پدیده پول شویی چیست؟ راهکار های مقابله با آن کدام است؟

الف -تعریف پولشویی :

دراصطلاح عامه از پولشویی اغلب به عنوان تبدیل پول کثیف به پول تمیز یاد میشود به طورکلی عمل تبدیل و مخفی نگه داشتن درفرأیند پولشویی امری حیاتی شمرده میشود . ازاین رو شاید ساده ترین تعریف ازپولشویی عبارت است :

از فرأیند تبدیل پول نقد یا سایردارائی ها که از فعالیت جنایتکارانه ناشی شده است .با این هدف که وانمود شود که این دارائی ها ازیک منبع قانونی و مشروع حاصل شده اند. اما دررابطه با منابع عمده ای که غالباً درمورد در‌آمدهای ناشی از جنایات ذکرمیشود میتوان به موارد زیر اشاره نمود . قاچاق , کلاهبرداری , فروش کالاهای مسروقه , حمل و نقل مواد مخدر و جنایت های مالی (کلاهبرداری های بانکی , کلاهبرداری از طریق کارت اعتباری , تقلب درسرمایه گذاری , تقلب درپیش پرداخت , کلاهبرداری ازطریق اعلام ورشکستگی , اختلاس و نظایر آنها )
بر اساس کلیات لایحه «مبارزه با جرم پولشویی» مجلس شورای اسلامی هرگونه تبدیل یا تغییر یا نقل و انتقال یا پذیرش یا تملک دارایی با منشاء غیرقانونی ، به طور عمدی و با علم به آن برای قانونی جلوه دادن دارایی یاد شده ، به عنوان «جرم پولشویی» محسوب می شود. تبصره ماده یک این لایحه تصریح کرده است دارایی با منشاء غیرقانونی وجوه یا اموال یا منافعی است که از طریق فعالیت های مجرمانه از قبیل ارتشاء، اختلاس ، تبانی در معاملات دولتی ، کلاهبرداری ، فرار مالیاتی ، قاچاق کالا و ارز، فحشاء، قمار، قاچاق مواد مخدر، ربا و سرقت کسب شده باشد.

بر اساس ماده سه این لایحه ، اشخاصی که مرتکب جرم پولشویی می شوند اعم از مباشر یا شریک ، علاوه بر ضبط دارایی با منشاءغیرقانونی و منافع حاصل از آن ، به جزای نقدی معادل یک چهارم ارزش دارایی مذکور محکوم می شوند. ارائه ندادن اطلاعاتی که برحسب وظایف قانونی یا حرفه ای خود، منجر به کسب دارایی با منشأ غیرقانونی می شود، در این لایحه به عنوان کمک یا تسهیل جرم پولشویی تعریف شده است .

طبق ماده چهار این لایحه ، انجام اقدامات اداری مانند ثبت در ادارات ثبت اسناد و املاک ، دفاتر اسناد رسمی و شهرداری ها و عملیات بانکی در بانکها، موسسه های مالی و اعتباری و صندوق های قرض الحسنه از سوی هرشخص که بطور عمد برای کمک یا تسهیل جرم پولشویی انجام شود، جرم محسوب می شود. بر اساس ماده هفت این لایحه ، شورای مبارزه با پولشویی به ریاست معاون اول رئیس جمهور و عضویت وزیران امور اقتصادی و دارایی ، بازرگانی ، اطلاعات و دادگستری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و دادستان کل کشور تشکیل می شود. ( روزنامه همشهری)
اهداف پولشویی :
امروزه پولشویی به یک موضوع اساسی برای هربنگاه مهم جنایت تبدیل شده است . پولشویی موفقیت أمیز جنایتکاران راقادرمیسازد که :
1- خود را ازفعالیتهای جنایتکارانه که به سودآوری می انجامد کناربکشند و یا ازآن فاصله بگیرند , ازاین رو تعقیب سازماندهی کنندگان اصلی جنایت وفعالیت های تبهکارانه دشوارمیشود .
2- منافع و سودهای کسب شده را ازفعالیت جنایتی دورمیکند تا اگراین جنایت گرفتارعوامل قضائی شوند از توقیف سودهای مذکور جلوگیری به عمل آید.
3- ازمنافع و مزایای این سودهای بهره مند شوند بدون اینکه توجه کسی را به خودشان جلب نمایند .
4- عواید و سودهایی فوق را درفعالیتهای جنایتکارانه فردی و یاحتی درفعالیتهای اقتصادی مشروع مجدداً سرمایه گذاری نمایند.
روشهای پولشویی :
درطول سالهای اخیر شیوه های عمده ای که براساس أنها پولشویی انجام میگیرد به طورروزافزونی مستندسازی شده اند اما پیچیدگی موضوع درحال افزایش بوده و تعداد روشهای مورداستفاده نیز گسترش پیداکرده که عمدتاً به منظور پیش دستی کردن درمقابل عملیات ضدپولشویی میباشد حال دراین رابطه میتوان به طورخلاصه به روشهای زیراشاره نمود :
1- سیستمهای بانکی به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای حرکت دهنده پولشویان محسوب میشود این مقوله میتواند برای مثال دربرگیرنده استفاده از ابزارهای بانکی ازقبیل حوالجات بانکی , انتقالهای تلگرافی برای جابجا کردن پول درسطح بین المللی واجرای طرحهای متکی به وام باشد و همچنین استفاده از اسمورفینگ یا ساختاربندی , یعنی ایجاد سپرده های کوچک متعدد که کمترازمقادیری هستند که موجب شکل گیری گزارش معاملات نقدی مشکوک یا عمده میشود و این کار با استفاده از خویشاوندان شخص ثالث یا اسامی جعلی برای حسابها و یا حتی با اقدامات پیچیده تری از قبیل استفاده ازشرکت های کاغذی (صوری)صورت می پذیرد.
2- موسسات مالی غیربانکی علی الخصوص صرافی ها و مووسسات ارسال کننده وجوه
3- سیستم بانکداری زیرزمینی که به عنوان سیستم عملیات بانکی موازی نیزشناخته میشود . این سیستم ها نه تنها محرمانه بودن کامل اسرارمالی را به وجود می آورد بلکه حتی از محاکمه شدن توسط روزنامه ها نیز درامان می مانند.
4- پولشویی دامنه وسیعی از موسسات تجاری را دربرگرفته بطوریکه دیده شده است افرادشاغل درزمینه بیمه , کالاهای تجاری , اوراق بهادار و دارائی های غیرمنقول , تماماً برای مقاصد پولشویی مورداستفاده واقع شده اند .
5- بهره برداری از فعالیتهای اقتصادی مشروع ازقبیل فاکتورنویسی غیرواقعی , درهم آمیختن پولهای مشروع و نامشروع , استفاده از مقررات متکی به وام ( که به وسیله أن فرد پولشو درأمدهای خود را به کشوردیگری منتقل میکند و باتبدیل آنها به اوراق بهادار اقدام به دریافت به وام بانکی میکند که این وام به کشور مبداٌ ارسال میشود .)
6- سودهای بادآوره حاصل از قماربازی , ارث و… برای بیان ثروت مازاد مورداستفاده قرارمیگیرد .
7- روش مهم دیگری که انتظارمیرود درآینده مورداستفاده پولشویان قرارگیرد درارتباط با استفاده از تکنولوژی های نوین پرداختی قراردارد ( پول الکترونیک ) پتانسیل لازم را برای ساده کردن عملیات , پنهان کردن منبع درآمد جنایتکاران و جابجا کردن این درأمدها بدون کنترل و بازرسی دارا می باشد.
( به نقل ازسایت اقتصاد دارایی استان تهران )
[پایان کد انتخابی]

