عصمت در لغت به معنای منع کردن و باز داشتن است و به همین معنا در برخی از آیات و روایات به کار رفته است. (هود آیه 43، میزان الحکمه، ج6 ،ص342) از دیدگاه آیات و روایات، پیامبران و امامان از هر گونه گناه و خطایی در امان اند. برای بیان این حقیقت الفاظ و تعابیر گوناگونی به کار رفته که واژه عصمت نیز یکی از آنهاست فاضل مقداد در تعریف عصمت می‌گوید عصمت، لطفی است که خداوند در حق مکلفین به جای می آورد به گونه ای که انگیزه ای برای ترک اطاعت و یا انجام معصیت در او باقی نمی ماند هر چند این لطف توان انجام گناه را از وی نمی ستاند، اسباب تحقق لطف الهی چنین است.
الف: برخورداری از ملکه ای که آدمی را از اقدام بر معاصی باز می دارد.
ب: آگاهی کامل از پیامدهای اعمال زشت و زیبا.
ج: ترس از مواخذه بر ترک اولی.
پس این تعریف عصمت می باشد این موهبت الهی که با اختیار بدست آمده نزد عده خاصی می باشد آن هم پیامبران و امامان چنانکه پیامبر اکرم «صلی الله علیه وآله» می فرماید( انا وعلی و الحسن و الحسین و سعه من ولد الحسین مطهرون معصومون) «من و علی و حسن و حسین و نه نفر از فرزندان حسین پاک و معصوم هستیم و در مورد حضرت زهرا «سلام الله علیه» تصریح خاص داریم (بحار الانوار، ج25 ،ص 201) که این چهارده نفر معصوم از گناه می باشند من جمیع جهات عصمت دارند. و این موهبت الهی می باشد. که مخصوص چهارده نفر است البته با اختیار خودشان با توجه به این که اختیار و آن اسباب موهبت که بیان شد عصمت مقامی نیست که در انحصار انبیاء و ائمه قرار داشته دست سایر انسانها از رسیدن به آن کوتاه باشد بلکه دیگران نیز می توانند به برخی از مراتب عصمت نه کل مراتب عصمت که ائمه دارند یعنی عصمت از گناه دست یابند کم هم نبوده اند عالمان با تقوا که سالیان متمادی نه تنها از حرام بلکه از امور مکروه نیز چشم پوشیدند.
تعابیری از اهل بیت (ع) در حقّ این بزرگوار وارد شده که نشان از عصمت ایشان دارد.
امّا دلیل عصمت حضرت زینب (س) آن است که امام سجّاد (ع) در حقّ ایشان فرمودند: « أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَیْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَة ــ تو به حمد الله عالمی هستی که تعلیم نگرفته ای و فهمنده ای هستی که تفهیم نشده ای » (الإحتجاج على أهل اللجاج، ج 2، ص305) از این سخن معصوم بر می آید که حضرت زینب (س) متّصل به عالم غیب بوده و علم خویش را نه از راه تعلیم بلکه از راه ملائک دریافت می کرده است؛ و عصمت نتیجه ی چنین علمی است. چون وقتی کسی اتّصال به عالم غیب داشت، اوّلاً احتمال خطایش زائل می شود، کجا رسد احتمال گناهش. ثانیاً محال است شخصی که گناه می کند عَالِمَةٌ غَیْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَة باشد.