۱۳۹۶/۰۶/۲۷
–
۱۲۸ بازدید
با سلام و عرض ادب لطفاً به این سوال پاسخ بفرمائیدفرق بین تواضع و عزت نفس در چیست؟
تواضع
اساسا فروتنى و تواضع یکى از فضایل اخلاقى است و نقطه مقابل آن کبر و خودپسندى قرار دارد که مورد نهى و سرزنش است و در روایتى از امام صادق علیه السلام نیز آمده است که مى فرمایند: الکِبرُ رِدَاء اللّه فَمَن نَازَعَ اللّه رِدَاءَهُ لَم یَزِدهُ الا سفَالا.«کبریایى ، مختص ذات ذوالجلال الهى است و اگر کسى در این منزلت با جایگاه خداوند به منازعه برخیزد، جز سفلگى و پستى براى او حاصلى به بار نخواهد آمد.»در برابر آن، تواضع و فروتنى است .
رسول اکرم صَلَّى اللّه عَلَیهِ و آلِهِ و سَلَّم در این باره فرمودند:انَّ التَّواضَع لا یَزیدُ العَبدَ الا رَفعَة فَتَوَاضَعُوا رَحِمَکُمُ اللّه .«تواضع در برابر دیگران موجب رفعت و علو مقام انسان است . پس تواضع کنید».- و در روایتى از رسول اکرم صَلَّى اللّه عَلَیهِ و آلِهِ و سَلَّم تاکید شده است که :تَوَاضَعُوا لِمَن تتعلَّمون منه .«در برابر کسى که از او علم مى آموزید، موظف به تواضع و فروتنى هستید».
تواضع باید با توجه به معرفت و واقعی باشد نه این که سبب تفاخر من نزد دیگران یا حتی خود من باشد. اگر عمل متواضعانه من سبب بت شدنِ نفس من باشد، دیگر خدا پرست نیستم و به عبادت خود رو آوردهام.
امام باقر علیه السلام میفرمایند : فروتنى این است که به نشستن در پایین مجلس رضایت دهى و به هر که برخوردى، سلام کنى و مجادله را رها کنى، اگر چه حق با تو باشد. (میزان الحکمة ج 13 ص 215) ملاحظه میکنید که اگر از جهت معرفتی انسان روی خود کار کند میتواند این امور را انجام دهد.
امام رضا علیه السلام میفرمایند : فروتنى آن است که با مردم چنان رفتار کنى که دوست دارى با تو رفتار شود. (همان)
این روایت هم به خوبی راه را برای ما روشن میکند: خودمان را جای طرف مقابل میگذاریم، هر انتظاری از طرف مقابل داریم، به همان ترتیب عمل میکنیم. از آداب معاشرت گرفته تا برخوردهای عملی و کلامی.حضرت این مطلب را در روایت دیگری بیان میکنند:امام رضا علیه السلام ـ در پاسخ به ابن جهم که از ایشان پرسید: حدّ و مرز تواضع که هرگاه بنده آن را به کار بندد فروتن است، چیست؟ ـ فرمود: فروتنى درجاتى دارد: یکى از آنها این است که انسان اندازه خود را بشناسد و با طیب خاطر خود را در آن جایگاه قرار دهد، دوست داشته باشد با مردم همان گونه رفتار کند که انتظار دارد با او رفتار کنند، اگر بدى دید آن را با خوبى جواب دهد، خشم خود را فرو خورد و از مردم درگذرد، و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.
امام على علیه السلام میفرمایند : فروتنى با وجود رفعتِ مقام، همچون عفو و گذشت است با وجود برخوردارى از قدرت. (همان ص 216)
عزت نفس
عزت نفس از دیدگاه اخلاق و روایات اسلامی بدین معنا است که انسان آنقدر خودش را عزیز و بزرگ انگارد که حاضر نشود تن به پستی گناه و افعال و رفتار مغایر با شان انسان و ایمان بدهد. عزت نفس، یعنی , آن که آدمی شرافت و ارزش خود را بشناسد تا در برابر حوادث و در شرایط مختلف خود را حفظ کند. اگر دیوانه ای الماسی گران قدر در دست داشته باشد آن را به مفت از دست خواهد داد ولی شخص خردمند آن را حفظ خواهد کرد و جز به بهای واقعی , آن را نخواهد فروخت . آدمی اگر قدر خود را بداند آن را ارزان نخواهد فروخت .
