من ۱۹ سالم است اگر پدر و مادرم از هم طلاق بگیرند من باید مورد حضانت پدرم بروم و ثانیا اگر من بخواهم با مادرم زندگی کنم منع قانونی و یا شرعی دارد؟ برادر کوچکترم که ۱۳ دارد چی؟ اگر ما خودمان بخواهیم پیش مادرمان برویم آیا پدرمان می تواند از مادرمان شکایت کند و یا اصلا کاری انجام دهد؟ من که ۱۹ سال دارم و پدرم حق ولایت ندارد آیا می تواند نگذارد من به خانه مادرم بروم؟ یا جای دیگر؟

حضانت به معنای سرپرستی و نگهداری اطفال است که بر پدر و مادر هم حق و هم تکلیف می باشد. و حضانت از نظر حقوقی برابر مواد 1168 تا 1178 قانون مدنی بشرح ذیل می باشد. (ماده 1169) برای نگاهداری طفل مادر تا دو سال از تاریخ ولادت اولویت خواهد داشت. پس از انقضاء این مدت حضانت با پدر است مگر نسبت به اطفال اناث «دختر» که تا سال هفتم حضانت آنها با مادر خواهد بود. که طبق قانون اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با اوست، بدیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود. برابر قوانین حقوقی هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضائی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند. لذا موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:
1. اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار 2. اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا 3. ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی 4. سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضداخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی گری و قاچاق، تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.
و از نظر شرعی نیز بنا بر نظر اکثریت فقهاء، حضانت و سرپرستى طفل در مدت شیرخوارگى یعنى تا دو سال با مادر است چه او را شیر بدهد یا نه و چه دختر باشد یا پسر و پدر در این مدت حق گرفتن او را ندارد. اما پس از دو سال اگر طفل پسر باشد پدر براى حضانت احق و سزاوارتر است و اگر دختر باشد تا هفت سالگى مادر احق به حضانت اوست، حتى اگر زن را طلاق داده باشند تا شوهر نکرده حق سرپرستى او محفوظ است ، (جامع المسائل آیت الله فاضل، ج 2، ص 438 – تحریرالوسیله امام خمینى، ج 3، ص 556) بنابر این برادرشما به دلیل این که صغیر است وبه سن بلوغ نرسیده است تحت حضانت پدرتان قرار دارد مگراین که پدرشمامصلحت اورا رعایت نکند و یا انحطاط اخلاقی داشته باشد در این صورت مادرشما ویاسایر اقارب تان با اقدام قانونی ازطریق دادگاه می توانند حضانت ونگهداری اورا بر عهده گیرند. اما حضانت پدر درمورد خود شما پایان یافته است، زیراحضانت عبارت از اقتداری است که قانون به منظورنگهداری وتربیت اطفال به پدر ومادر آنان اعطا کرده است،بنا براین فلسفه ومبنای حضانت حمایت، تربیت ومواظبت ازکودک است، لذا این اقتدارتا زمانی ادامه دارد که طفل نیازمند به ان است؛ ا ما همین که طفل کبیرشد(تکمیل9سال قمری در دخترو15سال درپسر) ورشد لازم رایافت یعنی اعمال ورفتاراومورد پسند وتصدیق عقلا واقع گردید ازتحت ولایت وحضانت خارج می شود ومی تواند پیش پدریا مادریا شخص ثالثی که بیگانه یا ازبستگانش باشد زندگانی کند ومختار خواهد بودٰ زیرا بعد از رسیدن به سن بلوغ ورشد دیگر نمی توان فرزند خانواده را کودک یا طفل نامید وحضانت مخصوص اطفال است چنان چه در قانون مدنی ماده1168 آمده است:« نگهداری اطفال هم حق وهم تکلیف ابوین است» پس حضانت با بلو غ ورشد پایان می پذیرد؛بنابراین شما می توانید پیش مادرتان بمانید.
برای آگاهی بیشتررجوع کنید:دکترناصر کاتوزیان ٰ، حقوق خانواده، شرکت انتشار، چاپ سوم، 1372 ص135
]