خانه » همه » مذهبی » چرا به وجود مقدس امام زمان(عج)، اباصالح می گویند؟

چرا به وجود مقدس امام زمان(عج)، اباصالح می گویند؟

برای به دست آمدن پاسخ تفصیلی این سوال باید به این چند مطلب توجه کنید.

1- در این تردیدی نیست که برخی از مردم به هنگام گرفتاری، حضرت امام زمان علیه السلام را با کنیه «اباصالح» به فریادرسی خوانده اند. نویسنده کتاب «النجم الثاقب» می گوید: در بین مردم عرب شهری و بیابانی، امام زمان را در هنگام گرفتاری با «اباصالح» صدا می زدند.(النجم الثاقب، ج2 ص425، باب نهم، چاپ اول، انتشارات انوار المهدی قم، 1415 هجری قمری، تحقیق سید یاسین موسوی)

2- توجه داشته باشیم که «اباصالح» را در وقت گرفتاری و به خصوص گم کردن راه و کالا به کار می برند نه در همه حالات و می توان از اسم «صاحب الزمان» اسم مغیث و اسم غوث هم استفاده کرد و در وقت گرفتاری با این نامها حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه را به فریادرسی خواند.

3- بر پایه برخی از روایات، موکّل بیابانها «صالح» نام دارد و موکل دریاها حمزه.(فقیه، ج2، از چهار مجلدیها، کتاب الحج، باب دعا الضال عن الطریق، ص298، وسائل الشیعه، چاپ آخوندی، ج8 ص325، کتاب الحج، ابواب آداب السفر، باب 53، باب استحباب التیامن لمن ضل عن الطریق و ان ینادی یا صالح ارشدونا و فی البحر یا حمزه، ح3، بحار الانوار، چاپ بیروت، ج73 ص253) اگر کسی در بیابانها گم شود، بهتر است همین «صالح» را با عبارت «یا صالح» به فریادرسی بخواهد و اگر در دریا گم شود فریاد بزند «یا حمزه». افرادی در طول تاریخ چنین کرده اند و موکل بیابانها به فریاد آنها رسیده است.(در النجم الثاقب، بحار الانوار و مآخذ دیگر مواردی از گم گشتگان نجات یافته را آورده اند.) شیخ صدوق در خصال، در ضمن حدیث اربعماه آورده است: «… و من ضل منکم فی سفر او خاف علی نفسه، فلیناد یا صالح! اغثنی …»(خصال، ص618 س13، چاپ اعلمی، بیروت، یک مجلدی، 1410 قمری، تحقیق علی اکبر غفاری، چاپ اول) این حدیث را در وسایل الشیعه، ج8، ص325، ح4 و بحارالانوار، ج73، ص243 نیز آورده است.

این حدیث می گوید: اگر کسی از شما در مسافرت راه را گم کند و یا خطری او را تهدید کند باید فریاد بزند «یا صالح کمکم کن» چون در میان جن های مومن که برادران شما هستند یک نفر به نام «صالح» وجود دارد که در شهرها و کشورها گردش می کند و او خود را وقف شما کرده است و هنگامی که صدای کمک خواهی کسی را بشنود پاسخ می دهد و کسی را که از شما گم شده، راهنمائی می کند و اگر مرکب کسی رم کند آن را می گیرد و برای صاحبش نگه می دارد.

4- نویسنده کتاب محاسن می گوید: از حضرت امام جعفر صادق -علیه السلام -روایت کرده اند که فرمود: «اذا ضللت فی الطریق فناد یا صالح یا ابا صالح ارشدونا الی الطریق رحمکما الله؛ هنگامی که راه را گم کردی صدابزن: ای صالح! ای اباصالح! راه را به ما نشان بدهید››.(محاسن برقی، ج2، چاپ دوم، ص110، باب ارشاد الضال عن الطریق، حدیث 100، انتشارات المجمع العلمی لاهل البیت، قم، 1416، شماره مسلسل حدیث 1300) در محاسن چاپ مجمع علمی آمده است: «یا صالح یا ابا صالح» همین حدیث را صاحب النجم الثاقب در جلد اول باب دوم، ص 163، از محاسن نقل کرده و آورده است: «یا صالح و یا ابا صالح» و در بررسی متن حدیث گفته است تردید از راوی است. این سخن می فهماند که باید عبارت النجم چنین باشد: «یا صالح او یا اباصالح» بر این اساس در چاپ النجم الثاقب، الف افتاده است و باید «او یا اباصالح» باشد نه «و یا اباصالح». می توان گفت به قرینه روایاتی که گذشت، عبارت روایت محاسن برقی باید یا صالح باشد و بر این اساس، گم گشتگان بیابانها می توانند موکل بیابانها را که صالح است صدا بزنند و به لطف خدا، صالح به فریاد می رسد. به این نکته توجه شود که همه این روایات به گم گشته ها و موکل بیابان مربوط است و ارتباطی به امام زمان علیه السلام ندارد. 5- آیا حضرت مهدی علیه السلام، کنیه ای به عنوان اباصالح دارد؟ در جواب این سوال باید گفت شیخ عباس قمی در منتهی الآمال برای حضرت مهدی علیه السلام نامهائی را ذکر کرده ولی سخنی از اباصالح به میان نیاورده است.(منتهی الآمال، ج2، چاپ هجرت، ص757 س12) همین شیخ عباس قمی در سفینه البحار ج2، کلمه هدی، چاپ سنگی، دو جلدی، ص700 که درباره امام زمان بحث می کند، از اباصالح سخنی به میان نیاورده است. و در همین سفینه البحار در کلمه اب، کلمه صحب و صلح هم اشاره ای به اباصالح نکرده است. در اصول کافی، ج1 ص328 باب الاشاره و النص الی صاحب الدار روایات زیادی آورده ولی به اباصالح اشاره ای نکرده است. نویسنده منتخب التواریخ، جاپ قدیم، ص855 هم اشاره ای به اباصالح ندارد. در بحار الانوار چاپ بیروت، ج51 ص28 باب دوم، اسماء و القاب و کنیه های امام زمان، اشاره ای به اباصالح نشده است. در این کتابها بر اساس روایات به این نامها اشاره کرده اند: بقیه الله، حجه الله، خلف صالح، قائم، مهدی، صاحب الامر، صاحب الدار، صاحب الزمان، صاحب، ابوالقاسم، صاحب العصر، منتظر.

