۱۳۹۷/۰۳/۰۶
–
۳۵۶۰ بازدید
سوال ۲۹۹ : سلام – داستان مولودی خوانی چیه ؟ تاریخچه مولودی به چه زمانی بر می گرده ؟ یعنی اهل بیت یا علمای طراز اول جهان تشیع مثل شیخ صدوق و مفید و طبرسی و علامه ها و … این کارها را می کردن ؟ این کارها در شان شیعه هست ؟ اگر هست پس چرا روحانیون در این مراسم شرکت نمی کنند ؟ چرا روحانیون هیچوقت در این مراسم در حال دست زدن دیده نشده اند ؟پاسخ :مولودی خوانی وبیان فضائل اهل بیت علیهم السلام ودرس گرفتن ازمکتب تعالی بخش کارخوبی است لکن درحال حاضر تحریف شده است ودرمواردی کارهای خلافی درانها صورت می گیرد به اسم مولودی خوانی رقاصی می کنند.بدیهی است که مقصود از موبودی خوانی اینها نبوده است وکسی تأیید نمی کند.پس چرا تلویزیون و رسانه ملی داره اینقد نشون میده و مداحان معروفی مثل محمود کریمی دارند این کار را انجام می دهند و اصولا چرا هیچ یک از مراجع اعتراضی نمی کنند تا موجبات وهن و تمسخر شیعه در جهان فراهم نشه
با عرض سلام خدمت پرسشگر محترم
ضمن تشکر از ارتباط جنابعالی با این مرکز،مطالبی را خدمت شما عرض می نماییم.
برگزاری مراسم مولودی خوانی شکل یا شرایط خاص ندارد بلکه تنها باید دقت کرد که مسائل شرعی در آن رعایت شده و مرتکب حرام نشد.
در منابع تاریخی نیز هیچ اشارهای به نحوه انجام مراسم مولودی نشده است.
لازم به ذکر است که این مراسم مختص به زنان نیست و همانگونه که امروزه در بسیاری از مراکز مذهبی و حسینیهها مراسم مولودی برای مردان برگزار میشود.
همانگونه که بیان شد از دیرباز تا کنون مولودی خوانی دارای شرایط یا قسمت بندی های خاصی نبوده است اما امروزه مولودی را به شکل زیر قسمت بندی می کنند:
مولودی خوانی به سبک جدید،
. مولودی خوانی از دعای مقدماتی جلسه شروع میشود و سپس به ترتیب با، سرود ابتدایی، مدح خوانی، سرود پایانیو شورسرود، خاتمه مییابد. در این جا سعی میکنیم به توضیح مراحل پنچگانه مولودی خوانی درسبک جدید بپردازیم.
1. دعای شروع:
دعای شروع، به عنوان رکن اصلی مقدمه خوانده میشود و هدف از آن استمداد از خداوند، همراهی مستمع و به نوعی اعلام شروع جلسه است. دعای شروع باید متناسب با محتوای مدح یا موضوع جلسه باشد. برای مثال اگر موضوع جلسه، میلاد امام عسگری(علیه السلام) است، مناسب است با «… السلام علیک یا مولای یا ابا محمد یا حسنبن علی الهادی و رحمت الله و برکاتُه…» یا «السلام علیک یا ولی النعم السلام علیک یا عینه العالم السلام علیک یا سفینه الحلم السلام علیک یا اَبا الامام المنتظَر» (شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص 906) شروع شود؛ یا در میلاد امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) با «یا رب الحجه بحق الحجه اشف صدر الحجه بظهور الحجه…» شروع شود. تنوع متناسب با محتوا، در دعای ابتدای جلسه به وزانت در اجرا و همچنین زیبایی و طراوت خواندن کمک شایانی مینماید.
برخی از مداحان از دعا، مناجات یا ذکر سلام خاصی بهره میبردند که در تمام جلسات کاربرد دارد؛ این موضوع به دلیل جامعیت محتوایی عبارتی است که این دوستان انتخاب میکنند؛ مثل «السلام علیک یا اهل بیت النبوه…» (همان، ص967) یا «یا ایها العزیز…»( یوسف: 88.) برخی هم بسته به نیت و برای ارتباط قلبی و توسل به امام عصر (عجل الله تعالی) با دعای فرج حضرت جلسه را شروع میکنند. انتخاب دعای شروع تا حدود زیادی شخصی و سلیقهای است؛ اما نکته مهم در گزینش دعای شروع، توجه به ساده و روان بودن عبارت است. اگر عبارت ساده و روان باشد مستمع توانایی همراهی و تکرار شعر را مییابد که این موضوع موجب تاثیر بیشتر در جلسه میشود.
2. سرود ابتدایی:
در مورد سرود ابتدایی باید بگوییم که روان بودن شعر و سادگی درآهنگ از مؤلفههای اصلی آن هستند. استفاده از اشعار دشواری که هم مشکل فهمیده میشوند و هم گاهی ادای کلماتشان سخت است؛ در سرود ابتدایی یک ضعف بزرگ به شمار میآید؛ این به معنای خواندن اشعار سخیف و سطحی و یا مغایر با شأن اهلبیت (علیهم السلام) نیست؛ بلکه منظور، هنرمندی در انتخاب شعری است که محتوایی متناسب با معارف و جایگاه رفیع اهلبیت (علیهم السلام) دارد و در عین حال زبان شعری آن ساده و روان است.
