به عنوان نمونه آغاز مجلس ششم همراه بود با ارائه و بررسی طرح جنجالی اصلاح قانون مطبوعات که با هدف کاهش نظارت و کنترل به مطبوعات کشور صورت گرفت و پس از فراز و نشیب های زیاد و تشنج آفرینی در افکار عمومی سرانجام مسأله با حکم مقام معظم رهبری مبنی بر کنار گذاشتن این طرح و توجه به مسائل اصلی مردم پایان یافت. مسأله دیگری که با جنجال زیاد و اعتراض گسترده مردم مواجه شد، نامه 127 نماینده به مقام معظم رهبری با لحنی توهین آمیز که با هدف ایجاد شبهه درباره عملکرد ارکان نظام و زیر سؤال بردن ناجوانمردانه رهبری مطرح شد، همچنین حمایت برخی نمایندگان مجلس در حمایت از متهمان و محکومان قضایی حتی آن دسته از متهمانی که خود اعتراف کردند که در اغتشاشات دست داشته اند و طرح مسائل محرمانه کشور در نطق های قبل از دستور، ضعف نظارت و رفتار دو گونه مجلس با دستگاه ها و نهاد های مختلف نیز از نقاط ضعف این مجلس محسوب می شود در حالی که مجلس چشم خود را بر ناکارآمدی و عملکرد ضعیف برخی از دستگاه های دولتی و وزارت خانه ها بسته بود و به وظیفه نظارتی خود عمل نمی کرد تحقیق و تفحص از نهادهای انقلابی را دنبال می کرد.(گذر از چالش ها، شورای نویسندگان پاسخ به پرسش های سیاسی، بی تا، 1382، ص 16 و 17).
پایان دوره مجلس ششم هم با جنجال آفرینی و سناریوی تحصن و طرح استعفای دسته جمعی همراه بود که حسن ختامی! بود بر آن آغاز جنجالی این تنها نمونه ای بود از عملکرد جناحی و سیاسی مجلس ششم که آن را نزد افکار عمومی و قضاوت مردم نامطلوب جلوه داد این در حالی بود که مطالبات حقیقی مردم از سوی این مجلس نادیده گرفته شده و حرکتی جدی در حل مشکلات معیشتی مردم و رفع فقر و بیکاری و تورم و… انجام نگرفت.
تحصن و استعفا
با رد صلاحیت اکثر اعضای مشارکت در مجلس هفتم در حالیکه آنها برای ادامه حضور در مجلس نیز تمایل چندانی نداشتند اما تلاش برای استفاده حداکثری از اقدام شورای نگهبان جهت ایجاد جنجال در کشور در دستور کار قرار گرفت، تحصن 20 روزه نمایندگان در مجلس ، روزه سیاسی ، استعفای نمایندگان یکی پس از دیگری و اعلام استعفای استانداران و فرمانداران و بخشداران سراسر کشور از جمله این اقدامات بود. هنگامیکه استعفای نمایندگان تاثیری نداشت به ترتیب چند تن از نمایندگان من جمله بهزاد نبوی به عنوان نایب رئیس اول مجلس استعفانامه خود را در مجلس قرائت کردند. اما این حرکت با کمترین واکنش اجتماعی روبرو شد لذا استعفای دسته جمعی دولت و استانداران آغاز گردید با اعلام استعفای استانداران ، آقای خاتمی اعلام کرد اگر قرار شد برویم همه با هم می رویم وی پس از بازگشت از سفر سوئیس در پاسخ به استعفای معاونان وزراتخانه ها گفت تا من در تهران بودم خبری نبود شایعه ها کم رنگ شد و نهایتا وی اعلام کرد هر ادامه خدمت به جمهوری اسلامی و ملت شریف را وظیفه خود می دانیم.
پس از این ، اقدام دیگر مشارکتی ها تلاش برای تاخیر زمان انتخابات توسط دولت بود و به وزارت کشور جهت اعلام عدم آمادگی به دلایل امنیتی وارد می شد اما مواضع قاطعانه مقام معظم رهبری مبنی بر عدم پذیرش یک روز تاخیر انتخابات و طرح «شانه خالی کردن از مسئولیت به شکل استعفا یا به هر شکل دیگر خلاف قانون و طرح شرعی است.» توطئه فوق نیز خنثی گردید و انتخابات در راس اول اسفند 82 موعد مقرر برگزار شد.
