عدل تکوینی همان نظم حاکم بر جهان است. مشهور است واژه معادله از کلمه عدل در علوم طبیعی، ناظر به جهان تکوین است. مثل معادلات ریاضی، معادلات علم فیزیک، معادلات علم شیمی و … . به همین استدلال گاهی مواردی تکوینی از مصادیق جزا محاسبه میشود. اما در موارد تشریعی و قراردادی میتواند عدل جزایی از مصادیق تشریع و قرار داد باشد. مجازاتها در سه بخش دسته بندی شده اند. مجازات های قراردادی ، مکافات دنیوی یا اثر وضعی گناه و مجازات های اخروی که مشهور است این‌گونه مجازات ها رابطه استوارتری با اعمال دارند. رابطه عمل و جزا در آخرت نه قراردادی است و نه از نوع مکافات است؛ بلکه فراتر از این است. این رابطه، عینیت و اتحاد است. پاداش یا کیفری که در آخرت به آدمی می رسد، تجسم اعمال است و آیات فراوانی از قرآن کریم بدین حقیقت اشارت برده اند.