انسان یک سلسله نیازهای مادی و غیرمادی دارد که متناسب با شرایط سنی، روحی و با توجه به امکاناتی که دارد باید حداقل این نیازها را تأمین کند و الا دچار مشکلات جسمانی و روانی می شود و سطح کارآمدی او کاهش پیدا می کند.
یکی از مهمترین نیازهای انسان که در سنین جوانی به اوج خود می رسد نیازهای جنسی و عاطفی است این نیاز از دوران نوجوانی و با آغاز بلوغ شروع می شود و کم کم شدت پیدا می کند.
با ترشح هورمون های جنسی در خون میل به جنس مخالف در افراد به وجود می آید البته عوامل دیگر محیطی و غیرمحیطی نیز در شدت این نیاز نقش دارند. البته این نیاز صرفا جنسی نیست بلکه جنبه عاطفی نیز دارد و بهترین دوره برای پاسخگویی به این نیاز آغاز دوره جوانی است؛ یعنی قبل از این که جوان به گناه آلوده شود و قبل از این که تأخیر در ارضای این نیاز موجب استرس، اضطراب و نگرانی ها شود بهترین راهکار و طبیعی ترین پاسخ به این نیاز جنسی – عاطفی، ازدواج است. اما همان طور که می دانید ازدواج یکی از مهمترین حوادث زندگی است و نقش بسیار زیادی در همه ابعاد زندگی انسان دارد بنابراین موفقیت در امر ازدواج باعث موفقیت در جنبه های دیگر زندگی نیز می شود و ناکامی در ازدواج و یا شکست در ازدواج موجب مشکلات جدی در سایر مسائل مربوط به زندگی می شود.
علاوه بر آمادگی جنسی – عاطفی ویژگی های دیگری نیز لازم است که فرد از هر جهت آماده ازدواج باشد.
1. رشد عقلی لازم؛ یعنی دختر و پسر باید رشید باشند به این معنا که درک صحیحی از ازدواج و زندگی مشترک داشته باشند و ازدواج را صرفا در مسائل جنسی خلاصه نکنند.
2. رشد جسمانی لازم؛ معمولا دوره نوجوانی دوره رشد جسمانی، عقلی و عاطفی است و افرادی که دوره نوجوانی (13 تا 18 سالگی) را پشت سر گذاشته اند معمولا رشد جسمانی لازم را پیدا کرده اند و مشکلی برای ازدواج ندارند.
3. رشد اجتماعی؛ زیرا اولین نهاد اجتماعی خانواده است و از این رو زوجین باید درک اجتماعی لازم را داشته باشند.
4. شناخت لازم از زندگی مشترک؛ زیرا زندگی ابعاد گوناگونی مانند بعد اجتماعی، اقتصادی، عاطفی، فرهنگی و خانوادگی دارد و علاوه بر این زندگی مشترک فراز و نشیب هایی دارد و فرد باید خودش را آماده پذیرش این مسائل کند. همین طور فرد باید به این بلوغ فکری رسیده باشد که انسانها با هم متفاوتند و توقع نداشته باشد که همسرش و خانواده او صد در صد مطابق میل او باشند کما اینکه او و خانواده اش نیز صد در صد در مطابق میل همسر نیستند.
درک وجود تفاوت های فردی نقش بسیار مؤثری در تعامل و سازگاری زوجین دارد. البته احراز این شرایط نسبی است و لازم نیست که انسان در این ابعاد صد در صد رشد یافته باشد همین که توجه این مسائل زندگی داشته باشد کافی است و بعد از ازدواج نیز به تدریج تجربه کسب می کند و خودش را صد در صد آماده یک زندگی مشترک می کند.
بنابراین آمادگی جنسی – عاطفی و رشد عقلی و اجتماعی و توجه به تفاوت های فردی از شرایط لازم برای ازدواج است.
اما برای داشتن ازدواجی موفق در موقعیت کنونی به نکات زیر توجه فرمایید:
1. هرچه بیشتر درباره ازدواج موفق، شرایط و امکانات و معیارهای لازم در انتخاب همسر تفکر و مطالعه کنید و زود تصمیم گیری نکنید.
