۱۳۹۷/۰۳/۱۲
–
۲۱۷۶ بازدید
زمانیکه مهربانی خدا از دل انسان رفت ونسبت به اوقصی القلب شد چگونه باید به راه برگرددوبه شیطان غلبه گردد؟
باسلام واحترام حضورپرسشگرگرامی؛
سنگدلی , سخت شدن دل و یا قساوت , به معنای عدم پذیرش حرف حق و اصرار بر راه و روش باطل است . امام علی علیه السلام در سفارش به فرزند بزرگوارش امام حسن (ع) می فرماید :دل جوان , در حقیقت , همچون زمین خالی و بایری است که هر تخمی در آن افکنده شود , می پذیردش . از این رو , پیش از آنکه دلت سخت گردد و اندیشه ات مشغول و گرفتار شود , به تربیت تو مبادرت کردم . (1) به فرموده ی آیه قرآن کسی که گرفتار قساوت قلب گشته است قلبی همچون سنگ , حتی بدتر از سنگ دارد چرا که از دل برخی سنگها آب می جوشد و از آن خارج میشود ولی کسی که قسی القلب است , ذره ای گرایش به حق درا و وجود ندارد . ثم قست قلوبکم من بعد ذلک فهی کالحجاره اواشد قسوه و ان من الحجاره لما یتفجر منه الانهار (3) عوامل متعددی موجب سختدلی می گردد که به برخی از آن اشاره می کنیم : فبما نقضهم میثاقهم لعناهم و جعلنا قلوبهم قاسیه (2) و به سبب آن که پیمان خود را شکستند لعنتشان کردیم و دلهای ایشان را سخت گردانیدیم .
***راه های درمان قساوت قلب: شکی نیست که سنگدلی بیماری خطرناکی است که باید درمان شود. از این روست که امام علی(ع) فرموده است: ما مرض قلب اشدّ من القسوة؛ مریض نمی شود به مرضی که سخت تر از قساوت باشد.( مستدرک الوسائل، ج12، ص 94؛ بحارالأنوار، ج 65، ص 337) هم چنین فرموده اند: ما ضرب عبد بعقوبة أعظم من قسوة القلب؛ زده نمی شود بنده به عقوبتی که بزرگتر از قساوت قلب باشد.(شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 6، ص 339؛ بحارالأنوار، ج78، ص176) در قرآن موانع قساوت را بر شمرده و راه درمان را ذکر کرده است.
از جمله موانع و راه درمان سنگدلی می توان به موارد زیر اشاره کرد: آیات : 1. تضرّع: استغاثه و تضرّع به درگاه الهى، مانع از قساوت قلب است چنان که در آیه 43 سوره انعام به آن توجه داده شده است.
2. حق پذیرى: روحیّه حق پذیرى در برابر تعالیم الهى، مانع قساوت قلب و سنگدلى انسان می شود. (زمر ، آیات 22 و 23؛ حدید، آیه 16)
3 . خشیت : خوف و خشیت از عظمت خدا، مانع از قساوت قلب و سنگدلى آدمى است . هم چنین توجه به این مطلب خود عامل درمانگر محسوب می شود.(بقره، ایه 74) 4 . ذکر خدا: ذکر و یاد خدا، مانع سخت دلى آدمى و راه درمان آن است.(همان آیات)
5 . رحمت خدا: عنایت و رحمت الهى، مانع قساوت قلب می شود؛ چنان که در باره پیامبر(ص) انجام شد.(آل عمران، ایه 159)
6 . شرح صدر: شرح صدر، از موانع قساوت قلب است. البته کسب شرح صدر با ایمان نیز راه درمان به شمار می رود.(زمر، آیه 22)
7 . مهربانى: مهربانى و نرمى در رفتار با دیگران، بازدارنده آدمى از قساوت است. (آل عمران، ایه 159)
8 . نورانیّت: بهره مندى از نورانیّت الهى، مانع قساوت قلب است.(زمر، ایه 22)