ممکن است برخی چنین فکر کنند که حضرت مهدی -علیه السلام -فرزندی به نام صالح دارد و برای همین آن حضرت را اباصالح نامیده اند ولی باید در جواب این گفت: نمی توان گفت که حضرت مهدی ازدواج کرده و صاحب اولاد است و اگر فرض کنیم که آن حضرت دارای اولاد است همانطوری که برخی بر این باورند، در این صورت می گوئیم در میان اولادی که برای آن حضرت ذکر کرده اند کسی به نام صالح نیست.(انوار نعمانیه، چاپ تبریز، چهار مجلدی، ج2 ص63. منتخب التواریخ، یک مجلدی، ص861. تاریخ غیبت کبری، نوشته سید محمد صدر، ترجمه دکتر افتخار زاده، چاپ اول ص91) به CD جامع الاحادیث و CD المهدی هم مراجعه کردیم و درباره اباصالح بودن امام زمان علیه السلام چیزی نیافتیم. صاحب النجم الثاقب در ص425 ج2 باب نهم می گوید: «ولم نجد مصدرا ذلک فی الاخبار الخاصه الا مارواه البرقی فی المحاسن» ما برای کنیه بودن اباصالح برای امام زمان علیه السلام روایتی نیافتیم مگر روایت محاسن برقی. و ما در بررسی های گذشته نشان دادیم که متن محاسن یا صالح است نه یا اباصالح.

6- به این حقیقت باید توجه کرد که در جهان هستی، همه عوامل دست اندرکار، در خدمت حضرت صاحب الامر است. این یک مطلب عرفانی است و اگر کسی به توحید عرفانی رسیده باشد این حقیقت را می یابد که همه حرکات و فعالیت ها در نظام هستی، زیر نظر حضرت صاحب الامر است و از این نظر آن حضرت اصل همه چیز است و فرمان همه به دست او است. بر این پایه، موکل بیابانها، موکل دریاها و عوامل دیگر در اطاعت او هستند. حال اگر گم شدی و یا به خطر افتادی می توانی موکل بیابان یا دریا را صدا بزنی و می توانی سرور همه کائنات و سرور همین صالح را صدا بزنی و اگر دارای ادب بیشتری باشی، صاحب موکل را صدا می زنی و می گوئی: یا اباصالح اغثنی. اگر یا صالح بگوئی یا یا اباصالح بگوئی، به فریاد تو می رسند گرچه یا اباصالح گفتن زیباتر است و با وجود او، مأمورانی از مأموران او را صدا زدن خوب نیست ولی آنکه به فریاد تو می رسد همین صالح است و او از سوی امام زمان مأمور است و ممکن است برای برخی اشخاص، خود حضرت ظاهر شود ولی این امر بسیار کم است.

7- از آنچه گذشت معلوم شد که کنیه اباصالح را خود مردم گرفتار ابداع کرده اند و از سوی امامان سفارشی در این باره نرسیده است و کلمه صالح به معنای موکل بیابانها است و اب در این عبارت به معنای سرور، پدر، فرمانده و امام است و علت اینکه شیعیان یا صالح نگفته اند و یا اباصالح گفته اند این است که خواسته اند ادب را مراعات کنند و از خود حضرت کمک بخواهند نه از مأموری از مأموران او. بنابراین یا اباصالح همان یا صاحب الامر است.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد