پاسخ: پرسشگر گرامی همانطور که خودتان می دانید یکی از مهمترین نیازهای انسان، نیازهای عاطفی است. نیاز به محبت ورزیدن به دیگران و مورد محبت دیگران واقع شدن دقیقا یک نیاز عاطفی است. این نیاز در طی مراحل مختلف رشد و در مراحل گوناگون زندگی شکل های مختلفی پیدا می کند و در هر دوره ای به گونه ای متناسب با آن زمان باید ارضا شود. در دوره نوجوانی از طریق دوستان و گروه همسالان و در دوره جوانی از طریق دوستان، خویشاوندان و همسر به این نیاز پاسخ داده می شود. روان شناسان علت وابستگی انسانها را به یکدیگر همین نیازهای عاطفی می دانند. اریکسون یکی از روانشناسان غرب، در این سن مرحله ای بنام صمیمت را مطرح می نماید. جوان تمام هم و غم اش و فکر و اندیشه اش، دوستی است که برای او ارزش و اهمیت قائل است به همین جهت است که روابط دوستانه اش بسیار زیاد است. بنابراین چنین حالتی در این دوران چندان غیرطبیعی نیست. لازم به ذکر است جوانانی که از روحیه عاطفی بیشتری برخوردارند و اجتماعی تر و خونگرم هستند تحت تأثیر احساسات و عواطف دیگران بیشتر واقع می شوند.البته بهترین کار در این مسائل، میانه روى است و زیاده روى و افراط در آن موجب به وجود آمدن مشکلات خواهد گشت، در این گونه دوستى ها گاهى اثر عکس مى گذارد و روابط دوست با انسان به جاى گرمى به سردى مى گراید. به این نکته توجه داشته باشید افراط در هر چیزی می تواند آسیب زا باشد. دوستی و ارتباط با دیگران نیز از این قاعده استثناء نیست. محبت افراطی به چیزی پایداری روحی انسان را کم می کند و او را از فعالیت مناسب علمی وعبادی و اجتماعی و حتی رفتار صحیح با اطرافیان باز می دارد. دوستی افراطی در طولانی مدت می تواند برای شما آسیب زننده شود. لذا بهتر است سطح این دوستی را بحد طبیعی نرمال برسانید و از علاقه شدید و در حد عشق به ایشان پرهیز نماید. گفتنی است اساس و پایه دوستی ها در سن نوجوانی و جوانی که با جذبه و شور زیادی همراه است، غالبا بر مبنای عواطف و احساسات شکل می گیرد و نه بر اساس منطق و عقل. مقدمه این دوستی ممکن است جاذبیت یک فرد از نظر ظاهری یا شخصیتی یا پاره ای از صفات اخلاقی باشد که او را برای فرد دیگر دوست داشتنی می سازد که توانسته در روح و روان او تأثیر عمیقی بگذارد و خلأ عاطفی اش را به وسیله آن پر کند. لذا بر هر جوان و نوجوانی ضروری است که در این انتخاب سرنوشت ساز خود دقت لازم را داشته باشد.پرسشگر عزیز؛. به نظر می رسد در دوست یابی بهتر است تا صفات دوست خوب و شایسته را به خوبی بدانیم و بعد از طریق ارتباطات موثر و سالم دست به گزینش دوست بزنیم. برخی ویژگی های یک دوست خوب و شایسته از نظر قرآن و روایات چنین است: الف) وفاداری؛ دوست باید به اصول اخلاقی و تعهدات دوستی و عهد و پیمانی که منعقد می سازد پایبند و وفادار باشد. ب) مؤدب بودن به آداب اجتماعی و متخلق بودن به اخلاق نیک و پسندیده؛ چرا که آدمی متأثر از همنشین و دوست خود است و شخصی بیگانه با آداب اجتماعی نه تنها به شما آسیب می رساند و به واسطه رعایت نکردن آداب اجتماعی و اخلاق نیک حیثیت شما را تهدید و به آن آسیب می رساند بلکه به صورت غیر مستقیم بی ادبی را به شما نیز می آموزد و راه و رسم تخلف از اخلاق پسندیده و نیک را به شما یاد می دهد و سد راه تخلق به اخلاق حسنه می گردد. ج) آگاهی و بینش