با شکست اصلاح طلبان در انتخابات مجلس هفتم ضربه سنگینی به این جبهه وارد آمد .اگر چه افراطیون سعی داشتند این شکست خود را به بهانه رد صلاحیت شورای نگهبان توجیه کنند اما عدم اقبال عمومی به آنها در جریان انتخابات دور دوم شوراها که تحت نظارت مجلس ششم صورت گرفته بود ، این بهانه راحتی ترد خود آنها کمرنگ ساخته بود. کسب اکثریت کرسی های مجلس هفتم توسط نیروهای اصولگرا چنان جبهه لیبرالیسم را به تلاطم انداخت که رئیس جمهور آمریکا در اولین نطق خود پس از انتخابات مایوسانه گفت: «دوباره باید از صفر شروع کنیم.»
در بررسی بیشتر موضوع فوق مناسب دیدیم گفتگوی حجت الاسلام مهدی کروبی در این زمینه که از نزدیک با این جریان در ارتباط بوده ارائه شود:
حجت الاسلام مهدی کروبی در یک گفت وگوی تفصیلی با روزنامه اعتماد ملی، از پشت صحنه ماجراهای به وجود آمده در مجلس ششم سخن گفت.
دبیرکل حزب اعتماد ملی در این گفت وگو به تحصن نمایندگان مجلس ششم اشاره کرد و گفت: نمایندگان متحصن در مجلس ششم فکر می کردند که در جامعه از این کار آنها استقبال می شود ولی مشت گره کرده آنها خالی باز شد!
حجت الاسلام مهدی کروبی افزود: دسته ای از نمایندگان مجلس به متحصنین طعنه و کنایه می زدند و می گفتند از جمعیتی که در حمایت از شما در خیابان جمع شده به سختی عبور کردیم!
دبیرکل حزب اعتماد ملی تاکید کرد: برخی از دانشجویان هم می گفتند اینها برای ما کاری نکردند حالا که خودشان رد صلاحیت شده اند تحصن کرده اند!
دبیرکل حزب اعتماد ملی تاکید کرد: در آن دوران گروهی خاص در درون مجلس با هماهنگی گروهی در خارج حرکت ها را کنترل و هدایت می کردند.
حجت الاسلام مهدی کروبی افزود: اما من دیگر به تحصن کاری نداشتم، وقتی یک روز حفاظت و حراست به من گفت، اوضاع امنیتی مجلس از دست ما در رفته، این کار خطرناک است، در حالی که مدیر حفاظت زیرنظر شخص رئیس مجلس است، به او گفتم، نه اجازه بده کارشان را بکنند اگر ما الان جلوی آنها را بگیریم، می گویند شما نگذاشتید!
دبیرکل حزب اعتماد ملی تاکید کرد: یک جایی آقای خاتمی گفت: که اگر اینها تحصن را جمع می کردند، اکثریت شان تایید صلاحیت می شدند مشکل اول هفت تا 10 نفر بوده بعد تشدید شده است. در یک جلسه ای هم مقام معظم رهبری به شدت از تحصن گلایه کرد و حتی به من گفتند که چرا شما کاری نکردید. من با شوخی گفتم حریف نشدم. نمایندگان حرف مرا نمی خوانند دیگر اوضاع از کنترل خارج شد.
مجلس سوم شعار انقلابی می داد مجلس ششم شعار جامعه مدنی!
حجت الاسلام مهدی کروبی در ادامه این گفت وگو به مقایسه مجالس سوم و ششم پرداخت و اظهار داشت: این درست است که در مجلس سوم و ششم اکثریت را جناح چپ داشت و من در هر دو دوره رئیس بودم. بعضی جهت گیری ها هم در این دو مجلس یکی بود. اما برخی شعارها هم در تقابل کامل بود. در مجلس سوم شعارهای انقلابی و کفرستیز سر داده می شد ولی در مجلس ششم از جامعه باز و مدنی صحبت می شد. در مجلس سوم تلاش می شد تا روحانیون در هیات رئیسه قرار گیرند. همان طور که حسین هاشمیان و بیات و موسوی لاری در هیات رئیسه بودند ولی در مجلس ششم تلاش می شد تا روحانیون در هیات رئیسه قرار نگیرند.