روشهای مبارزه با پولشویی
دولتها باید برای مبارزه با پول شویی، یکسری از قوانین و مقرراتی را که به پول شویی مجال می دهند، تغییر دهند و همچنین با پیگیری یکسری از سیاستها به مبارزه با پولشویی بپردازند. برای تدوین سیاستهای ضد پول شویی، تهیه گزارشات آماری دقیق مورد احتیاج می باشد.

سپس باید به تدوین و تصویب قانون ضد پول شویی پرداخته شود. در بسیاری از کشورها، با استفاده از تکنیکهای فنی IMF قوانینی را که بانکهای مرکزی، بانکهای تجاری و ارزی توسط آنها اداره می شود، فرمول بندی کرده اند. برای این منظور باید قوانینی برای بانکداری تصویب گردد که کلیه بانکها و شعب خارج آنها را از پول شویی دور سازد.

سیاست دیگر، کنترل و نظارت بر ارزهای خارجی می باشد. بدین صورت که دولتها باید با ارائه تمهیداتی در راس بازارهای مالی قرار گرفته و بر نقل و انتقالات ارزهای خارجی نظارت داشته باشند. اعمال نظارت بر موسسات مالی و بانکها نیز سیاست دیگر مبارزه با پول شویی می باشد.

برای این منظور، FATF و کمیته بال برای جلوگیری از استفاده غیر قانونی اعضای سیستم بانکی اعلامیه ای صادر نموده اند. این اعلامیه، همکاری مجریان قانون را در راستای شناسایی مشتریان بانکها و نظارت بر رفتارهایشان را با نگهداری و ثبت اطلاعات مربوطه و گزارش رفتارهای غیر قانونی آنها مورد توجه قرار داده است . زیرا پول شویی در سطح وسیع منجر به آلوده شدن مدیران سیستم بانکی و در نتیجه کل سیستم مالی خواهد شد.

یکی دیگر از سیاستهای کلان دولت، وصول مالیات می باشد. بدین ترتیب که اصلاح ساختار مالیاتی کشور، سبب جلوگیری از فرار مالیاتی و در نتیجه جلوگیری از ایجاد پول های کثیف و پولشویی خواهد شد.
جهت مطالعه بیشتر ر.ک ::
1ـ تعاریفی از پولشوئی و راه های مبارزه با آن ،محبوبه مدنی اصفهانی ، عبد الرضا ملک ، سایت خبرگزاری اقتصادی ایران
2ـ برخورد با شویندگان پول های کثیف . بانک و اقتصاد . شماره 15
3ـ پول شوئی راههای مبارزه با آن . عبدالرضا ملک و محبوبه مدنی اصفهانی
4 . حدیث پولشوئی . مترجم: س . سمی . ترجمان اقتصادی . سال سوم . شماره 43
5. پولشوئی . مجتبی دباغ .
6. مبارزه با پولشوئی, باکدام منطق و با چه ابزاری؟ محمد قبادی ، سایت باشگاه اندیشه .
7 . جرائم اقتصادی و پولشوئی، در پیش نویس کنفرانس سازمان ملل متحد علیه ارتشاء و سایر اسناد مرتبط بین المللی ، احمد باقرزاده ، نشر مجد ، 1383 .