2. با افراد با تجربه، دلسوز و مورد اعتمادتان در این مورد مشورت کنید و از تجارب آنها (موفقیت ها و شکست های آنها) استفاده کنید. مطمئنا شکست ها و یا عدم موفقیت های آنان را می توانید فراروی خود قرار دهید تا مجددا شما تجربه نکنید تا دچار حسرت و خسران شوید.
3. بهترین افرادی که در این زمینه می توانند به شما کمک کنند در درجه اول والدین شما هستند.
4. در صورت امکان از نظرات مشورتی مشاور ازدواج بهره بگیرید.
5. با مطالعه بیشتر در این زمینه از ملاک ها و معیارهای همسر شایسته آگاهی کاملتر و بیشتری پیدا کنید.
گفتنی است که بسیاری از معیارها و ملاک هایی که باید مورد توجه قرار داد و در فرد مورد نظر دنبال می کنیم، چه بسا در مرحله تحقیق و انتخاب نتوانیم خوب تشخیص و یا گزینش کنیم. زیرا برخی از آنها دست نایافتنی است و علی رغم دقت های زیاد مخفی می ماند و یا فرد مورد نظر از تمام آن ویژگی ها به شکل کامل دارا نیست زیرا که انسان ناقص است و در زمینه ای یا زمینه های مختلف ضعف و کمبود دارد همان طور که خود انسان دچار نقص و ضعف هایی است و باید به طور نسبی در یک جمع بندی کلی به یک انتخاب دست زد و نباید انتظار داشت فرد مورد نظر از تمام معیارهای مورد نظر آن هم به شکل کامل و تمام برخوردار باشد. پس باید انعطاف به خرج داد. ضمنا ما در اینجا به برخی ملاک ها و راه های تحقیق در انتخاب همسر اشاره می کنیم امید است مفید باشد.
معیارها و ملاک هایی که در انتخاب همسر باید در نظر گرفته شود دو نوع است .
الف . آنهایی که رکن و اساس اند و برای یک زندگی سعادتمندانه حتما لازم اند.
ب . آنهایی که شرط کمال هستند و برای بهتر و کاملتر شدن زندگی اند و بیشتر به سلیقه و موقعیت افراد بستگی دارد.
ملاک های دسته اول عبارتند از:
1. تدین و دین دار بودن فرد. زیرا انسانی که دین ندارد هیچ ندارد انسان بی دین در حقیقت مرده ی متحرک است و کسی که پای بند به دین (که اصلی ترین مسأله زندگی است) نباشد هیچ تضمینی وجود ندارد که پای بند به رعایت حقوق همسر و زندگی مشترک باشد. انسان دیندار هرگز نمی تواند با همسر بی دین کنار بیاید و با هم زندگی سعادتمندانه ای داشته باشند.
2. اخلاق نیک داشتن که منظور داشتن صفات و خلق و خوهای پسندیده در نظر عقل و شرع است . در واقع اخلاق و دین دو ملاک و معیار اصلی در ازدواج و انتخاب همسر است .
اگر بخواهیم نمونه هایی از اخلاق خوب و بد را اشاره کنیم می توان موارد زیر را ذکر کرد.
الف . خوش زبانی و بدزبانی زبان ترجمان و بیانگر احوال درون است و زبان دریچه ای است از محتویات درون فرد, زبان انسان آینه ی دل اوست
ب . بزرگواری و حسادت
ج . خوش خلقی و کج خلقی
د. حق پذیری و لجاجت
3. شرافت و اصالت خانوادگی که منظور نجابت و پاکی خانواده است زیرا ازدواج دختر و پسر تنها پیوند و ترکیب دو فرد نیست بلکه پیوند دو خانواده است و نمی توان گفت من می خواهم با خود این فرد ازدواج کنم و کاری به خانواده و فامیلش ندارم . زیرا این فرد شاخه ای است از این خانواده و از ریشه های همان درخت خانواده تغذیه کرده است و صفات اخلاقی , روحی عقل و جسمی آن خانواده را از راه وراثت و محیط و عادات به این فرد منتقل کرده است .
4. عقل ; در واقع همان نور افکنی است که جاده زندگی را روشن می کند و باید زن و شوهر برای اداره ی زندگی و تربیت فرزندان از نیروی عقل و فهم برخوردار باشند و رشد عقلی کافی پیدا کرده باشند همان طور که ائمه اطهار ما را از ازدواج با افراد احمق و کم عقل نهی فرموده اند.
5. تناسب , همتایی و کفو همدیگر بودن که از حساس ترین نکاتی است که باید در انتخاب همسر مورد توجه قرار گیرد همتایی و تناسب از نظر و جنبه های مختلف مثل
الف . تدین و میزان پای بندی به دستورات شرع
ب . همتایی و هماهنگی فرهنگی و فکری
ج . همتایی اخلاقی و پای بندی به آداب اخلاقی
د. کفو همدیگر بودن از نظر تحصیلات علمی، منظور این است که از نظر تحصیلی فاصله خیلی زیاد بین زوجین نباشد مثلا ازدواج یک فرد با تحصیلات ابتدایی با فردی که کارشناسی دارد یا بیشتر توصیه نمی شود.
ه. تناسب در زیبایی
و. تناسب سنی
ز. تناسب مالی و سطح اقتصادی و…، منظور این است که یکی از خانواده فقیر و دیگری از خانواده ثروتمند نباشد.
ملاک ها و معیار و مسائل دیگری که بیشتر مربوط به سلیقه و موقعیت افراد دارد. در دسته ی دوم قرار می گیرد و می توان از آن صرف نظر کرد. ولی برای اینکه بتوانید به یک تصمیم صحیح و عاقلانه ای برسید بهتر است با افراد مورد اعتماد خویش، والدین، یا اقوام نزدیک دلسوز و عاقل و دارای تجربه مشورت کرده و با دقت کافی تصمیم مناسبی اتخاذ فرمایید.
بنابراین می توان گفت اقدام برای شناسایی ملاک های فوق و اطلاع یافتن از وجود آنها در یک فرد از راه های زیر امکان پذیر است:
1- تحقیق و بررسی از خانواده و چگونگی روابط خانوادگی و فامیلی. چون هر فردی تحت تأثیر محیط خانواده به دنیا آمده و رشد کرده است و از آن فضای فرهنگی و اجتماعی تأثیر پذیر بوده و هست.
2- تحقیق و شناسایی دوستان و نزدیکان و رفقای صمیمی در محل زندگی و سکونت، محل درس و محل کار.
3- گفتگوی مستقیم (ولی تحت نظارت خانواده های دو طرف) با یکدیگر و اطلاع یافتن از نقطه نظرات همدیگر درباره مسائل مختلف و آنچه در آینده می تواند در زندگی مشترک تان تأثیرگذار باشد و کسب اطلاع از میزان اهتمام وی نسبت به ملاک ها و معیارهای معرفی شده.
در پایان توصیه می شود جهت اطلاعات بیشتر و دقیق تر و تصمیم گیری واقع بینانه تر برای مهمترین تصمیم دوران زندگی و نقطه عطف عمر خود بهتر است در این زمینه هم تفکر بیشتری داشته باشید و هم با خانواده محترمتان به گفتگو و مشورت بپردازید و هم از نظرات مشورتی افراد با تجربه استفاده نمایند و کتاب های معرفی شده را نیز مطالعه فرمایید.
1- جوانان و انتخاب همسر على اکبر مظاهرى
2- ازدواج آسان و شیوه همسردارى محمد محمدى اشتهاردى
3- ازدواج آسمانى على اکبر مظاهرى
4- ازدواج پایدار کاظمى حقیقى
5- ازدواج در اسلام مصطفى کاشفى خوانسارى
6- ازدواج و روابط زن و مرد نجفى یزدى
7- پیوند دو قلب یا راهنماى ازدواج مهدى پاکزاد
8- جوانان و ازدواج – زندگى بهتر سید احمد واحدى
9- جوانان، ازدواج و مسایل جنسى روح اللّه خالقى
10- راهنمایى ازدواج بهزاد رحمتى
11- همسران برتر، غلامعلى افروز
12- انتخاب همسر، ابراهیم امینى
13- ازدواج مکتب انسان سازى، دکتر پاک نژاد
یکی از مهمترین نیازهای انسان که در سنین جوانی به اوج خود می رسد نیازهای جنسی و عاطفی است این نیاز از دوران نوجوانی و با آغاز بلوغ شروع می شود و کم کم شدت پیدا می کند.
