در پاسخ به نکات زیرتوجه نمایید:
الف ) آبروآبرو به معناى اعتبار، قدر، جاه، شرف، عِرض و ناموس است؛( فرهنگ فارسى معین). اما حقیقت آبرو و عرض، همان شخصیت انسانی است که خداوند آن را کرامت بخشیده و بر بسیاری از موجودات هستی برتری داده است.(اسراء، آیه 70)
عرض هر کسی همان شخصیتی است که انسان در طول زندگی می‌سازد و آن را کسب می‌کند. البته عرض انسان محدود به شخصیت درونی و شاکله وجودی او نیست؛ بلکه هر آن چیزی که به این شخصیت و شخص مربوط است و در حقیقت شخصیت اجتماعی او را شکل می‌دهد، در حکم عرض و آبروی او است. از این رو، نمی‌توان عرض را محدود به شخصیت فردی و شاکله وجودی و باطنی فرد کرد، بلکه شامل شخصیت اجتماعی و همه کسانی است که با او پیوند خورده‌اند. از همین رو در تفسیر مفهوم عرض و آبرو، اعتبار اجتماعی، قدر و منزلت اجتماعی‌، شرافت و همچنین هر آنچه که ناموس او را شکل می‌دهد و خط قرمز او را نشان می‌دهد، به عنوان عرض و آبروی شخص مطرح است.
از نظر آموزه‌های وحیانی اسلام، حفظ شخصیت و کرامت انسانی مهمترین چیز در امنیت خرد و کلان اجتماع است. از این رو تامین امنیت اخلاقی و شخصیت افراد جامعه در دستور کار قرار گرفته و در قالب آموزه‌های معرفتی و حتی دستوری و به شکل بایدها و نبایدهای شرعی و اخلاقی به آن توجه شده است. بسیاری از احکام مانند حرمت غیبت، تهمت، افترا، دشنام، ناسزا، قذف و مانند آنها در راستای حمایت از شخصیت و شرافت و کرامت انسانی وضع شده است و گاه حتی نه‌تنها در حوزه اخلاق بلکه در حوزه حقوق کیفری و جزایی احکام سخت و شدیدی وضع شده تا هر گونه تعرض به شخصیت و هتک حرمت‌ها و آبروی انسانی، موجب کیفر جزایی در دنیا و آخرت باشد. بنابراین، قوانین بازدارنده و پیشگیرانه و نیز مجازات و عقاب‌های متعددی از سوی شارع مقدس وضع می‌شود تا شخصیت و آبروی افراد حفظ شود و امنیت اخلاقی و ناموسی و عرضی افراد تامین گردد.
خداوند به صراحت در آیاتی بر حرمت هتک عرض و آبروی مردم تاکید داشته و هر گونه هتک حرمت و آبروریزی را حرام کرده و جزو گناه کبیره‌ای دانسته که مجازات آن دوزخ و عذاب آن است.(همزه، آیه 1؛ قلم، آیات 11 و 16)
پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: اَیُّها الناس! إنَّ دِماءَ کُم و اَعراضَکُم عَلَیکُم حرامٌ الی أَن تَلقَوا ربَّکُم؛ ای مردم! ریختن خون یکدیگر و لطمه زدن به حیثیت دیگران، تا وقت مردن و لقای پروردگارتان بر شما حرام است. (تحف‌العقول، ص ۳۱)
ب ) سه نوع روایت در رابطه با حفظ آبرو داریم که به بعضی اشاره می کنیم :
1 . حفظ آبروی مسلمان
* «امام رضا(علیه‌السلام)»: مَن کَفَّ عَن اَعراضِ المُسلِمینَ اَقالَهُ اللهُ عَثرتَهُ یَومَ القِیامة.
کسی که از آبروریزی و لطمه زدن به حیثیت مسلمانان خودداری کند خداوند از لغزش‌های او در روز قیامت گذشت خواهد نمود. (بحار، ج ٧٥، ص ٢٥٦)
* «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»: منَ رَدَّ عَن عِرضِ اَخیهِ المُسلِمِ وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ اَلبَتَّه.
کسی که آبروی برادر مسلمان خود را حفظ کند، البتّه و مسلماً بهشت جایگاه او خواهد بود. (ثواب‌الاعمال، ص ٣٢٤)
2 . حفظ آبروی مومن
* «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»: المُؤمنُ حرامٌ کُلُّهُ: عِرضُهُ و مالُهُ و دَمُهُ.
