دوست گرامی. منظور شما از معرفت نفس چیست. آیا مرادتان انسان شناسی است یا خودشناسی چون این دو با هم متفاوت هستند.
انسان شناسی، ویژگی های نوعی انسان را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد و کاری به خصوصیات شخصی افراد ندارد. اما خودشناسی بیشتر در مورد ویژگی های شخصی خود فرد بحث می کند. هر کسی برای اینکه خودسازی کند نیاز به انسان شناسی و خودشناسی دارد.
هدف خودشناسی خودسازی است و برای رسیدن به خودشناسی و خودسازی، چندین موضوع باید مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرد:
۱- وجود شناسی روح: این مسئله با انسان شناسی مشترک است. وجود روح و تجرد روح و بقای روح و ابعاد و شئونات آن و ارزش وکرامت و مقامات معنوی و قدرت ولایت، قسمتی از مباحثی است که در انسان شناسی و خودشناسی بررسی می شود.
۲- خودشناسی فکری: در زندگی انسان دو نوع اندیشه و تفکر الهی و مادی در مقابل هم وجود دارد. لذا برای خودشناسی فکری لازم است به موضوع جهان بینی بپردازیم و در مورد جهان بینی الهی و مادی سکولار تحقیق کنیم و افکار خود را مورد ارزیابی قرار دهیم تا مشخص شود که اندیشه ما الهی و توحیدی ساخته شده یا به صورت سکولار و مادی شکل گرفته است تا در نتیجه این شناخت از خود در خودسازی بتوانیم افکار خود را تغییر دهیم و دینی نماییم.
۳- خودشناسی انگیزه و عمل: در این عرصه هم انسان ها دو نوع انگیزه و عمل دارند. انگیزه الهی و توحیدی و انگیزه مادی و دنیوی سکولار. انسان ابتدا در خودشناسی باید ببنید نیت و انگیزه و قصد و اراده عملی و رفتارش توحیدی و خداپرستانه است یا مادی و مشرکانه می باشد و چیز دیگری را می پرستد تا بتواند با اصلاح انگیزه و عمل و اراده به سوی خودسازی توحیدی و دینی حرکت نماید.
۴- خودشناسی اخلاقی: در این زمینه نیز دو نوع اخلاق الهی و توحیدی و اخلاق مادی و سکولار وجود دارد که انسان برای اینکه در خودسازی اخلاقی موفق شود، باید با بررسی و تحقیق در این زمینه ،گرایش اخلاقی خود را مشخص کند و ببیند اگر اخلاق او مادی است و به اخلاق سکولار گرایش دارد، آن را اصلاح نماید و ارزش های الهی را جایگزین ارزش های اخلاق مادی نماید .
۵- خودشناسی سبک زندگی: سبک زندگی هم دو نوع است، الهی و توحیدی و مدرن و سکولار. در این زمینه هم برای اینکه سبک زندگی مان الهی و دینی شود به خودشناسی نیاز داریم و باید ابتدا روش زندگی خود را بررسی نماییم و ببینیم اگر به سبک زندگی مادی گرایش یافته است با اصلاح آن، سبک زندگی توحیدی را در زندگی خویش نهادینه نماییم.
در روایت از علی (ع) است که فرمود: من عرف نفسه فقد عرف ربه. کسی که خود را شناخت به تحقیق رب خود را شناخته است.
این نوع خودشناسی همان معرفت نفس است که باعث می شود انسان رب خود را بشناسد و ببیند رب او خدای یگانه است یا بت های خودساخته و دروغین که اگر رب خوبی ندارد آن را اصلاح و جایگزین نماید.
با معرفت رب انسان می فهمد که تحت سیستم توحید ربوبیت شده است یا تحت سیستم شرک پرورش یافته است و می تواند از این طریق خودش را اصلاح کند.
این خودشناسی نیاز به سلوک نظری و تحقیق در زمینه اندیشه های بنیادین دارد و انسان برای وصول به آن باید با اندیشه توحید و شرک و جهان بینی الهی و مادی کاملا آشنا گردد، تنها از این طریق است که به خودشناسی واقعی دست می یابد و می تواند خودسازی نماید.