دبیرکل حزب اعتماد ملی در مورد عملکرد نمایندگان مجلس ششم اعلام کرد: نمایندگان مجلس ششم آمدند ما را ابتدا در بن بست مطبوعاتی قرار دادند، بعد ما را گذاشتند در بن بست رفراندوم بعد دوباره بردند به بن بست خروج از حاکمیت و سرانجام در بن بست تحصن کار ما را تمام کردند.
حزب مشارکت نمی خواست غیر از اعضاء خودش
کسی سر کار باشد
حجت الاسلام مهدی کروبی با اشاره به انحصارطلبی اعضاء حزب مشارکت در مجلس ششم اظهار داشت: متاسفانه اعضاء حزب مشارکت در مجلس حرکت های تندی را داشتند. این گروه نمی خواستند غیر از خودشان فرد دیگری امور مجلس را برعهده بگیرد.
دبیرکل حزب اعتماد ملی یکی از نمونه های انحصارطلبی حزب مشارکت را یادآور شد و افزود: در همان زمان یادم هست که حدود یک ماه به پایان مجلس ششم باقی مانده بود که یکی از نواب رئیس و منشی هیات رئیسه از سمت خود استعفا دادند. خانم امانی به جای آقای خالقی منشی هیات رئیسه شد ولی برای نواب رئیس ماجرا به شکل دیگری بود.
حجت الاسلام کروبی اظهار داشت: آن زمان در جلسه هیات رئیسه مطرح شد که به آقای جبارزاده که از نمایندگان فعال است و قصد دارد که این دوره کاندیدا شود، رای دهیم تا کمکی به او شود. عقلای مجلس هم با این پیشنهاد موافق بودند.
دبیرکل حزب اعتماد ملی افزود: ولی حزب مشارکت فرد دیگری را کاندیدای نواب رئیسی کرد. بالاخره در رقابت، آقای جبارزاده رای نیاورد و یکی از چهره های محترم حزب مشارکت نواب رئیس شد. این در حالی است که این فرد نه برای انتخابات دوره بعدی ثبت نام کرده بود و نه تایید صلاحیت شده بود. در حالی که همین آقای جبارزاده با رای بالایی باز هم نماینده مجلس شد و اکنون نیز یکی از اعضای فعال فراکسیون اقلیت مجلس هفتم است.
حجت الاسلام مهدی کروبی اعلام کرد: به هر حال حزب مشارکت حتی اجازه نداد که فرد دیگری غیر از خودشان حتی برای یک ماه در جایگاه نواب رئیس قرار گیرد. بنابراین باید به عده ای که اکنون از ائتلاف و وحدت حرف می زنند بگویم که برای ائتلاف باید انسان اهل عمل باشد.
اشتباه خاتمی؛ ارائه لوایح دوقلو!
رئیس مجلس ششم در مورد ارائه لوایح دوگانه دولت اصلاحات به مجلس اعلام کرد: اگر لوایح دوگانه تصویب می شد از بزرگ ترین اشتباهات این مجلس بود و باعث می شد که با بن بست برخورد کنیم بنابراین یکی از مشکلات مجلس ششم همان لوایحی بود که آقای خاتمی ارائه کرد.
حجت الاسلام مهدی کروبی افزود: در آن گیرودار، لوایح دوقلو به مجلس رفت که وضع را به کلی به هم زد زیرا چیز جدیدی بود و حتی خودم نگاه کردم و دیدم که تذکراتی درباره دخالت در امور مجلس دارد.
دبیرکل حزب اعتماد ملی تاکید کرد: در جلسه ای که من، خاتمی و موسوی خوئینی ها بودیم، گفتم، من مخالف این لایحه هستم، توضیح دادم و گفتم نظارت و سوال حق مجلس است و نمی توانید بگویید که از این حق خود استفاده نکند. آقای موسوی خوئینی ها هم حرف من را تایید کرد.
حجت الاسلام کروبی افزود:تحرک و حرکتی شد که هر چه جلوتر رفتیم شاهد تندتر شدن فضا بودیم بالاخره یک حرکاتی در داخل و خارج مجلس شروع شد که توپ را به زمین مجلس بیندازند. درباره لوایح دوگانه حتی من تذکراتی دادم و جلساتی با شورای نگهبان داشتیم ولی به نتیجه نرسید.