روایات : 1. عوامل پنج گانه درمان گر: پیامبر(ص) به امیرمؤمنان فرموده است: «یا علی، خمسة تجلوا القلب و تذهب القساوة: مجالسة العماء، و مسح رأس الیتیم، و کثره الاستغفار، و سهر الکثیر، الصوم بالنهار؛ یا علی پنج چیز است که قلب را جلا می دهد. نشستن با علماء، و دست کشیدن به سر یتیم، و بسیار طلب آمرزش کردن در اوقات سحرها، و شب زنده داری و کم خوابیدن، و روزه گرفتن در روز.( تحف العقول، ص 296؛ شرح نهج البلاغه، ج 6، ص 339؛ تفسیر قرطبی، ج 15، ص 248؛ تفسیر الثعالبی، ج 5، ص 87؛ بحارالأنوار، ج 78، ص 176؛ من السیرة الامام محمّد باقر(ع)، ص 156)
2 . توبه: امام صادق (ع) می فرماید: برای قلوب زنگار است مانند زنگاری که بر مس است پس آن را با استغفار جلا دهید. توبه سه رکن دارد 1- پشیمانی از انجام گناه 2- تصمیم بر ترک گناه 3- جبران گذشته 3 . تلاوت قرآن و یاد مرگ: پیامبر (ص) فرمود: این قلوب را زنگار می گیرد هم چنان که آهن را زنگار می گیرد وقتی آب به آن رسد. گفته شد جلاء آن چیست؟ حضرت فرمود: زیادی یاد مرگ و تلاوت قرآن. (میزان الحکمة، ح17049)
4 . رفتن به مجالس علم و هم نشینی با علما: خداوند قلب ها را با نور حکمت زنده می گرداند هم چنان که زمین مرده را به باران زنده می کند.( میزان الحکمة، ح17032) 5 . اطعام به مساکین و رسیدگی به یتیمان: این مطلب را در روایات بیان شده که اطعام و رسیدگی به مساکین و یتیمان، قلب انسان را نرم می کند.( میزان الحکمة، ح17043)
5 . موعظه و یاد مرگ و اخبار گذشتگان: امام علی علیه السلام می فرماید: قلبت را با موعظه زنده کن … و او را با یاد مرگ ذلیل گردان[ و خاشع کن]….. و اخبار گذشتگان را بر او عرضه نما.( نهج البلاغه، نامه 31)
موفق ومؤید باشید.
سنگدلی , سخت شدن دل و یا قساوت , به معنای عدم پذیرش حرف حق و اصرار بر راه و روش باطل است . امام علی علیه السلام در سفارش به فرزند بزرگوارش امام حسن (ع) می فرماید :دل جوان , در حقیقت , همچون زمین خالی و بایری است که هر تخمی در آن افکنده شود , می پذیردش . از این رو , پیش از آنکه دلت سخت گردد و اندیشه ات مشغول و گرفتار شود , به تربیت تو مبادرت کردم . (1) به فرموده ی آیه قرآن کسی که گرفتار قساوت قلب گشته است قلبی همچون سنگ , حتی بدتر از سنگ دارد چرا که از دل برخی سنگها آب می جوشد و از آن خارج میشود ولی کسی که قسی القلب است , ذره ای گرایش به حق درا و وجود ندارد . ثم قست قلوبکم من بعد ذلک فهی کالحجاره اواشد قسوه و ان من الحجاره لما یتفجر منه الانهار (3) عوامل متعددی موجب سختدلی می گردد که به برخی از آن اشاره می کنیم : فبما نقضهم میثاقهم لعناهم و جعلنا قلوبهم قاسیه (2) و به سبب آن که پیمان خود را شکستند لعنتشان کردیم و دلهای ایشان را سخت گردانیدیم .
***راه های درمان قساوت قلب: شکی نیست که سنگدلی بیماری خطرناکی است که باید درمان شود. از این روست که امام علی(ع) فرموده است: ما مرض قلب اشدّ من القسوة؛ مریض نمی شود به مرضی که سخت تر از قساوت باشد.( مستدرک الوسائل، ج12، ص 94؛ بحارالأنوار، ج 65، ص 337) هم چنین فرموده اند: ما ضرب عبد بعقوبة أعظم من قسوة القلب؛ زده نمی شود بنده به عقوبتی که بزرگتر از قساوت قلب باشد.(شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 6، ص 339؛ بحارالأنوار، ج78، ص176) در قرآن موانع قساوت را بر شمرده و راه درمان را ذکر کرده است.