آدم خلیفه خدا بر زمین و مورد تکریم خداوند و… در حرکت به سوی کمال نامتناهی «و ان الی ربک الرجعی» چنین موجودی را نسزد که سر بر آستان مخلوقی فرود آورد و دست نیاز نزد این و آن دراز کند و یا خود را به ذلت معصیت و هوای نفس گرفتار سازد. آری راه تحصیل عزت شناخت ارزش وجودی انسان و کمال او و مسیری است که باید طی نماید.
مهمترین عامل ایجاد این احساس خود شناسی و درک موقعیت ممتاز انسان و خود در هستی و همچنین درک استعداد بی نظیر انسان در قرب به خدا و خلافت او در زمین و همچنین قرب عملی به خدای متعال با عبادت و اطاعت است.انسان های عالم و مومن و متقی معمولا بسیار بزرگوار و با شخصیت هستند و افراد جاهل، گناه کار و خطا پیشه دارای شخصیتی متزلزل و حقیر می باشند.شاید مهمترین اثری که گناه بر شخصیت انسان می گذارد، احساس حقارت و ذلت است.
بنابراین با توجه به کلام رسول خدا ( صَلَّى اللّه عَلَیهِ و آلِهِ و سَلَّم ) که می فرماید : « انَّ التَّواضَع لا یَزیدُ العَبدَ الا رَفعَة فَتَوَاضَعُوا رَحِمَکُمُ اللّه . » تواضع در برابر دیگران موجب رفعت و علو مقام انسان است . پس تواضع کنید.
یکی از نتایج تواضع عزت نفس است ، و این طور نیست که انسان با تواضع و فروتنی به ذلّت نفس دچار شود ، بلکه ذلّت نفس آن است که انسان جایگاه و منزلت واقعی خود را نشناخته و دست به هر عمل پستی بزند و روح و جان خود را آلوده به تاریکی و گناه کند .
اساسا فروتنى و تواضع یکى از فضایل اخلاقى است و نقطه مقابل آن کبر و خودپسندى قرار دارد که مورد نهى و سرزنش است و در روایتى از امام صادق علیه السلام نیز آمده است که مى فرمایند: الکِبرُ رِدَاء اللّه فَمَن نَازَعَ اللّه رِدَاءَهُ لَم یَزِدهُ الا سفَالا.«کبریایى ، مختص ذات ذوالجلال الهى است و اگر کسى در این منزلت با جایگاه خداوند به منازعه برخیزد، جز سفلگى و پستى براى او حاصلى به بار نخواهد آمد.»در برابر آن، تواضع و فروتنى است .
رسول اکرم صَلَّى اللّه عَلَیهِ و آلِهِ و سَلَّم در این باره فرمودند:انَّ التَّواضَع لا یَزیدُ العَبدَ الا رَفعَة فَتَوَاضَعُوا رَحِمَکُمُ اللّه .«تواضع در برابر دیگران موجب رفعت و علو مقام انسان است . پس تواضع کنید».- و در روایتى از رسول اکرم صَلَّى اللّه عَلَیهِ و آلِهِ و سَلَّم تاکید شده است که :تَوَاضَعُوا لِمَن تتعلَّمون منه .«در برابر کسى که از او علم مى آموزید، موظف به تواضع و فروتنى هستید».
تواضع باید با توجه به معرفت و واقعی باشد نه این که سبب تفاخر من نزد دیگران یا حتی خود من باشد. اگر عمل متواضعانه من سبب بت شدنِ نفس من باشد، دیگر خدا پرست نیستم و به عبادت خود رو آوردهام.
امام باقر علیه السلام میفرمایند : فروتنى این است که به نشستن در پایین مجلس رضایت دهى و به هر که برخوردى، سلام کنى و مجادله را رها کنى، اگر چه حق با تو باشد. (میزان الحکمة ج 13 ص 215) ملاحظه میکنید که اگر از جهت معرفتی انسان روی خود کار کند میتواند این امور را انجام دهد.
