از اهداف بعثت انبیاء و نزول کتاب‌های آسمانی به ویژه بعثت آخرین پیامبر خدا حضرت محمد(ص) و نزول آخرین کتاب الهی قرآن بهره‌مندی انسان‌ها از وحی، نبوت و رسالت برای آگاهی و شناخت، هدایت، برخورداری از حیات طیبه و سیر به سوی کمال و سعادت است.
هندسه عجیب، محتوای غنی، و اسماء و اوصافی که در خود قرآن یا زبان حاملان معصوم آن برای قرآن ذکر شده، و نیز حضور پانزده قرن با برکت قرآن در میان انسان‌ها و زندگی مسلمان‌ها، و اذعان و اعتراف اهل انصاف از غیرمسلمین و مستشرقین به آن، نشان می‌دهد که هیچ کتاب آسمانی هم چون قرآن توان بهره‌مند کردن و دست‌گیری انسان و هدایت صحیح، سالم و کامل او – در مقام انگیزه، اندیشه و انگیخته؛ و در همه‌ی ابعاد زندگی – جهت رسیدن به سعادت و تکامل واقعی را ندارد.
قرآن در بهره‌مند کردن انسان‌ها بی‌نظیر است؛ البته به شرط انس با آن و فراهم نمودن مقدمات، پیمودن مراحل و مراتب، و سیر علمی و عملی در راه بهره‌مند شدن از آن. همان‌طور که جهت بهره‌مندی از آب که مایه حیات مادی انسان است، گاه نیاز به تلاش و کاوش و حفر چاه و کنار زدن لایه های خاک و سنگ از روی آن است، برای بهره‌مندی از قرآن، این منبع و مایه حیات طیبه نیز تمهیدات و تلاش و کاوش‌هایی ضروری می‌باشد.
در این راستا، بهره‌مند شدن از قرآن و بهره‌مند ساختن دیگران از آن، وظیفه‌ی فطری، عقلی و شرعی هر فرد، خانواده، جامعه و حاکمیت آگاه، مؤمن به خدا و مسؤلیت مدار می‌باشد.
به صورت کلی برای بهره‌مندی از قرآن و بهره‌مند سازی از آن در زندگی توجه به امور زیر – که به نوعی وظایف ما در برابر حقوق قرآن را نیز تشکیل می‌دهند- ضروری است:
– آشنایی و تسلط بر قرائت و تلاوت (روخوانی و روان‌خوانی قرآن)؛
– آشنایی با زبان قرآن، الفاظ، مفاهیم، مسائل و موضوعات قرآنی؛
– آشنایی با ترجمه و تفسیر قرآن؛
– انس مداوم و شبانه روزی با قرآن؛
– تعقل، تفکر و تدبر در آیات قرآن؛
– حفظ قرآن در صورت امکان؛
– عمل عالمانه و صادقانه به قرآن؛
– مهجوریت زدائی از قرآن و فرهنگ سازی قرآنی در سطح خانواده و جامعه، با تبلیغ و نشر اهداف، آموزه‌ها، علوم، معارف و حقایق آن، و همچنین با طرح‌ها و برنامه‌های متنوع، مفید و سازنده؛
– نهادینه‌سازی مرجعیت قرآن در تعیین شاخصه‌های سبک زندگی، تحول علوم انسانی و دستیابی به تمدن بزرگ اسلامی.
در این راستا توجه به موانع، مشکلات و آسیب‌های هر مرحله و مرتبه از راه بهره‌مندی ضروری است.
موانع، مشکلات و آسیب‌ها ممکن است از درون یا برون افراد نشأت گرفته و جنبه ذهنی، فکری، نظری و علمی و یا جنبه عملی داشته باشد، مانند: تنبلی، بی‌انگیزگی، نداشتن هدف و برنامه، جهل، ظلم، استبداد، استکبار، تبعیت از هوای نفس و شیاطین انسی و جنی، دل بستگی به دنیا و اهل دنیا، دوری از ولایت اولیاء الله، تعصب و لجاجت، تفسیر به رأی و تحمیل رأی به قرآن، کفر، شرک، نفاق، ارتکاب گناه.
بنابر آن‌چه گفته شد، توجه به اهداف نزول قرآندارای ثمرات، و برکات بی‌شمار و بی‌پایان است، که در بهره‌مندی صحیح از قرآن نهفته است و شامل ابعاد علمی و عملی؛ جسمی و روحی؛ ظاهری و باطنی؛ فردی، خانوادگی و اجتماعی؛ مادی و معنوی؛ دنیوی و اخروی می‌شود.
همچنین شناخت و رعایت آداب، اخلاق و احکام لازم در ارتباط با قرآن، محبوبیت بیشتر طالب بهره‌مندی را در نزد خداوند، قرآن و اولیاء الهی به ارمغان آورده و امکان نیل به مراتب و سطوح بالای بهره‌مندی را فراهم می‌سازد.
مطالعه و پژوهش مستمر؛ مراجعه به کتاب‌ها، مجلات، مراکز و پایگاه‌های معتبر قرآنی و دینی؛ و استفاده از آگاهی‌ها، تجربیات ، کارشناسان و متخصصان قرآنی، چون که پیمودن راه بهره‌مندی درست و رسیدن به اهداف متعالی را تسهیل کرده و از اشتباهات و انحرافات احتمالی جلوگیری می‌کنند.
در پایان باید باور داشت که تلاش خستگی ناپذیر، امید و توکل همیشگی به خدا، توسل به معصومان به عنوان قرآن ناطق، ضامن بقا و دوام بهره‌مندی از قرآن صامت، می‌باشد.