از جمله موانع و راه درمان سنگدلی می توان به موارد زیر اشاره کرد: آیات : 1. تضرّع: استغاثه و تضرّع به درگاه الهى، مانع از قساوت قلب است چنان که در آیه 43 سوره انعام به آن توجه داده شده است.
2. حق پذیرى: روحیّه حق پذیرى در برابر تعالیم الهى، مانع قساوت قلب و سنگدلى انسان می شود. (زمر ، آیات 22 و 23؛ حدید، آیه 16)
3 . خشیت : خوف و خشیت از عظمت خدا، مانع از قساوت قلب و سنگدلى آدمى است . هم چنین توجه به این مطلب خود عامل درمانگر محسوب می شود.(بقره، ایه 74) 4 . ذکر خدا: ذکر و یاد خدا، مانع سخت دلى آدمى و راه درمان آن است.(همان آیات)
5 . رحمت خدا: عنایت و رحمت الهى، مانع قساوت قلب می شود؛ چنان که در باره پیامبر(ص) انجام شد.(آل عمران، ایه 159)
6 . شرح صدر: شرح صدر، از موانع قساوت قلب است. البته کسب شرح صدر با ایمان نیز راه درمان به شمار می رود.(زمر، آیه 22)
7 . مهربانى: مهربانى و نرمى در رفتار با دیگران، بازدارنده آدمى از قساوت است. (آل عمران، ایه 159)
8 . نورانیّت: بهره مندى از نورانیّت الهى، مانع قساوت قلب است.(زمر، ایه 22)
روایات : 1. عوامل پنج گانه درمان گر: پیامبر(ص) به امیرمؤمنان فرموده است: «یا علی، خمسة تجلوا القلب و تذهب القساوة: مجالسة العماء، و مسح رأس الیتیم، و کثره الاستغفار، و سهر الکثیر، الصوم بالنهار؛ یا علی پنج چیز است که قلب را جلا می دهد. نشستن با علماء، و دست کشیدن به سر یتیم، و بسیار طلب آمرزش کردن در اوقات سحرها، و شب زنده داری و کم خوابیدن، و روزه گرفتن در روز.( تحف العقول، ص 296؛ شرح نهج البلاغه، ج 6، ص 339؛ تفسیر قرطبی، ج 15، ص 248؛ تفسیر الثعالبی، ج 5، ص 87؛ بحارالأنوار، ج 78، ص 176؛ من السیرة الامام محمّد باقر(ع)، ص 156)
2 . توبه: امام صادق (ع) می فرماید: برای قلوب زنگار است مانند زنگاری که بر مس است پس آن را با استغفار جلا دهید. توبه سه رکن دارد 1- پشیمانی از انجام گناه 2- تصمیم بر ترک گناه 3- جبران گذشته 3 . تلاوت قرآن و یاد مرگ: پیامبر (ص) فرمود: این قلوب را زنگار می گیرد هم چنان که آهن را زنگار می گیرد وقتی آب به آن رسد. گفته شد جلاء آن چیست؟ حضرت فرمود: زیادی یاد مرگ و تلاوت قرآن. (میزان الحکمة، ح17049)
4 . رفتن به مجالس علم و هم نشینی با علما: خداوند قلب ها را با نور حکمت زنده می گرداند هم چنان که زمین مرده را به باران زنده می کند.( میزان الحکمة، ح17032) 5 . اطعام به مساکین و رسیدگی به یتیمان: این مطلب را در روایات بیان شده که اطعام و رسیدگی به مساکین و یتیمان، قلب انسان را نرم می کند.( میزان الحکمة، ح17043)
5 . موعظه و یاد مرگ و اخبار گذشتگان: امام علی علیه السلام می فرماید: قلبت را با موعظه زنده کن … و او را با یاد مرگ ذلیل گردان[ و خاشع کن]….. و اخبار گذشتگان را بر او عرضه نما.( نهج البلاغه، نامه 31)
موفق ومؤید باشید.