ماجرای نامه افراطیون مجلس ششم به مقام معظم رهبری
حجت الاسلام مهدی کروبی در ادامه این گفت وگو به ماجرای نامه ذلت بار تعدادی از نمایندگان مجلس ششم خطاب به مقام معظم رهبری، که در آن همزمان با حمله آمریکا به عراق خواهان تسلیم در برابر زیاده خواهی های استکبار جهانی شده بودند، اشاره کرد و گفت: نامه را نمایندگان روی سایت ها قرار دادند. در آن روزها بود که یکی از نمایندگان اقلیت های مذهبی به دفتر من آمد و گفت که برخی از دوستان می آیند و بالای سر من می ایستند و امضا می گیرند و من آمده ام که صریحاً از این امضا اعلام برائت کنم. عده ای مکرر می آمدند و می گفتند که ما فکر می کردیم این نامه محرمانه است و حتی عده ای می گفتند که از اصل ماجرا خبر نداشتند و از امضای آن ابراز پشیمانی می کردند.
رئیس مجلس ششم افزود: روز شنبه بود که به جلسه شورای عالی امنیت ملی رفته بودیم احساس کردم که وضع مطلوبی حاکم نیست و بخش مهمی از اعضا و به ویژه نیروهای مسلح از اوضاع ناراحت هستند. در همان حال دیدم که یکی از فرماندهان نظامی آنجا در حال توزیع نامه است، برخی اسامی را من آنجا دیدم و البته می دانستم که بسیاری با رضایت آن را امضا نکرده اند، بارها به دوستان گفته بودم که از بچه های مجلس با این روش امضا نگیرید، از کسانی امضا بگیرید که پایش بایستد.
حجت الاسلام کروبی ادامه داد: در جلسه شورای امنیت ملی، دیدیم آقای خاتمی بسیار برافروخته شد و نامه ای به رئیس دفترش که برادرش بود نوشت و گفت به روزنامه ها اعلام کنید نامه را منتشر نکنند، بعد هم آقای ربیعی را فرستادیم که حتماً تأکید شود، روزنامه ها آن را منتشر نکنند.
رئیس مجلس ششم یادآور شد: همان جا آقای خاتمی با توجه به حساسیت مجلس گفت: در مجلس نامه را نخوانید. من آمدم خودم برکارم تکیه کردم، بنا هم نداشتم از کسی هزینه کنم و هزینه هم نکردم. همان شب یک فرد مهم و حساس به من تلفن کرد و گفت: اگر این نامه در مجلس خوانده شود رادیو مجلس قطع می شود، من هم به آنها گفتم که شما نباید رادیو را قطع کنید زیرا رادیو مجلس در اختیار رئیس مجلس است و با دستور رئیس قطع می شود ولی من جلوی این قضیه را می گیرم و حتی اگر هم لازم باشد می گویم که رادیو را قطع کنند اگر شما این کار را بکنید اوضاع به هم می ریزد.
حجت الاسلام کروبی افزود: در آن روز دوستان هر چی تلاش کردند امضا را به حدی برسانند که در صحن علنی، نامه خوانده شود امضا به حد لازم نرسید. در همان روزها قرار بود آقای رسول مهرپرور نطق کند که شنیدم او را قانع کرده اند تا نامه را در نطق خود بخواند. تا او خواست تا پشت تریبون قرار گیرد من به او سه پیشنهاد کردم و گفتم: یا نطق خود را کنار بگذار و یا اینکه نطق عادی خود را بخوان و یا من رادیو را قطع می کنم.
رئیس مجلس ششم اظهار داشت: آقای مهرپرور راه دوم را انتخاب کرد و نطقش را ادامه داد و او بهترین راه را انتخاب کرد.
حجت الاسلام کروبی تاکید کرد: در این ماجرا گروهی خاص در درون مجلس با هماهنگی گروهی در خارج حرکت ها را کنترل و هدایت می کردند.
