَاعِمَ أَعْدَائِی وَ لَا تُشَاکِلُوا بِمَا شَاکَلَ أَعْدَائِی فَتَکُونُوا أَعْدَائِی کَمَا هُمْ أَعْدَائِی»[ محدث عاملی، الجواهر السنیة-کلیات حدیث قدسی، زین‌العابدین کاظمی خلخالی، تهران، انتشارات دهقان، سوم، 1380 ش، ص 680.]؛ «خداوند به یکی از پیامبرانش وحی فرمود که: به قومت بگو، لباس دشمنان مرا نپوشند و غذای دشمنان مرا نخورند و خود را به شکل دشمنان من در نیاورند (یعنی به شکل مشرکین و کفار). چون اگر این کار را بکنند، آنها هم دشمنان من هستند. همان طوری که آن کفار و مشرکین دشمن من هستند».

بر اساس این اصل کلی تشبه به کفار (یعنی خود را در ظاهر به شکل غیرمسلمان‌ها درآوردن) حرام است.

چنان‌که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند:

«من تشبّه بقوم فهو منهم»[ نهج الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول(صلی الله علیه و آله و سلم))، ص 737.]؛ «هر که بگروهی تشبه جوید از آنهاست».

نکوهش «لباس شهرت»

لباس شهرت لباسی است که پارچه، رنگ، دوخت و یا شیوه پوشیدن آن در جامعه معمول نبوده و به خاطر ویژگی خاص، جلب توجه نموده و انسان را انگشت‌نما کند. پوشیدن چنین لباسی در اسلام ممنوع شده است.

حضرت علی(علیه السلام) از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل فرموده اند که:

«نَهَی أَنْ تَلْبَسَ الْمَرْأَةُ إِذَا خَرَجَتْ ثَوْباً مَشْهُوراً أَوْ تَتَحَلَّی بِمَا لَهُ صَوْتٌ یُسْمَعُ»[ دعائم الإسلام، ج 2، ص 215.]؛ «زن را از پوشیدن لباسی که او را مشهور و انگشت‌نما کند و از زینت کردن به زیور آلاتی که صدا ایجاد می کند (سبب جلب توجه نامحرم می شود) نهی کرد».

پوشش‌ اختصاصی!

یکی از مواردی که زن و مرد به‌طور مشترک از آن منع شده‌اند، استفاده از پوشش‌های مختص یکدیگر است؛ به این معنا که مردان نباید از پوشش‌های ویژه زنان استفاده کنند و زنان نیز نباید از پوشش‌های ویژه مردان استفاده کنند. برای مثال، روسری و چادر از پوشش‌های مختص بانوان است. بنابراین، مردان نباید از آن‌ها استفاده کنند و در مقابل، کلاه از پوشش‌های مختص مردان است و بانوان نباید از آن استفاده کنند.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در حدیثی زنان و مردان را از استفاده لباس‌های مختص یکدیگر نهی کرده‌اند:

«أَرْبَعٌ لَعَنَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَوْقِ عَرْشِه… الْمَرْأَةُ تَتَشَبَّهُ بِالرِّجَالِ وَ قَدْ خَلَقَهَا اللَّهُ أُنْثَی»[ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، ص 203.]؛ «چهار گروه را خدا از رحمت خویش دور کرده است و خداو رسولش و ملاکه بر آنان لعن می فرستند…یکی از این گروه‌ها زنانی هستند که خود را شبیه مردان می کنند».

از مجموع مطالب گفته شده به دست می آید که حجاب منحصر در چادر و حتی مانتو نیست، بلکه هر لباسی که غیر از وجه و کفین (دست ها تا مچ) را بپوشاند و موجب تحریک و جلب توجه نامحرم نگردد کافی است؛ اما این اصل مهم معمولاً با مانتو های امروزی یا سایر پوشش ها تأمین نمی شود، این در حالی است که به وسیله چادر می توان تمامی شرایط اسلامی را به راحتی رعایت نمود و این پوشش در نگه‌داری و حفظ بدن، کارآمدی بیشتر نسبت به سایر پوشش ها دارد؛ به ویژه این‌که پوشش هایی همچون مانتو هر از چندگاهی به دلیل تغییر در رنگ و مدل باعث جلب توجه شده و مناسب ترین مانتو نیز همچنان برجستگی های بدن را نمایان می نماید.

به هر شکل باید توجه داشت که همان‌طور که بقیه واجبات دارای مراتب مختلفی می باشند و محدوده آن از حد مقبول تا حد مطلوب می باشد، حجاب نیز دارای مراتب خوب، متوسط و خوب تر است و چادر حجاب برتر بانوان محسوب می گردد و فردی که به حد مقبول بسنده می کند انتظار پاداش والایی را نباید داشته باشد. پاداش والا به افراد ممتاز و رعایت کنندگان حد مطلوب تعلق می گیرد. [ ر.ک: لقمانی، احمد، چگونه فرزندان ما با حجاب می شوند؟، قم، انتشارات بهشت بینش، 1389ش، اول، ص 20؛ مهدی زاده، حسین، تأثیر پوشش اسلامی در مهار غریزه جنسی، قم، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، 1383، اول، ص 48- 55.]