البته حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ پیامبر بوده‌اند و رسالت الهی بردوش داشتند و حکومت تشکیل ندادند ایشان پسر تارخ، پدر جماعت بسیار و محبوب و دوست خدا (خلیل الله) از پیامبران اولوالعزم بوده و رسالتی جهانی داشته است. طوری که هر سه دین توحیدی جهان امروز (اسلام، مسیحیت و یهودیت) را ادیان ابراهیمی می نامند.و از آن حضرت به بزرگی و عظمت یاد می کنند و پیامبران و امامان معصوم از نسل وی می باشند.حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ دو همسر داشت به نام های «ساره» که همسر اول آن حضرت بود و هاجر که کنیز بود و به عنوان همسر دوم محسوب می شد. از آنجا که ابراهیم و ساره بچه دار نمی شدند آن حضرت به سفارش ساره با هاجر که کنیز خودشان بود ازدواج کرد تا بچه دار شوند و در نتیجه خداوند از این ازدواج فرزندی به آنها داد که نام او را اسماعیل نهادند که از آیات قرآن کریم می توان دریافت که این پسر قبل از هجرت در مکه متولد شده است: آنجا که خداوند از زبان ابراهیم می فرمایند: «پروردگارا! من بعضی از فرزندانم را در سرزمین بی آب و علفی، در کنار خانه ای که حرم توست، ساکن ساختم تا نماز را بر پا دارند. تو دل های گروهی از مردم را متوجه آنها ساز و از ثمرات به آنها روزی ده شاید آنان شکر تو را به جای آورند».(1) ابراهیم از ساره صاحب فرزند نبود به درخواست او با هاجر ازدواج کرد هنگامی که هاجر بچه دار شد و هنوز ساره صاحب فرزند نشده بود، ناراحت و غمگین شد. در نتیجه از حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ تقاضا کرد هاجر را از نزد او ببرد. خداوند به ابراهیم دستور داد که هاجر را با فرزند شیر خوارش به سرزمین مکه ببرد و حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ نیز طبق فرمان خداوند عمل نموده و خانواده خود (هاجر و اسماعیل) را به سرزمین مکه برده و در پناه خداوند رهایشان کرد و خود دنبال مأموریت خویش و تبلیغ دین الهی رفت. (2)
پس از این که سال ها از این قضیه سپری شد و ابراهیم به سنین پیری رسید و اسماعیل رشد یافته به سنین جوانی رسید و با قبیله جرهمی وصلت کرد، ابراهیم دوباره به دستور خداوند برای بنای کعبه و انجام دادن یکسری از امتحانات دیگر عازم سرزمین مکه شد و با کمک و مساعدت اسماعیل کعبه را تجدید بنا نمود و مأمور شد که فرزند بعد از این واقعه حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ به طرف سرزمین شام و فلسطین مراجعت نمود و در آن دیار مقیم شد و به امورات دعوت و رسالت و کارهای روز مره خود مشغول شد و در آخرین سال های عمر ابراهیم، آن حضرت به خواست همسر اولش «ساره» دعا کرد و از خداوند فرزندی طلب نمود که خداوند دعای حضرتش را مستجاب نمود و حضرت اسحاق را به آن حضرت اعطا نمود. می توان گفت که اسحاق به عنوان جایزه ای از طرف خداوند برای ابراهیم ـ علیه السلام ـ در مقابل زحمات طاقت فرسای آن حضرت بود.
…وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَقَ…(3). و اسحاق را به وی بخشیدیم. ابراهیم ـ علیه السلام ـ در شهر حبرون که امروز الخلیل نامیده می شود و در فلسطین اشغالی واقع است رحلت نمود و در مزرعه خود به خاک سپرده شد.(4) هنگامی که خداوند متعال اراده کرد جان ابراهیم را بگیرد، ملک الموت را به سوی او روانه کرد. مأمور پروردگار خدمت آن حضرت رسید و عرض کرد: السلام علیک یا ابراهیم حضرت در پاسخش فرمود: علیک السلام ای ملک الموت: آیا مرگ من قطعی است، آیا می توانم بین مردن و ماندن یکی را انتخاب کنم؟ فرشته مرگ گفت: اختیاری است. ابراهیم گفت: آیا دیده ای دوستی جان دوستش را بگیرد؟ ملک الموت در پاسخ عاجز ماند و به سوی خداوند بازگشت و عرض کرد: خدایا شنیدی که دوستت ابراهیم چه گفت. چه جوابش دهم؟ فرمود: ای فرشته مرگ به سمت ابراهیم بازگرد و به او بگو: آیا تاکنون دیده ای دوستی از دیدار دوستش کراهت داشته باشد: هر دوستی علاقمند به ملاقات دوستش می باشد!».(5)
بعد از بنای کعبه و رفتن حضرت ابراهیم از مکه، اسماعیل همراه مادرش هاجر در کنار خانه خدا ساکن شدند و سال های متمادی در مسکن خودشان معروف به حجر اسماعیل زندگی کردند.
و بعد از وفات هاجر و هم چنین اسماعیل در داخل این خانه دفن شدند. و در حدیثی از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده است که فرمودند: حجر، خانه اسماعیل و محل دفن هاجر و اسماعیل است. «الحجر بیت اسماعیل و فیه قبر هاجر و قبر اسماعیل».(6)
در اطراف کعبه امروز جاهای مقدس و با فضیلتی وجود دارد که یکی از آنها حجر اسماعیل (خانه اسماعیل) است که بین رکن عراقی و رکن شامی (غربی) قرار دارد و دیواری به ارتفاع 1 متر و 30 سانتیمتر که قوصی شکل بوده، حجر اسماعیل نامیده می شود. که از یادگارهای زمان ابراهیم و اسماعیل ـ علیهما السلام ـ است و قدمت بنای آن به قدمت بنای کعبه می رسد.(7)
از آنجا که حجر اسماعیل داخل در مطاف (محل طواف) است. می تواند نشانه ای بر عظمت آن باشد که در برابر سختی و مشقتی که این مادر و فرزند در این سرزمین کشیدند خداوند خانه و محل دفن آنها را داخل در مطاف قرار داده تا قبر آنها هم همچون خانه کعبه طواف شود و میلیون ها انسان پاکدل همه ساله مجاهدت ها و از جان گذشتگی آنها را به خاطر آورند.
در برخی روایات آمده است که علاوه بر اسماعیل و هاجر پیامبر زیادی در این محل مدفون شده اند و برکات دیگر این محل این است که ناودان طلای بام کعبه هم به این سمت است و نماز خواندن در آن سفارش شده است.
بنابراین طبق گزارش های تاریخی، مقبره و آرامگاه حضرت ابراهیم در شهر حبرون که امروزه الخلیل نامیده می شود، قرار دارد. و قبر و آرامگاه هاجر در کنار کعبه که معروف به حجر اسماعیل است، قرار دارد.
پی‌نوشت :
1. ابراهیم : 37.
2. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، قم، جامعه مدرسین، بی تا، ج1، ص288.
3. انبیاء : 72.
4. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بور سعید، مکتبة الثقافة الدینیه، بی تا، ج3، ص53.
5. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1403ق، ج12، ص78.
6. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1367ش، ج4، ص210، ح14.
7. جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، انتشارات مشعر، 1381ش، ص98.
منبع: مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات