در نهاد انسان یک سلسله فطریات و غرایزی وجود دارد که منشأ تمامی لذت‌های بشر می باشد. به عبارتی دیگر انسان هم دارای فطرت است و هم دارای غریزه، خواسته هایی که برخاسته از فطرت باشد فطریات و خواسته هایی که برخاسته از غریزه باشد غرایز یا غریزی ها نامیده می شود. پس خواسته های بشر هم از این دو حوزه بیرون نیست. شرع مقدّس لذت های حقیقی و کمال بخش را بیان فرموده است. که اگر شناخت حقیقی نسبت به آن لذت‌ها تحقق بیابد، فطرت و غریزه هم در راستای آن قرار می‌گیرد. پس تفاوت در لذت انسان‌ها به شناخت و عدم شناخت لذت حقیقی برمی‌گردد.
به دیگر سخن؛ در علم اخلاق بیان شده که انسان دارای چهار قوه است و هر قوه ای هم لذّت و ألمی دارد آن چهار قوه عبارتست از قوه عقلیه، خیالیه، غضبیه و شهویه. بنابراین لذّت و درد هم به تبع این چهار قوه – که ریشه لذت و الم می باشند – به چهار قسمِ لذت و الم عقلیه، خیالیه، غضبیه و شهویه تقسیم می ‌شوند، (رجوع شود به معراج السعاده، ملا احمد نراقی، بحث بیان لذت و ألم قوای اربعه، ص 22، چاپ جاویدان). لذت عقلیه آن در حیطه فطریات است. ولی سه لذت دیگر در ردیف غرایز می باشد. چون دامنه این بحث گسترده است به همین اندازه بسنده می کنیم و شما را برای مطالعه بیشتر به منابع زیر ارجاع می دهیم:
1. «فطرت» اثر شهید مطهری.
2. «اربعین حدیث»، اثر امام خمینی(ره)، با شرح سید احمد فهری، شرح حدیث اوّل.
3. «المیزان» اثر علامه طباطبایی، ج 7، ص 315، تفسیر آیه 108 سوره ی انعام.
4. «رشحات البحار» اثر عارف کامل شاه آبادی.