ماجرای تلخ
اصلاحیه قانون مطبوعات
حجت الاسلام مهدی کروبی در بخش دیگر این گفت وگو به غائله اصلاح قانون مطبوعات در نخستین گام مجلس ششم اشاره کرد و گفت: ما هنوز هیچ کاری در مجلس نکرده بودیم، تازه وارد مجلس شده بودیم که دیدیم عده ای دارند امضا می گیرند، برای دو فوریت اصلاح قانون مطبوعات، شما به آیین نامه داخلی مجلس نگاه کنید، معلوم می شود دو فوریت ها برای چی است. اخبار این ماجرا به مقام معظم رهبری می رسد، از دفترشان تماس می گیرند پیامی برای من و نفر دوم مجلس می آورند، پیام دوستانه بود، در آن این بود که شما می خواهید قانون مطبوعات را اصلاح کنید، خوب! اجازه دهید یک مقدار مجلس جلو برود، کارهایش را آغاز کند، کمیسیون ها تشکیل شود، قانون مطبوعات قبلی عملی شود و نقایص آن مشخص شود، آنوقت تصمیم بگیرد.
حجت الاسلام کروبی تاکید کرد: از دفتر مقام معظم رهبری گفتند که آقا خواسته فعلاً طرح مطرح نشود، اما آقایان آمدند طرح را در مجلس مطرح کردند و فوریت آن مطرح و بررسی شد، رفته رفته ماجرا وارد فاز دیگری شد، کم کم باخبر شدیم، مقام معظم رهبری یک نامه ای برای مجلس نوشته اند، ما نمی خواستیم به آنجا برسند، از آقای هاشمی در یک جلسه پرسیدم ایشان گفت، بله، نبایست نامه ای نوشته شود. یکبار خدمت مقام معظم رهبری رفتم و در این مورد صحبت کردم، سابقه مصوبه را دادم و درباره طرح صحبت کردم و بعد گفتم، نامه نیاید به نظر ما بهتر است، ایشان احساس کرده بودند که مجلس نمی خواهد اطاعت کند، توضیح دادم که این طور نیست، مجلس اهل اطاعت هست. از نکات تلخ این بود همان روز که با مقام معظم رهبری ملاقات داشتیم هم طرح تصویب شد و هم نامه ای به قوه قضائیه نوشته شد که نکات تندی داشت. یکی از نزدیکان مقام معظم رهبری به من گفت، تو با این مجلس در این چهار سال چه می کنی، یک نفر دیگر که در آنجا بود پرسید ماجرا چیست که او توضیح داد امروز نمایندگان مجلس نامه ای نوشتند که این نامه کیفرخواست علیه قوه قضائیه است.
رئیس مجلس ششم ادامه داد: به هر حال رسیدیم به مصوبه، تلاش کردیم، نامه نیاید، اما طرح آمد تو دستور، آقای حجازی از دفتر رهبری خبر داد که اول وقت نامه ای از مقام معظم رهبری می آید، ما صبح در هیئت رئیسه بودیم که نامه رسید، نامه را یکی از آقایان خواند، در نامه آمده بود که این طرح نه مصلحت است و نه مشروع که در دستور کار قرار گیرد و طرح را از دستور کار خارج کنیم، پس طرح را از دستور کار خارج کردیم.
حجت الاسلام مهدی کروبی در ادامه به واکنش های نمایندگان تندرو مجلس ششم به توقف اصلاح قانون مطبوعات اشاره کرد و گفت: خدا عنایت کرد و حمایت کرد، می آمدند می گفتند مجلس را تعطیل کن، اما مجلس را ادامه دادیم؛ با شوخی و خنده گذراندیم، تا مجلس آرام شد، واقعاً اگر مجلس را تعطیل می کردم معلوم نبود چه می شد افرادی که از صحن رفته بودند را به مجلس آوردیم، به هر حال تلاش کردیم و اوضاع آرام شد. وقتی از مجلس بیرون آمدم خبرنگاران از اتفاقات درون مجلس پرسیدند، گفتم طبیعی است، مجلس محل بحث و نظر است.
رئیس مجلس ششم ادامه داد: برخی نمایندگان مجلس ششم همان زمان می گفتند خارج کردن طرح اصلاح قانون مطبوعات با اقدام شخص رئیس و بدون تصویب هیات رئیسه صورت گرفته است.
