عوالم قبر، برزخ، قیامت، بهشت و جهنم و … از جهان های غیبی محسوب می شوند و ما باید به آنها ایمان داشته باشیم (1) حتی اگر چیزی از آنها نمی دانیم. البته این به معنای پذیرش بدون علم نیست بلکه به این معناست که ما ابتدائاً به آنها ایمان داشته باشیم و بعد پیدا کردن علم لازم به آنها به اهل فن مراجعه کنیم. امیرالمؤمنین (علیه السلام) در نهج البلاغه می فرماید: «ذلک القرآن فاستنطقوه و لن ینطق و لکن اخبرکم عنه، الا انّ فیه علم ما یاتی و الحدیث عن الماضی، و دواء دائکم، و نظم ما بینکم؛ قرآن را به سخن در آورید، لیکن بدانید که قرآن با شما سخن نمی گوید و من هستم که از آن برای شما خبر می دهم؛ در قرآن علم آینده و سخن گذشته آمده و دوای دردهای شما و سامان بخش زندگی شماست».(2)ما از سطح علمی و دانش قرآنی شما بی اطلاع هستیم ولی درباره بخش های مختلف سوال شما لازم است چند نکته را مدّ نظر قرار دهیم:
ـ عوالمی که انسان از مرحله آفرینش نخستین تا آفرینش های بعدی و شکل گیری انسان در رحم مادر و به دنیا آمدن، تا عوالم پیش رو، هر کدام اقتضائات خاص خود را دارند. شرایط و ویژگی های عوالمی که پشت سر نهادیم با عوالمی که پیش رو داریم یکی نیست. مثلا عالم رحم، از عوالمی که ما طی کردیم و این عالم با عالم دنیا که در آن زندگی میکنیم مثل هم نیستند! و اصلا ما هیچ علمی از عالم رحم و عوالم قبل از آن نداریم. اگر هم چیزی یادگرفتیم به واسطه آیات قرآن، روایات و دانش مختصری است که پزشکان در اختیار ما گذاشتند! این مطلب به تمام عوالمی که پیش رو داریم از عالم مرگ، عالم قبر، عالم برزخ، بهشت و جهنم واقعی و برزخی تا عالم قیامت قابل تعمیم است خلاصه اینکه اقتضائات و شرایط عوالم با همدیگه کاملا متفاوت است و ما نمی توانیم با علم محدودی که داریم قیامت را تصور کنیم که چگونه است یا قبر را تصور کنیم که چگونه است؟
ـ ابزارسازی انسان در دنیا که به آن پیشرفت علمی در صنعت یا تکنولوژی گفته می‌شود، از روی فقر و نیاز است. پس اهمیت، ارزش و کارآیی این تکنولوژی نیز به میزان فقر و نیاز است، لذا اگر چنین نیازی نباشد، آن صنعت و ابزار نیز اهمیت، ارزش و جاذبه‌ای ندارد. در بهشت فقرو نیاز نیست. مثلا مردمان در روزگاری موفق شدند که گاری بسازند و گمان کردند که دیگر به آخرعلم و صنعت رسیده‌اند، اما امروزه گاری‌سازی فقط در میان بومیانی که فاقد امکانات هستند ادامه دارد و اگر به ما گفته شود که با گاری به محل تحصیل یا کار برویم، برای‌مان عذاب است.
در آخرت این نیازهای اندک مادی وجود ندارد که تکنولوژی و دست‌آوردهای دنیوی بشر به دردش به خورد، نه کسی برای نقل و انتقال سریع خود نیازمند به خودرو، جاده و هواپیما است و نه کسی خون‌ریزی مغزی می‌کند که نیازمند به سی‌تی‌اسکن باشد و نه این معماری و برج‌سازی یا تکنولوژی ارتباطات به دردش می‌خورد.
بنابراین:
1. ما نباید با ذهن مادی و دنیایی خودمان بهشت یا جهنم را تصور کنیم؛
2. در آخرت، آرزوی این امکانات ناچیز و محدود حیات، مانند دنیا نیست و در آنجا حیات ابدی است.
3. نعمات برای انسان بهشتی و مؤمن موجود است(یعنی اراده کند نعمت های بهشتی برایش محقق می شود وزحمتی برای تحقق آنها نمی کشد) و هر چه بیشتر بخواهد حاضر می‌شود و سلطنت می‌کند.
4. در عالم بهشت از عوالم مجرد است یعنی بدون محدودیت در بُعد زمان، مکان و … در بهشت.
5. محدودیت های مادی و معنوی دنیایی در آخرت وجود ندارد.
6. ما نباید هر چه را متوجه نمی شویم اشکال را از قرآن بدانیم(همانطور که خودتان هم گفتید). قرآن سخن نازله خداوند متعال و تنها و آخرین کتاب هدایت و سعادتمندی دنیا و آخرت انسان است. صد البته این کتاب برای همه قابل فهم نیست.
7. همراه تلاوت قرآن سعی کنید از تفسیرهای خوب مانند تفسیر نمونه، پیام قرآن و … هم استفاده کنید تا از تلاوت همراه با تدبر در آیات بهره مندی بیشتری ببرید.
پاورقی:
(1) وَالَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْکَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِکَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ أُولَـئِکَ عَلَى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُولَـئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ » سوره بقره آیات 4و 5.
(2) نهج البلاغه خطبه، 158.