با ترشح هورمون های جنسی در خون میل به جنس مخالف در افراد به وجود می آید البته عوامل دیگر محیطی و غیرمحیطی نیز در شدت این نیاز نقش دارند. البته این نیاز صرفا جنسی نیست بلکه جنبه عاطفی نیز دارد و بهترین دوره برای پاسخگویی به این نیاز آغاز دوره جوانی است؛ یعنی قبل از این که جوان به گناه آلوده شود و قبل از این که تأخیر در ارضای این نیاز موجب استرس، اضطراب و نگرانی ها شود بهترین راهکار و طبیعی ترین پاسخ به این نیاز جنسی – عاطفی، ازدواج است. اما همان طور که می دانید ازدواج یکی از مهمترین حوادث زندگی است و نقش بسیار زیادی در همه ابعاد زندگی انسان دارد بنابراین موفقیت در امر ازدواج باعث موفقیت در جنبه های دیگر زندگی نیز می شود و ناکامی در ازدواج و یا شکست در ازدواج موجب مشکلات جدی در سایر مسائل مربوط به زندگی می شود.
علاوه بر آمادگی جنسی – عاطفی ویژگی های دیگری نیز لازم است که فرد از هر جهت آماده ازدواج باشد.
1. رشد عقلی لازم؛ یعنی دختر و پسر باید رشید باشند به این معنا که درک صحیحی از ازدواج و زندگی مشترک داشته باشند و ازدواج را صرفا در مسائل جنسی خلاصه نکنند.
2. رشد جسمانی لازم؛ معمولا دوره نوجوانی دوره رشد جسمانی، عقلی و عاطفی است و افرادی که دوره نوجوانی (13 تا 18 سالگی) را پشت سر گذاشته اند معمولا رشد جسمانی لازم را پیدا کرده اند و مشکلی برای ازدواج ندارند.
3. رشد اجتماعی؛ زیرا اولین نهاد اجتماعی خانواده است و از این رو زوجین باید درک اجتماعی لازم را داشته باشند.
4. شناخت لازم از زندگی مشترک؛ زیرا زندگی ابعاد گوناگونی مانند بعد اجتماعی، اقتصادی، عاطفی، فرهنگی و خانوادگی دارد و علاوه بر این زندگی مشترک فراز و نشیب هایی دارد و فرد باید خودش را آماده پذیرش این مسائل کند. همین طور فرد باید به این بلوغ فکری رسیده باشد که انسانها با هم متفاوتند و توقع نداشته باشد که همسرش و خانواده او صد در صد مطابق میل او باشند کما اینکه او و خانواده اش نیز صد در صد در مطابق میل همسر نیستند.
درک وجود تفاوت های فردی نقش بسیار مؤثری در تعامل و سازگاری زوجین دارد. البته احراز این شرایط نسبی است و لازم نیست که انسان در این ابعاد صد در صد رشد یافته باشد همین که توجه این مسائل زندگی داشته باشد کافی است و بعد از ازدواج نیز به تدریج تجربه کسب می کند و خودش را صد در صد آماده یک زندگی مشترک می کند.
بنابراین آمادگی جنسی – عاطفی و رشد عقلی و اجتماعی و توجه به تفاوت های فردی از شرایط لازم برای ازدواج است.
اما برای داشتن ازدواجی موفق در موقعیت کنونی به نکات زیر توجه فرمایید:
1. هرچه بیشتر درباره ازدواج موفق، شرایط و امکانات و معیارهای لازم در انتخاب همسر تفکر و مطالعه کنید و زود تصمیم گیری نکنید.