عالی داشتن ؛ آگاهی و بینش چراغ راه و جهت دهنده حرکت است و چه زیباست که دو همراه در مسیر زندگی از پرتو فیض وجود یکدیگر بهرمند شده و پا بپای یکدیگر گام بردارند و در این مسیر خود را از انحرافات مصون و وجودشان را از آفات بیمه سازند د) دیانت و پایبندی به احکام دین و فرامین الهی؛ اگر اهل دین بودن یک امتیاز است و پایبندی به احکام شریعت یک ضرورت می باشد باید تمام عوامل موثر در این خصیصه را تأمین نمود و دوست خوب بواسطه تأثیری که بر رفتار شما دارد باید شما را به سمت این ویژگی ایده ال دعوت نماید. اگر دوست شما باعث محرومیت شما از خوبی ها گردد و به نوعی موجب متضرر شدن شما شود – آن هم ضرری که جبران ناپذیر یا جبران آن سخت است – این دوستی دوستی پسندیده و معقولی نیست. و) خدا پروائی و پرهیزکار بودن؛ در همه امور خدا و دستور و رضایت خدا را مد نظر داشته باشد. ز) آینه یکدیگر بودن و خیر خواهی نمودن و عیب یکدیگر را دوستانه – نه خصمانه – متذکر شدن شرط دیگری است که موجب پیشرفت روز افزون شما خواهد شد و راه ایراد گرفتن دیگران و برخوردهای تلخ و تهدیدآمیز و… را سد خواهد کرد. و بالاخره یکی دیگر از شرائط دوست خوب همترازی اجتماعی دو دوست و تواضع نمودن و احترام متقابل است. ح) دوست خوب کسی است که سخن گفتنش موجب افزونی علم و دانش انسان گردد. همچنین رفتارش انسان را به فکر آخرت بیاندازد.توجه: بیان این نکته ضروری است که آنچه به عنوان ویژگیهای دوست خوب بیان شد مطلق و صد در صد نیست چه اینکه انسانها کم و بیش دارای نواقصی نیز هستند کما اینکه خود ما وقتی به کارنامه زندگی خود نگاهی می افکنیم آن را بی نقص و عیب نمی بینیم لذا همه ویژگی هایی که گفته شد به این معناست که به طور نسبی دوست خوب باید این خصوصیات را داشته باشد و جهت کلی زندگی او نیز به سمت و سوی این ویژگی ها و جنبه های مثبت باشد. اما چه خوب است که در پایان این بخش به این مطلب که با چه افرادی نباید دوستی کرد بپردازیم؛ 1- افراد سخن چین و نمام. 2- افراد پست و تن پرور و آسوده خواه. 3- افراد دروغگو 4- افرادی که به احکام و مقررات دینی پایبند نیستند 5- کسانی که تندخو و بد اخلاق می باشند 6- افراد ترسو 7- افراد بخیل و خسیس 8- افرادی که متهم شناخته شده و حیثیت اجتماعی مطلوب ندارند 9- افرادی که از ستمگری و عدم رعایت حقوق دیگران ابایی ندارند 10- نادان، کم ظرفیت و پر توقع و.. در پایان از شما می خواهیم تا نکات زیر را مورد توجه خود قرار دهید:1. دوست و دوست یابى از نیارهاى واقعى زندگى است و داراى فلسفه خاصى است. اما آنچه مهم است این که در این راستا همچون دیگرجنبه هاى زندگى رعایت اعتدال لازم وضرورى است. به عبارت دیگر: علاقه به دوست احساسى پاک و لطیف است اما همواره باید عواطف با تعقل همراه باشند. 2. علاقه و وابستگى به دوستان تا وقتى که موجب اخلال در برنامه زندگى و کارى انسان، مزاحمت با حقوق والدین، مشغولیت ذهن و ضعف اراده و عدم اعتماد به نفس و ضعف ایمان نگردد اشکالى ندارد، بلکه اگر در راستاى اصلاح و قوّت بخشیدن به این امور باشد بسیار خوب و مفید خواهد بود، البته بهترین سیاست در این مسائل، میانه روى است و زیاده روى و افراط در آن موجب به وجود آمدن مشکلات ذکر شده خواهد گشت، در نتیجه اگر بخواهید در این مسأله در حد اعتدال رفتار نمایید درباره مشکلات