پرسشگر گرامی ، در پاسخ به بیان زیر توجه کنید :
الف ) ریا
ریا گرفته شده از رؤیت است و تعریف آن عبارت است از: طلب منزلت و مقام در قلب هاى مردم به وسیله عبادات و طاعات خداوند متعال. این گونه ریا که در مقابل اخلاص در نیت مطرح می شود، به لحاظ شرعی شرک در عبادت و حرام است و سبب باطل شدن عبادت نیز مى شود . شخص ریاکار نزد مردم چنین نشان مى دهد که مخلص و مطیع واقعى خداوند است در صورتى که در حقیقت چنین نیست.
ب ) شرایط تحقق ریا
در مورد تحقق ریا باید توجه داشت:
1 . تحقق ریا مشروط به قصد ریا است .
2 . وابسته به داشتن غرضى از اغراض دنیوى نظیر کسب محبوبیت نزد مردم و از این طریق کسب ثروت و ریاست بر ایشان مى باشد.
3 . مربوط به حوزه عبادت و پرستش است.
4 . در عبادت های مستحب امکان تحقق دارد و در واجبات ریا نیست.
بنابراین هر نشان دادنی ریا نیست ، گاهی حساسیت نسبت به این موضوع برای برخی از جوانان به صورت وسواس در می آید و آنها خیال می کنند که آدم های بسیار ریا کاری هستند و از این موضوع بسیار هم ناراحت می شوند، این گروه باید بدانند که تصور ریا خصوصا برای جوانان، بسیار نادر است ، چرا باید یک جوان ریا کند؟ شاید این موضوع بیشتر نسبت به بزرگسالان مصداق داشته باشد تا جوانان و دانشجویان.
بسیاری از مواقع انسان کار اخلاقی خوبی انجام می دهد که اطلاع از آن باعث تشویق دیگران برای انجام کار نیک می شود، بدون اینکه شخص بخواهد قصد قربتش را نسبت به خدای تعالی خدشه دار نماید، اگر انسان در باطن برای خدای متعال کار می کند، اشکالی ندارد که در ظاهر دیگران مطلع شوند . کسی که حقیقتا در مسیر الهی و قرب به خداوند حرکت می کند، رفتار آشکار او حتی ممکن است نوعی امر به معروف حساب شود و در افراد دیگر انگیزه کار نیک را فراهم می آورد.
گاهی انسان در جامعه که حضور می یابد، سعی می نماید همواره آبروی خویش را حفظ کند و مواردی را رعایت می کند که ممکن است در زندگی خصوصی خود رعایت نکند . عاقلانه نیست که آدمی هر کاری که در محدوده خصوصی زندگی خویش انجام می دهد یا احیانا برخورد نامناسبی که در خانه دارد ، در جامعه نیز آن را بنمایاند و این کار را به عنوان بی ریا و صاف بودن توجیه نماید
از نظر اخلاقی در صورتی که انسان شخصیت اجتماعی خود را نیک و سالم بنماید و سعی کند رفتار خویش را در مرعی و منظر دیگران کنترل نماید، نه تنها خلاف اخلاق و دین نیست و در اصطلاح ریا به حساب نمی آید ، بلکه اصولا وظیفه چنین اقتضایی را دارد .
ج ) ترک مستحبات برای ترک ریا درست نیست .
در مورد یاد شده (رفتن هرروزه به مسجد )که از مستحبات است، ترک کلی صحیح نیست و می تواند وسوسه شیطان تلقی شود، بنابراین اگر احساس می کنید که ریا می شود، بهتر است تا مدتی این اعمال را در پنهانی انجام دهید و روی بحث ریا خیلی دقیق نشوید و وسواس گونه با آن برخورد ننمایید ، در امور عبادی هم ریا آنجا حرام است که هدف، تفاخر باشد،ولی اگر هدف تشویق دیگران به انجام این عمل عبادی باشد حرام نیست .
مطالعه کتب های ذیل در این رابطه مفید است :
ا- اربعین حدیث (حدیث 2) امام خمینى ره
2- نقطه هاى آغاز در اخلاق عملى آقاى کنى، ص 427 و 426
3- «عجب و ریا» سید احمد فهرى