این حرف ها پس لرزه هایی بود که بعد از ماجرای خارج شدن طرح مطبوعات در مجلس بروز کرد که من با بی اعتنایی از کنار آن گذشتم، برخی از نمایندگان مجلس که از اعضای غیر از هیات رئیسه بودند با خبرنگاران صحبت کردند و گفتند که رئیس مجلس خودسرانه، طرح مطبوعات را از دستور کار خارج کرده است، من تعجب کردم. در جلسه هیات رئیسه نامه خوانده شد، هیچکس نه موافقت کرد و نه مخالفت و همه سکوت کردند و بنابراین طرح از دستور کار خارج شد. البته در صحن علنی مجلس هم قبل از اینکه رادیو روشن شود، نامه را خواندیم تا نمایندگان بدانند ماجرا چیست.
حجت الاسلام کروبی گفت: بعد از این ماجرا، برخی از مطبوعات حملات تندی را علیه من آغاز کردند، انتقادات و حملات به گونه ای بود که در یکی از جلسات سران که آقایان هاشمی رفسنجانی، آیت ا… هاشمی شاهرودی و آقای خاتمی میهمان من بودند، آقای هاشمی بسیار نسبت به من محبت کرد و خواستار جلوگیری از این حملات شد. او گفت: «آغاز فعالیت مجلس است و حملات زیادی به آقای کروبی می شود. باید کاری کنیم که به او کمتر حمله شود.» من گفتم، نه! من از این حمله ها نمی ترسم. آقای هاشمی گفت من می دانم اما شرایط اینگونه است و بعد به آقای خاتمی گفت: «به برخی از این افراد که از نزدیکان شما هم هستند و زیر نظر شما کار می کنند بگویید (حتی نام برخی از آنها را برد) این کار را نکنند.
کروبی در پاسخ به این سوال که واکنش خاتمی چه بود؟ اظهار داشت: او در مقابل حرف های هاشمی سکوت کرد و گفت: که اینها به حرف های من گوش نمی کنند.
ماجرای خروج از حاکمیت اصلاح طلبان!
رئیس مجلس ششم در ادامه این گفت وگو به طرح افراطیون تحت عنوان «خروج از حاکمیت!» اشاره کرده و گفت: همان زمان احساس کردم که طرح خروج از حاکمیت به شدت مطرح می شود و حرف هایی در جلساتی زده می شود و نامه هایی نوشته می شود که گویای درگیری های تندی است. در جلسه ای که بزرگان بودند به صراحت گفتم، من وارد ماجرایی می شوم که بدانم از کجا شروع شده و به کجا ختم می شود.
حجت الاسلام کروبی افزود: زمزمه خروج از حاکمیت آنقدر در جامعه پیچیده که یک روز رفتم تا جلسه مجلس را اداره کنم، یکی از نمایندگان آمد و گفت: «برای چی مانده ای، همه می گویند نباید در حکومت بمانیم، نتیجه ندارد، فقط به او نگاه کردم و رفتم.»
رئیس مجلس ششم ادامه داد: یکی دو روز بعد چند نفر به دفتر من در مجلس آمدند و حرف هایی زدند که برخی از آنها خیلی تلخ بود، من گفتم این کار ما مصلحت نیست، ما باید دو کار کنیم، اول عیوب خودمان را مانند اختلافات در ستاد اقتصادی دولت که آن روزها مشکلات زیادی ایجاد کرده بود را حل کنیم و بعد یک جلسه بگذاریم و حرف هایمان را هماهنگ کنیم و سپس به ملاقات مقام معظم رهبری برویم و در جلسه با ایشان اول از همه هم من حرف می زنم. زیرا می دانستم اگر ابتدا خودمان مشکلات اجرایی را حل نکنیم مقام معظم رهبری حتماً می گویند اول این مشکلات را حل کنید. دوستان در آن جلسه از پیشنهاد من خیلی استقبال کردند اما همین که از دفتر من بیرون رفتند، احساس کردم که دیگر اصلاً موضوعی با من مطرح نخواهد شد زیرا می دانستم که من آمادگی برای حمایت از کارهای آنها را ندارم.
رئیس مجلس ششم در پایان این گفت وگو تأکید کرد: به هر حال همان حرف ها برای ما مشکلاتی ایجاد کرد که امروز داریم تاوان همان روزها را پس می دهیم. من تا همین اندازه سربسته می گویم، عده ای از دوستان از فرصت ها استفاده نکردند و دستی دستی جریان اصلاحات را به این روز انداختند.
(روزنامه کیهان ، چهارشنبه 26 دی 1386 ، ص 14 )