2. با افراد با تجربه، دلسوز و مورد اعتمادتان در این مورد مشورت کنید و از تجارب آنها (موفقیت ها و شکست های آنها) استفاده کنید. مطمئنا شکست ها و یا عدم موفقیت های آنان را می توانید فراروی خود قرار دهید تا مجددا شما تجربه نکنید تا دچار حسرت و خسران شوید.
3. بهترین افرادی که در این زمینه می توانند به شما کمک کنند در درجه اول والدین شما هستند.
4. در صورت امکان از نظرات مشورتی مشاور ازدواج بهره بگیرید.
5. با مطالعه بیشتر در این زمینه از ملاک ها و معیارهای همسر شایسته آگاهی کاملتر و بیشتری پیدا کنید.
گفتنی است که بسیاری از معیارها و ملاک هایی که باید مورد توجه قرار داد و در فرد مورد نظر دنبال می کنیم، چه بسا در مرحله تحقیق و انتخاب نتوانیم خوب تشخیص و یا گزینش کنیم. زیرا برخی از آنها دست نایافتنی است و علی رغم دقت های زیاد مخفی می ماند و یا فرد مورد نظر از تمام آن ویژگی ها به شکل کامل دارا نیست زیرا که انسان ناقص است و در زمینه ای یا زمینه های مختلف ضعف و کمبود دارد همان طور که خود انسان دچار نقص و ضعف هایی است و باید به طور نسبی در یک جمع بندی کلی به یک انتخاب دست زد و نباید انتظار داشت فرد مورد نظر از تمام معیارهای مورد نظر آن هم به شکل کامل و تمام برخوردار باشد. پس باید انعطاف به خرج داد. ضمنا ما در اینجا به برخی ملاک ها و راه های تحقیق در انتخاب همسر اشاره می کنیم امید است مفید باشد.
معیارها و ملاک هایی که در انتخاب همسر باید در نظر گرفته شود دو نوع است .
الف . آنهایی که رکن و اساس اند و برای یک زندگی سعادتمندانه حتما لازم اند.
ب . آنهایی که شرط کمال هستند و برای بهتر و کاملتر شدن زندگی اند و بیشتر به سلیقه و موقعیت افراد بستگی دارد.
ملاک های دسته اول عبارتند از:
1. تدین و دین دار بودن فرد. زیرا انسانی که دین ندارد هیچ ندارد انسان بی دین در حقیقت مرده ی متحرک است و کسی که پای بند به دین (که اصلی ترین مسأله زندگی است) نباشد هیچ تضمینی وجود ندارد که پای بند به رعایت حقوق همسر و زندگی مشترک باشد. انسان دیندار هرگز نمی تواند با همسر بی دین کنار بیاید و با هم زندگی سعادتمندانه ای داشته باشند.
2. اخلاق نیک داشتن که منظور داشتن صفات و خلق و خوهای پسندیده در نظر عقل و شرع است . در واقع اخلاق و دین دو ملاک و معیار اصلی در ازدواج و انتخاب همسر است .
اگر بخواهیم نمونه هایی از اخلاق خوب و بد را اشاره کنیم می توان موارد زیر را ذکر کرد.
الف . خوش زبانی و بدزبانی زبان ترجمان و بیانگر احوال درون است و زبان دریچه ای است از محتویات درون فرد, زبان انسان آینه ی دل اوست
ب . بزرگواری و حسادت
ج . خوش خلقی و کج خلقی
د. حق پذیری و لجاجت
3. شرافت و اصالت خانوادگی که منظور نجابت و پاکی خانواده است زیرا ازدواج دختر و پسر تنها پیوند و ترکیب دو فرد نیست بلکه پیوند دو خانواده است و نمی توان گفت من می خواهم با خود این فرد ازدواج کنم و کاری به خانواده و فامیلش ندارم . زیرا این فرد شاخه ای است از این خانواده و از ریشه های همان درخت خانواده تغذیه کرده است و صفات اخلاقی , روحی عقل و جسمی آن خانواده را از راه وراثت و محیط و عادات به این فرد منتقل کرده است .
