هزاره های پنجشیر

 درۀ هزاره، در سرحد با نورستان واقع است. این دره نسبت به تمام ولسوالى هاى پنجشير، کوهستانى است. درۀ هزاره یکی از دره های دور دست و پرجمعیت پنجشیر است. هزاره های پنجشیر به احتمال قوی باید در دوران هجوم نادرشاه افشار به قندهار و اطرف آن به این دره کوچیده باشند. برخی از آنان پسین ها در دوران یلغار عبدالرحمان باید به این دره آمده باشند.

این روزها، هرگاه از هویت قومی هزاره های پنجشیر پرسیده شود، بیشتر آنان خود را تاجیک می خوانند. البته حرف آنان بی جا نیست؛ زیرا با گذشت سالیان متمادی هویت قومی و مذهبی پیشین آنان با مردم بومی عجین و آمیخته شده است، از این رو، با این که هزاره اند و نام دره شان هزاره است، خود را تاجیک می خوانند.

دره ی هزاره در پنجشیر یکی ازدره های سرد و نامساعدی است که در شرقی ترین قسمت جبال هندوکُش موقعیت دارد. از شهر کابل تا قلب این دره که روستای باباعلی است، 155 کیلومتر فاصله هست. این دره از شمال غرب به جنوب شرق با طول بیش از50 کیلومتر امتداد یافته است. دره هزاره از دره های فرعی یی از شمال به جنوب و از جنوب به شمال تشکیل شده است. 

این شعر دره بودن، پلنگ داشتن و هزاره بودن مردم دره هزاره پنجشیر را نشان می دهد: 

جوانِ خوب به ملک دره باشد.

کسی تاجیک کسی هزاره باشد.

لباس شان زپشمِ بره باشد.

پلنگ از دست شان بی چاره باشد.

این دره چندان حاصلخیز نیست، در زمستان مردم بی کارند. و در تابستان قطعه زمین کوچکی که دارند، کشت می کنند. از فصل بهار تا خزان جان می کنند تا لقمه نانی به دست آورند. دولت ها در طول زمان مانند دیگر هزاره ها به این مردم توجه نکرده اند. 

درۀ هزاره به تازگی از سوی ادارۀ مستقل ارگان های محلی و به فرمان رییس جمهور کشور، به ولسوالی در ولایت پنجشیر تبدیل شده است. درۀ هزاره پیش از این مربوط ولسوالی حصۀ دوم پنجشیر می شد. اکنون با تاسف شنیده شده است که دره هزاره را ولسوالی آبشار نامیده اند تا هویت قومی و انسانی آن ها گرفته شوند. امیدوارم چنین نباشد. هزاره های پنجشیر حق دارند مانند بقیه مردم افغانستان با نام کهن شان یاد شوند. ظالمانه است هویت نیاکانی آنان از آنان گرفته شود.

یاد مان باشد اگر تغییر دادن نام کهن «سبزوار» به «شیندن» نیکو نیست، تغییر دادن دره هزاره به دره آبشار هم نیکو نخواهد بود.