اعتقاد به مهدویّت، از زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) رواج داشته و تقریباً بعد از واقعه ى کربلا و شهادت امام حسین(علیه السلام) ادّعاى مهدویّت نیز آغاز شد و برخى از مردم بعد از وفات محمّد حنیفه، او را مهدى دانستند و بعدها نیز عدّه اى خود را مهدى نامیدند و ادّعاى مهدویت کرده اند… براى این که ما مهدى نمایان را تشخیص دهیم، لازم است شناخت کامل از امام زمان(علیه السلام) داشته باشیم. در روایات ما آمده است که زراره بن اعین از امام صادق(علیه السلام)سؤال کرد: «در زمان، غیبت امام زمان(علیه السلام)امام را چه گونه از امامان بدلى تشخیص دهیم؟». امام(علیه السلام)فرمود: «این دعا را یاد بگیرد و تکرار کن: (اللهم عَرِّفنی لنفسک فإنَّک إنْ لم تعرفنی نَفسَک لَم أعرف نبیک. اَللهم! عرّفْنی رسولک فإنّک إنْ لمْ تعرفْنی رسولک لم أعْرِفْ حجتَک. اللهم! عرّفْنی حجتک فإنّک إنْ لمْ تُعَرِّفْنی حجتک ضَلَلْتُ عَن دینی.)[۱]
بنابراین، بر ما لازم است که امام زمان(علیه السلام) را از چند جهت شناسایى کنیم، هم شناسنامه اى و هم اعتقادى و قلبى. روایات ما، به همه ى این ها اشاره کرده اند و فرموده اند: «امام زمان(علیه السلام) از بنى هاشم و از اولاد فاطمه(علیه السلام)و از سلاله ى سیدالشهداء امام حسین(علیه السلام) و نام پدرش حسن و خودش همنام پیامبر(صلى الله علیه وآله) و…. است، و بعد هم خصوصیات شخصى و جسمى امام دوازدهم(علیه السلام)را بیان فرموده اند و گفته اند: او، شبیه ترین مردم به پیامبر(صلى الله علیه وآله)است; پیشانى حضرت فراخ و سفید و تابان و اثر سجده در آن آشکار است; ابروهاى حضرت، به هم پیوسته است; چشم حضرت، سیاه و سرمه گون است; در طرف راست صورت، خالى وجود دارد;[۲] هنگام ظهور، با شمشیر قیام مى کند; از ایشان، کرامت هاى بى شمارى ظهور مى کند. براى ظهور نیز علائمى حتمى و غیرحتمى بیان کرده اند، نداى آسمانى، خروج سفیانى، خروج خراسانى، قتل نَفْسِ زکیّه، فرو رفتن لشکر سفیانى در بیابانى ما بین مکه و مدینه [۳] و… از جمله ى آن علائم است.

از طرفى، انسان باید آن قدر قدرت تشخیص داشته باشد تا بتواند امام مهدى(علیه السلام) را با اوصافى که بعضى از آن ها ذکر شد، از مهدى نمایان تمییز دهد، چون، بدیهى است که در هر زمان، برخى عناصر فرصت طلب، از موضوع مهدویّت سوء استفاده مى کنند، چنان که مدّعیان الوهیّت یا نبوت یا سایر مقامات معنوى، در دنیا کم نبوده اند، ولى این ها، هرگز، دلیل بر این نمى شود که منکر اصل وجود خدا و نبوّت انبیا و مهدویّت شویم. از این رو، دانایان و اهل تشخیص، از پیامبران درخواست معجزه مى کردند. به همین دلیل مشاهده مى کنیم که براى شناخت امام بعدى، امام هر عصرى، براى اصحاب خود، علائمى از امام پسین را نشان مى دادند تا در مسئله، شکى باقى نماند و آنان بتوانند امام بعد را به صورت واضح، شناسایى کنند.

——————————————————————————–

[۱]. کمال الدین و إتمام النعمه، ج ۲، ص ۳۴۲٫ خدایا! خودت را به من بشناسان که اگر تو، خودت را به من نشناسانى، پیامبرت را نمى شناسم. خدایا پیامبرت را به من بشناسان که اگر پیامبرت را نشناسانى، حجّت تو را نخواهم شناخت. خدایا! حجّت و امام زمان را به من بشناسان که اگر امامت را نشناسانى، در دینم گمراه خواهم شد.

[۲]. منتهى الآمال، ص ۲۸۹٫

[۳]. منتهى الآمال، شیخ عباس قمى; مهدى موعود، در این کتاب بیش از چهارصد مورد، علامت ذکر شده است