امام رضا علیه السلام میفرمایند : فروتنى آن است که با مردم چنان رفتار کنى که دوست دارى با تو رفتار شود. (همان)
این روایت هم به خوبی راه را برای ما روشن میکند: خودمان را جای طرف مقابل میگذاریم، هر انتظاری از طرف مقابل داریم، به همان ترتیب عمل میکنیم. از آداب معاشرت گرفته تا برخوردهای عملی و کلامی.حضرت این مطلب را در روایت دیگری بیان میکنند:امام رضا علیه السلام ـ در پاسخ به ابن جهم که از ایشان پرسید: حدّ و مرز تواضع که هرگاه بنده آن را به کار بندد فروتن است، چیست؟ ـ فرمود: فروتنى درجاتى دارد: یکى از آنها این است که انسان اندازه خود را بشناسد و با طیب خاطر خود را در آن جایگاه قرار دهد، دوست داشته باشد با مردم همان گونه رفتار کند که انتظار دارد با او رفتار کنند، اگر بدى دید آن را با خوبى جواب دهد، خشم خود را فرو خورد و از مردم درگذرد، و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.
امام على علیه السلام میفرمایند : فروتنى با وجود رفعتِ مقام، همچون عفو و گذشت است با وجود برخوردارى از قدرت. (همان ص 216)
عزت نفس
عزت نفس از دیدگاه اخلاق و روایات اسلامی بدین معنا است که انسان آنقدر خودش را عزیز و بزرگ انگارد که حاضر نشود تن به پستی گناه و افعال و رفتار مغایر با شان انسان و ایمان بدهد. عزت نفس، یعنی , آن که آدمی شرافت و ارزش خود را بشناسد تا در برابر حوادث و در شرایط مختلف خود را حفظ کند. اگر دیوانه ای الماسی گران قدر در دست داشته باشد آن را به مفت از دست خواهد داد ولی شخص خردمند آن را حفظ خواهد کرد و جز به بهای واقعی , آن را نخواهد فروخت . آدمی اگر قدر خود را بداند آن را ارزان نخواهد فروخت .
آدم خلیفه خدا بر زمین و مورد تکریم خداوند و… در حرکت به سوی کمال نامتناهی «و ان الی ربک الرجعی» چنین موجودی را نسزد که سر بر آستان مخلوقی فرود آورد و دست نیاز نزد این و آن دراز کند و یا خود را به ذلت معصیت و هوای نفس گرفتار سازد. آری راه تحصیل عزت شناخت ارزش وجودی انسان و کمال او و مسیری است که باید طی نماید.
مهمترین عامل ایجاد این احساس خود شناسی و درک موقعیت ممتاز انسان و خود در هستی و همچنین درک استعداد بی نظیر انسان در قرب به خدا و خلافت او در زمین و همچنین قرب عملی به خدای متعال با عبادت و اطاعت است.انسان های عالم و مومن و متقی معمولا بسیار بزرگوار و با شخصیت هستند و افراد جاهل، گناه کار و خطا پیشه دارای شخصیتی متزلزل و حقیر می باشند.شاید مهمترین اثری که گناه بر شخصیت انسان می گذارد، احساس حقارت و ذلت است.
بنابراین با توجه به کلام رسول خدا ( صَلَّى اللّه عَلَیهِ و آلِهِ و سَلَّم ) که می فرماید : « انَّ التَّواضَع لا یَزیدُ العَبدَ الا رَفعَة فَتَوَاضَعُوا رَحِمَکُمُ اللّه . » تواضع در برابر دیگران موجب رفعت و علو مقام انسان است . پس تواضع کنید.
یکی از نتایج تواضع عزت نفس است ، و این طور نیست که انسان با تواضع و فروتنی به ذلّت نفس دچار شود ، بلکه ذلّت نفس آن است که انسان جایگاه و منزلت واقعی خود را نشناخته و دست به هر عمل پستی بزند و روح و جان خود را آلوده به تاریکی و گناه کند .