مؤمن سراسر وجودش حرمت است: حرمت آبرو، حرمت مال و حرمت خون و جان او. (مستدرک، ج ٩، ص ٢٣٩)
* «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»: اِنَّ حُرمَةَ عِرض المُؤمِنِ کَحُرمَةِ دمِهِ و مالِهِ.
حرمتِ حیثیت و آبروی مؤمن همانند حرمتِ جان و مال اوست.(لئالی الاخبار، ج ٥، ص ٢٢٦)
* «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»: عَوَرةُ المُؤمِنِ عَلَی المُؤمِنِ حرامٌ.
فاش کردن عیوب و رازهای یک مؤمن، بر دیگر مؤمنان حرام است. (اصول کافی، ج ٤، ص ٦٣)
3 . حفظ آبروی مردم
* «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»: اَیُّها الناس! إنَّ دِماءَ کُم و اَعراضَکُم عَلَیکُم حرامٌ الی أَن تَلقَوا ربَّکُم.
ای مردم! ریختن خون یکدیگر و لطمه زدن به حیثیت دیگران، تا وقت مردن و لقای پروردگارتان بر شما حرام است. (تحف‌العقول، ص ٣١)
* «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»: مَن کَشَفَ حِجابَ غَیرِه إِنکَشَفَت عَوراتُ نَفِسهِ.
کسی که نسبت به مردم پرده‌دری کند پردة آبروی خودش دریده می‌گردد. (کشف‌الغُمّة، ج ٢، ص ٣٢٩)
* «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»: لا تَخرِقَنَّ علی اَحَدٍ سِتراً.
تو (برحذر باش) آبرو و حرمت احدی را هرگز متعرض مشو. (شهاب‌الأخبار، ص ٣٥٠)
ج ) بنابراین با توجه به آیات و روایات حفظ آبروی مومن ، مسلمان و حتی در بعضی از مواقع غیر مسلمان لازم است .
به همین جهت است که بعضی از مراجع عظام غیبت همه غیر مسلمان ها را جایز ندانسته اند .
* سوال : با توجه به اینکه آیه شریفه «وَ لایَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً» (حجرات/۱۲) شامل حال کفار نمی شود، آیا غیبت کفار غیر محارب جایز است؟
پاسخ آیت الله العظمی مکارم شیرازی: آیه شریفه شامل کفار نمی شود ولی نفی غیر هم نمی کند و از روایات عام و دلیل محفوظ بودن عِرض افرادی که جانشان و مالشان محفوظ است به دست می آید که غیبت کفار غیر حربی جایز نیست. [ منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی. ] غیبت غیر مسلمانان اساساً غیبت محسوب نمی شود و موضوعاً خارج از این مفهوم است. زیرا پیامبر اکرم (ص) در تعریف غیبت فرموده اند: غیبت این است که ازبرادر (مؤمن )خود چیزی بگویی که خوش ندارد…بدان که اگر آنچه در او هست بگویی، غیبتش را کرده ای و اگر آنچه در او نیست بگویی، به او بهتان زده ای . [الترغیب والترهیب :3/515/31 –بحارالانوار :77/89/3-کتزالعمال:8014،8033،8024 .]بنا بر این اگر پشت سر یک غیر مسلمان، عیب های او را بگویند حرام نیست و آثار زیان بار غیبت را ندارد. مخصوصا آن غیر مسلمان هایی که با ظاهر سازی و فریب و خدعه می خواهند دین خود را تبلیغ و ترویج کنند، حتما باید مردم را از عیب های آنها آگاه کرد تا ماهیت واقعی آنها برای همگان روشن شود. چنین افرادی غیبت شان واجب است.
اما در باره غیر مسلمانی که این طور نباشد، اگر چه باز گو کردن عیب های او،غیبت به حساب نمی آید، اما اگر این کار موجب عادت نفس به غیبت کردن شود، پرهیز کردن بهتر است،زیرا بعضی از علماء اخلاق، انسان را حتی از کارهای مباحی که زمینه ساز گناه یا عادت به گناه و عادی شدن گناه هستند، باز می دارند.