خانه » همه » مذهبی » همانگونه که مستحضرید در حکمت متعالیه، علما متعقدند که روح در ابتدا از جنس ماده و بعد از اشتداد روحی و تجدد امثال و حرکت جوهری ماهیتی مجرد پیدا می کند. ۱- در صورت امکان مرحله اشتداد روحی را تا تکامل توضیح فرمائید. ۲- آیا همین اشتداد روحی و تجدد امثال با آیه (نفخت فیه من روحی ) تعارض دارد یا نه؟

همانگونه که مستحضرید در حکمت متعالیه، علما متعقدند که روح در ابتدا از جنس ماده و بعد از اشتداد روحی و تجدد امثال و حرکت جوهری ماهیتی مجرد پیدا می کند. ۱- در صورت امکان مرحله اشتداد روحی را تا تکامل توضیح فرمائید. ۲- آیا همین اشتداد روحی و تجدد امثال با آیه (نفخت فیه من روحی ) تعارض دارد یا نه؟

بر اساس دیدگاه پذیرفته شده در حکمت متعالیه نفس آدمی «جسمانیّه الحدوث و روحانیّه البقاء» است. به این معنا که نفس در پی حدوث بدن و به سبب تکامل جوهری آن پدید می آید به گونه ای که در آغاز آفرینش جوهری مادی است و در اثر حرکت جوهری مراحل کمال را طی کرده و به مقام تجرد مثالی و تجرد عقلی و فوق تجرد عقلی نایل می شود.
نفس آدمی در مرحله نخست یک صورت معدنی است که تنها خاصیت جمادات را دارد. نطفه آدمی همان صورت معدنی است. سپس این صورت معدنی در اثر حرکت اشتدادی جوهری به مرحله نباتی رسیده و دارای سه خاصیت، تغذیه، تولید و رشد می گردد،‌ انسان در مراحل اولیه جنینی دارای نفس نباتی(حیات با خصوصیات سه گانه یاد شده) است.
نفس نباتی به حرکت جوهری خود ادامه داده تا به نقطه ای می رسد که نفس حیوانی به آن افاضه می گردد، نفس حیوانی علاوه بر خواص نفس نباتی دارای دو خاصیت دیگر نیز است: 1. حرکت ارادی 2. ادراک حسی و خیالی
البته اراده در حیوانات در حد و رتبه اراده و به تعبیر دقیق تر اختیار انسان نیست ولی واجد مرتبه ضعیفی از اراده است .
نفس حیوانی نیز در اثر اشتداد و تکامل جوهری به مرحله نفس انسانی می رسد که علاوه بر ویژگی های نباتی، حیوانی دارای ویژگی های برتری است و آن اختیار, تعقل و اندیشه ورزی و عقلانیت است.
خود نفس انسانی نیز دارای چهار مرتبه و مرحله است:
1. نفس در مرتبه عقل هیولانی، که انسان مستعد درک کلیات است یعنی صرفا قابلیت و قوه درک معقولات را دارد.
2. نفس در مرتبه عقل بالملکه: نفس در این مرحله مدرک بدیهیات است.
3. نفس در مرتبه عقل بالفعل: در این مرحله همه صور علمیه و معقولات به صورت بالفعل نزد او حاضر نیست ولی اگر اراده کند، می تواند آن صور علمیه را احضار کند.
4. نفس در مرتبه عقل مستفاد: که تمام صور علمیه و معقوله بالفعل نزد او حاضر است و نیازی به استحضار آنها نیست.
پس مراحل حرکت اشتدادی و جوهری عبارتند از:
1. صورت معدنی
2. نفس نباتی
3. نفس حیوانی
4. نفس انسانی:
الف. عقل هیولانی
ب. عقل بالملکه
ج. عقل بالفعل
د. عقل مستفاد
این حرکت جوهری با ظاهر آیه «نفخت فیه من روحی» منافاتی ندارد زیرا «نفختُ» به معنای دمیدن مصطلح نیست، زیرا این گونه دمیدن با ساحت قدس خداوند در تعارض است، بلکه «نفخت» به معنای افاضه کردن نیز است. لذا نفس در سیر حرکت جوهری به مرحله ای می رسد که مستعد دریافت صورت انسانی(روح) از جانب افاضه کننده آن(فرشته) که در فلسفه از آن به «واهب الصور» تعبیر می شود،‌ است.
آیه ای در قرآن است که مؤید تطور ذاتی و جوهری نفس است.
خداوند در مورد سوره مؤمنون آیه 13 و 14 می فرماید: « ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فی قَرارٍ مَکینٍ؛ ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظامًا فَکَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبارَکَ اللّهُ أَحْسَنُ الْخالِقینَ؛ همانا انسان را نخستین بار از عصاره گِلی آفریدیم سپس نسل او را از نطفه مقرر داشتیم، آن نطفه را در جایگاهی استوار قرار دادیم. سپس آن نطفه را لخته خونی ساختیم آن گاه آن لخته خود را به صورت پاره گوشتی که گویی جویده شده درآوردیم، پس آن قطه گوشت را از استخوان هایی چند ساختیم، آن گاه استخوان ها را با گوشت پوشاندیم، سپس آن را آفریده ای دیگر ساختیم(به او حقیقت انسانی بخشیدیم).

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد