«گاه فراموشی» آلبوم تازه همایون شجریان؛ یک گام به پیش یا پس؟

فرارو- آلبوم تازه همایون شجریان با عنوان «گاه فراموشی» پنجشنبه هفته گذشته رونمایی شد. اثری که ۸ قطعه دارد و آهنگسازی آن برعهده فردین خلعتبری بوده است. البته چهار نوازنده بین المللی از جمله «بیورن مه یر»، «کلاوس گزینگ»، «کارلو نیدرهاوزر» و «فردریک ژیل» با خلعتبری همکاری کرده اند تا موسیقی اثر به سرانجام برسد.

به گزارش فرارو، «در شب بی تو»، «گاه فراموشی»، «مشتاق توام»، «پی در پی»، «خواب خاکی»، «با تو مست»، «نشان» و «محرم به اسرار» ۸ قطعه این آلبوم هستند که شعر آن را هم فردین خلعتبری سروده است.

هومن خلعتبری و همایون شجریان مدت تولید این آلبوم را دو سال اعلام کرده و گفته اند که ضبط موسیقی این آلبوم در استودیو ویوگاردن اتریش و استودیو صبا در ایران انجام شده است.

قیمت فایل آلبوم گاه فراموشی نیز در پلتفرم بیپ تونز ۶۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. البته هر یک از این قطعه‌ها نیز به شکل جداگانه قابل خریداری است و برای هر یک ۷ هزار و ۵۹۹ تومان در نظر گرفته شده است.

تلفیق موسیقی ایرانی و جز؛ شکست یا موفقیت؟

گاه فراموشی تلفیقی از موسیقی ایرانی و موسیقی جاز است. اتفاقی که آغازگر آن لوید میلر و پرستون کیز دو موسیقی دان بزرگ جاز بودند. آن‌ها ۵۷ سال قبل جاز شرقی را با هم آمیزی موسیقی سنتی ایران و جاز ابداع کردند و با استقبال مواجه شدند. حالا هم فردین خلعتبری تلاش کرده تا بار دیگر جاز شرقی را به گوش مخاطب برساند.

با این تفاوت که فردین خلعتبری و چهار نوازنده دیگر از تکنیک بداهه نوازی برای خلق موسیقی جاز شرقی در آلبوم گاه فراموشی بهره برده اند.

با این حال این هم آمیزی از دو جهت قابل بررسی است. اول از این زاویه که در موسیقی ایرانی همواره جای خلق و هم آمیزی سبک‌های موسیقی خالی است. آن هم در زمانه‌ای که الگوبرداری از آثار مشهور جهان افزایش چشمگیری داشته است. در چنین شرایطی فردین خلعتبری و گروه اش موفق شده اند بار دیگر جاز شرقی را بازآفرینی کنند. از نگاه بخشی از اهالی موسیقی آهنگسازی گاه فراموشی موفقیت آمیز بوده است.

اما زاویه دیگر، طولانی شدن آهنگسازی کار‌ها است که شنیده شدن آن‌ها را با چالش مواجه می‌کند. در واقع شنیدن ۸ قطعه این آلبوم به ۴۸ دقیقه و ۲۱ ثانیه زمان احتیاج دارد. اگر به شکل جزئی‌تر به آلبوم نگاه کنیم، سه قطعه بالای ۶ دقیقه، یک قطعه بالای ۷ دقیقه، یک قطعه ۵ دقیقه، یک قطعه سه دقیقه و یک قطعه ۴ دقیقه وجود دارد.

به عبارت دیگر فردین خلعتبری و گروه اش به شکل متوسط هر یک از قطعه‌ها را در شش دقیقه ساخته اند، این در حالی است که زمان شنیدن آثار موسیقی عرضه شده در طول یک دهه اخیر بین ۳ تا ۴ دقیقه بوده است؛ بنابراین اگر مخاطب ایرانی با وجود طولانی شدن قطعه ها، این آلبوم را دوست داشته باشند و بشنوند، در مجموع می‌توان گفت که گاه فراموشی موفق عمل کرده است. اما در غیر این صورت باید شکست دوم را در کارنامه همکاری فردین خلعتبری و همایون شجریان ثبت کرد.

پیش از این فردین خلعتبری و همایون شجریان در آلبوم «امشب کنار غزل‌های من بخواب» همکاری داشتند که در نهایت موفقیت قابل توجهی برای آن‌ها به دنبال نداشت.

شعر، ضعف بزرگ آلبوم گاه فراموشی؟

اشعار آلبوم پیش یعنی «امشب کنار غزل‌های من بخواب» اثر مرحوم افشین یداللهی بود. اشعاری که از نظر معنا و مفهوم و کارکرد مشکلی نداشتند و جذابیت خاص خودشان را داشتند. اما در اقدامی عجیب فردین خلعتبری علاوه بر آهنگسازی وظیفه سرودن شعر‌های آلبوم جدید را برعهده گرفته است.

اما متاسفانه نتوانسته است، آثار قابل قبولی را عرضه کند و در برخی قطعه ها، ضعف شعر کاملا مشهود است. جالب است بدانید که همایون شجریان در نشست خبری اش به کیفیت اشعار هم اشاره کرده و گفته که برای من هم گاه برخی اشعار ثقیل بود و وقتی کنار موسیقی قرار گرفت روان و جذاب شد.  

او همچنین تاکید کرده که نقطه قوت کار قبلی یعنی آلبوم امشب کنار غزلهای من بخواب  اشعار افشین یداالهی بود که پس از فوتش منتشر شد و خودش اثر را نشنید. شاید اگر او در قید حیات بود در آلبوم گاه فراموشی همکاری می‌کردیم.

با این وجود به نظر می‌رسد که بزرگ‌ترین ضعف آلبوم جدید همایون شجریان همچنان کیفیت اشعار باشد.

یک نمونه از اشعار فردین خلعتبری در آلبوم گاه فراموشی را ادامه می‌خوانید که برای قطعه مشتاق توام سروده شده است.

مشتاق توام شاید زنگی بزنم در دم
سنگی بخورد بر سر چنگی بدمد هر دم

دیگر نبود یک دم بر قبله مسلمانی
مسلخ چه مرا خوش شد تا جان ببرد دردم.

چون ذکر جدا گردد از معرفت مردم
صد دست مقلد هم آلوده شود در دم

مستی است اشارت‌ها بر حال دگرگونم
با حال دگرگونم بر دایره می‌گردم

آتش چو بجان افتد می‌سوزد و می‌سوزم
بر دشت بیافشانید تا باد برد گردم

ساقی تو به جان من کی روح بیافشانی
تا شاید از آن ممکن واجب بشود در دم