آن فکر کنید و سعى کنید خود را قانع کنید که افراط در این زمینه به ضرر روح و سلامت روان شماست.3. یکی دیگر از پیامدهای افراط در دوستی ها، وابستگی ها ی مضر وخطرناک است زیرا هزینه کردن عواطف بیش از حد معمول با دوستان، باعث می شود در آینده نتوان روابط عاطفی وجنسی مطلوبی با همسر خویش داشت، زیرا هر انسانی دارای یک منبع محدودی از انرژی روانی است و همین طور که توانایی جسمانی او محدود است انرژی های روانی او نیز محدود است بنابراین باید این انرژی ها را به موقع، به تدریج و با احتیاط هزینه کرد.4. این نکته را فراموش نکنید که دوستان به لحاظ موقعیت های شغلی ،خانوادگی و…همیشه در کنار انسان نبوده پس وابستگی خود را کم کنید وآرامش خودرا از راه های دیگر کسب گنید.5. از همنشینی و دوستی با اشرار و افرادی که متقی نیستند اجتناب کنید چرا که طبع انسان دزد است و آنچه را مکرر از طبع دیگر میبیند می گیرد. بنابراین همنشینی با افراد صالح که مجاهده جدی دارند و دقت دارند تا از هوای نفس خود تبعیت نکنند، در محکم کردن عزم و اراده انسان جهت تقرب به خدای متعال و دوری از هوای نفس بسیار موثر است.6. توسل به اهل بیت (علیهم السلام)؛ اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) واسطه های فیض الهی هستند؛ یعنی هر خیری که به ما می رسد و هر توفیقی که نصیب ما می شود بواسطه ی آن ذوات نورانی می رسد. بنابر این توسل و دراز کردن دست نیاز به دامان پاک آنها در ایجاد انگیزه و تقویت اراده برای انجام عبادات بسیار موثر است.7. فعالیت های مفرح مانند کوهنوردی؛ پیاده روی می تواند نقش مهمی در تعادل روحی انسان داشته باشد؛ این فعالیت ها را در برنامه روزانه خود قرار دهید. 8. یکی دیگر از آسیب های خطرناک وابستگی های افراطی، ضعیف شدن اراده و محدود شدن قدرت انتخاب است زیرا افراد وابسته در تصمیم گیری های خود نیز به دیگران وابسته می شوند و نمی توانند به موقع و به نحو صحیح تصمیم بگیرند.9. از خدای سبحان طلب استمداد نمایید.«اکثر الاستعانه بالله یکفک ما اهمک و یعنک علی ما ینزل بک؛ از خداوند فراوان یاری خواه که تو را در مشکلات کفایت می کند و در سختی هایی که بر تو فرود می آید یاری ات می دهد.»(نهج البلاغه، نامه 34)دوست عزیز؛ بدانید دوستی های غیر متعادل انسان را ازهمه مسایل اعم ازاجتماعی، اقتصادی، تحصیلی ومعنویات … عقب می اندازد. در صورتی که رابطه شما باایشان باعث می شود که شما از او اثر بپذیرید و خدای ناکرده در باورهای خود سست شوید و کم کم در رعایت شؤونات شرعی، وضعیت نامطلوبی پیدا کنید در این صورت لازم و واجب است روابط خود را با اومحدود کنید. منابع ذیل می تواند آگاهی های شما در جهت مسائل دوست افزایش دهد: 1-روان شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی آذربایجانی ودیگران. نشر: پژوهشکده حوزه و دانشگاه 2. روان شناسی رابطه ها پدیدآورنده: غلامعلی افروز. ناشر: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران 3- دوستی در قرآن و حدیث , نوشته آقای ری شهری. 4- دوستی و دوستان , نوشته آقای سید هادی مدرس , ترجمه حمیدرضا شیخی و حمیدرضا آژیر, از انتشارات آستان قدس رضوی . 5- آئین دوستی (دوست یابی) نوشته دیل کارنگی , انتشارات پیمان. 6- آئین دوستی در اسلام , نوشته آقای بابازاده. باز با ما سخن بگوئید.