– رسول اللّه (ص) به علیّ بن ابیطالب علیه السلام فرمود : « یا عَلی اَنتَ حُجَّةُ اللّهِ… و اَنتَ المَثَلُ الاَعْلی» . – «مَثَل» به معنای نمونه و جمع آن «مُثُل» است. («مِثْل» نیز به معنای شبیه و نظیر می باشد که جمع آن «امثال» است.) ائمّه اطهار علیهم السلام نمونه های والا و برترِ خداوند هستند. یعنی به دلیل عبادت و اطاعت و بندگی به درگاه خداوند، تجلی صفات فعلی خدا و نمونه او شده اند. هر چند خداوند دارای شبیه و نظیری نیست. «لَیسَ کَمِثْلِهِ شَی ء».[1] . هیچ چیز مانند او نیست. ولی دارای نمونه اعلی و والا می باشد. « وَ لِلَّهِ المَثَلِ الاَعْلی».[2] . و برای خداوند نمونه ای عالی هست. مَثَل و نمونه خدا شدن، با اطاعت و بندگی خداوند حاصل می شود.
قال رسول اللّه صلی الله علیه وآله: «قال اللّه تبارک و تعالی: عَبدی اَطِعُنی حَتَّی اجْعَلَکَ مثْلِی».[3] . رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند: خداوند تبارک و تعالی فرموده: ای بنده من، مرا اطاعت کن تا تو را نمونه خود قرار دهم. و ائمّه معصومین علیهم السلام در اوج طاعت و بندگی هستند و خداوند اراده کرده آنان از پلیدی دور باشند و هر کسی از پلیدی دور بود، تمامی رفتار و کردارش اطاعت و عبادت پروردگار است.
قال الرضا علیه السلام: قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم، لعلی بن ابیطالب علیه السلام: « یا عَلی اَنتَ حُجَّةُ اللّهِ… و اَنتَ المَثَلُ الاَعْلی».[4] .
امام رضا علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله روایت می کنند که به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: ای علی تو حجّت خداوند هستی… و تو نمونه اعلایی.
بعضی «مَثَل» را به معنی «دلیل و حجّت» گرفته اند. بنابراین تعبیر، ائمّه علیهم السلام برترین و والاترین حجّت های خداوند بر مردم هستند. کما اینکه در زیارت آل یاسین می خوانیم:
«اَلسَلامُ عَلَیکَ یا حُجَّةَ اللّهِ وَ دَلیلَ اِرادَتِهِ…»[5] . سلام بر شما (امام زمان) که حجّت خداوند و برهان و دلیلِ اراده او هستید…. عدّه ای «مَثَل» را به «صفت» معنا نموده اند. منظور آن است که ائمّه هدی علیهم السلام آراسته به صفات والای الهی هستند. گویی که تمام وجود ایشان صفات خداوند است. چرا که آنان مظاهر صفات و اسماء خداوند هستند. همچنین ممکن است مقصود از «مَثل» در این فراز مَثَلی باشد که خداوند در آیه نور، نور خودش را به آن تشبیه کرده است و فرموده: «اللَّهُ نُورُ السَّمَوَاتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ».[6] . خداوند نور آسمان ها و زمین است، مثل نور خداوند همانند چراغ دانی است … . آیه نور در شأن ائمّه طاهرین علیهم السلام نازل شده است.
پی نوشت ها:
[1] سوره مبارکه شوری، آیه 11.
[2] سوره مبارکه نحل، آیه 60.
[3] شجره طوبی، ج 1، ص 33.
[4] عیون اخبار الرضا ج 1 ص 9.
[5] مفاتیح الجنان.
[6] سوره مبارکه نور، آیه 35.
منبع: پرچم داران هدایت، تدبری در زیارت جامعه کبیره؛ سید احمد سجادی؛ انتشارات اسوه؛ چاپ اول خرداد 1388.