4. عقل ; در واقع همان نور افکنی است که جاده زندگی را روشن می کند و باید زن و شوهر برای اداره ی زندگی و تربیت فرزندان از نیروی عقل و فهم برخوردار باشند و رشد عقلی کافی پیدا کرده باشند همان طور که ائمه اطهار ما را از ازدواج با افراد احمق و کم عقل نهی فرموده اند.
5. تناسب , همتایی و کفو همدیگر بودن که از حساس ترین نکاتی است که باید در انتخاب همسر مورد توجه قرار گیرد همتایی و تناسب از نظر و جنبه های مختلف مثل
الف . تدین و میزان پای بندی به دستورات شرع
ب . همتایی و هماهنگی فرهنگی و فکری
ج . همتایی اخلاقی و پای بندی به آداب اخلاقی
د. کفو همدیگر بودن از نظر تحصیلات علمی، منظور این است که از نظر تحصیلی فاصله خیلی زیاد بین زوجین نباشد مثلا ازدواج یک فرد با تحصیلات ابتدایی با فردی که کارشناسی دارد یا بیشتر توصیه نمی شود.
ه. تناسب در زیبایی
و. تناسب سنی
ز. تناسب مالی و سطح اقتصادی و…، منظور این است که یکی از خانواده فقیر و دیگری از خانواده ثروتمند نباشد.
ملاک ها و معیار و مسائل دیگری که بیشتر مربوط به سلیقه و موقعیت افراد دارد. در دسته ی دوم قرار می گیرد و می توان از آن صرف نظر کرد. ولی برای اینکه بتوانید به یک تصمیم صحیح و عاقلانه ای برسید بهتر است با افراد مورد اعتماد خویش، والدین، یا اقوام نزدیک دلسوز و عاقل و دارای تجربه مشورت کرده و با دقت کافی تصمیم مناسبی اتخاذ فرمایید.
بنابراین می توان گفت اقدام برای شناسایی ملاک های فوق و اطلاع یافتن از وجود آنها در یک فرد از راه های زیر امکان پذیر است:
1- تحقیق و بررسی از خانواده و چگونگی روابط خانوادگی و فامیلی. چون هر فردی تحت تأثیر محیط خانواده به دنیا آمده و رشد کرده است و از آن فضای فرهنگی و اجتماعی تأثیر پذیر بوده و هست.
2- تحقیق و شناسایی دوستان و نزدیکان و رفقای صمیمی در محل زندگی و سکونت، محل درس و محل کار.
3- گفتگوی مستقیم (ولی تحت نظارت خانواده های دو طرف) با یکدیگر و اطلاع یافتن از نقطه نظرات همدیگر درباره مسائل مختلف و آنچه در آینده می تواند در زندگی مشترک تان تأثیرگذار باشد و کسب اطلاع از میزان اهتمام وی نسبت به ملاک ها و معیارهای معرفی شده.
در پایان توصیه می شود جهت اطلاعات بیشتر و دقیق تر و تصمیم گیری واقع بینانه تر برای مهمترین تصمیم دوران زندگی و نقطه عطف عمر خود بهتر است در این زمینه هم تفکر بیشتری داشته باشید و هم با خانواده محترمتان به گفتگو و مشورت بپردازید و هم از نظرات مشورتی افراد با تجربه استفاده نمایند و کتاب های معرفی شده را نیز مطالعه فرمایید.
1- جوانان و انتخاب همسر على اکبر مظاهرى
2- ازدواج آسان و شیوه همسردارى محمد محمدى اشتهاردى
3- ازدواج آسمانى على اکبر مظاهرى
4- ازدواج پایدار کاظمى حقیقى
5- ازدواج در اسلام مصطفى کاشفى خوانسارى
6- ازدواج و روابط زن و مرد نجفى یزدى
7- پیوند دو قلب یا راهنماى ازدواج مهدى پاکزاد
8- جوانان و ازدواج – زندگى بهتر سید احمد واحدى
9- جوانان، ازدواج و مسایل جنسى روح اللّه خالقى
10- راهنمایى ازدواج بهزاد رحمتى
11- همسران برتر، غلامعلى افروز
12- انتخاب همسر، ابراهیم امینى
13- ازدواج مکتب انسان سازى، دکتر پاک نژاد