3. مدحخوانی:
مدحخوانی از اهمیت فوق العادهای برخودار است. مدحخوانی از ارکان اصلی مداحی است که انتخاب و اجرای آن دانش، توانایی و مهارت خاصی را میطلبد. هنر مداح در قسمت مدحخوانی این است که به اصطلاح شعر را جا بیندازد؛ جا انداختن یعنی ارتباط عمیق مستمع با شعر؛ به این معنا که مخاطب با دل و جان به فضای شعر ورود پیدا کند و به یک خط معنوی نشأت گرفته از درک صحیح محتوا، به ارتباط معنوی و قلبی عمیق با ممدوح برسد. دراین جا باید دقت داشت که ابیات نباید طولانی باشند. باید از اوج و فرودهای فراوان و افراط در پرورش کلامی ابیات پرهیز نمود. پرورش کلامی، توضیحاتی از روایات، آیات و معارف ائمه اطهار (علیهم السلام) است که مداح به اشعار اضافه مینماید تا مطلب مورد نظر شاعر و ابعاد ابیات، تبین شود. درشمارههای بعدی به توضیح بیشتر این قسمت میپردازیم.
4. سرود پایانی:
در سرود پایانی باید حضور مستمع در اجرا و خواندن به اوج برسد. در سرود پایانی شاهد تنوع بیشتری از لحاظ آهنگین بودن، اوج و فرود داشتن، و تندی و کندی در آهنگ، نسبت به سرود ابتدایی هستیم.
باید توجه داشت که در این مرحله یک بند ابتدایی باید توسط مداح طوری ارائه شود که مستمع حفظ شود و همراهی نماید.
5. شور سورد:
شور سرود گاهی میتواند یک ذکر باشد؛ ولی معمولاً در مجالس مولودی به دلیل حماسی بودن آن، به موضوع امیر المومنین (علیه السلام) پرداخته میشود. انتهای جلسه هم باید با یک بداعی مرتبط به حضرت علی (علیهالسلام) به پایان برسد.
طبق نظر آیت الله خامنه ای:
حکم دف بستگی به چگونگی استفاده از آن دارد که اگر به نحو لهوی مناسب مجالس عیش و نوش و گناه زده شود دف زدن حرام است.و در مجالس و مناسبتهای مذهبی در هر صورت باید قداست و مقام اهل بیت (علیهم السلام) مراعات شود.( منتخب المسائل مساله 461)
بهطور کلی کف زدن فی نفسه به نحو متعارف در جشنهای اعیاد یا برای تشویق و تأیید و مانند آن اشکال ندارد ولی بهتر است فضای مجالس دینی بهخصوص مراسمی که در مساجد و حسینیه ها و نمازخانه ها برگزار می شود به ذکر صلوات و تکبیر معطّر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.( منتخب المسائل مساله 440)
ضمن تشکر از ارتباط جنابعالی با این مرکز،مطالبی را خدمت شما عرض می نماییم.
برگزاری مراسم مولودی خوانی شکل یا شرایط خاص ندارد بلکه تنها باید دقت کرد که مسائل شرعی در آن رعایت شده و مرتکب حرام نشد.
در منابع تاریخی نیز هیچ اشارهای به نحوه انجام مراسم مولودی نشده است.
لازم به ذکر است که این مراسم مختص به زنان نیست و همانگونه که امروزه در بسیاری از مراکز مذهبی و حسینیهها مراسم مولودی برای مردان برگزار میشود.
همانگونه که بیان شد از دیرباز تا کنون مولودی خوانی دارای شرایط یا قسمت بندی های خاصی نبوده است اما امروزه مولودی را به شکل زیر قسمت بندی می کنند:
مولودی خوانی به سبک جدید،
. مولودی خوانی از دعای مقدماتی جلسه شروع میشود و سپس به ترتیب با، سرود ابتدایی، مدح خوانی، سرود پایانیو شورسرود، خاتمه مییابد. در این جا سعی میکنیم به توضیح مراحل پنچگانه مولودی خوانی درسبک جدید بپردازیم.
1. دعای شروع:
دعای شروع، به عنوان رکن اصلی مقدمه خوانده میشود و هدف از آن استمداد از خداوند، همراهی مستمع و به نوعی اعلام شروع جلسه است. دعای شروع باید متناسب با محتوای مدح یا موضوع جلسه باشد. برای مثال اگر موضوع جلسه، میلاد امام عسگری(علیه السلام) است، مناسب است با «… السلام علیک یا مولای یا ابا محمد یا حسنبن علی الهادی و رحمت الله و برکاتُه…» یا «السلام علیک یا ولی النعم السلام علیک یا عینه العالم السلام علیک یا سفینه الحلم السلام علیک یا اَبا الامام المنتظَر» (شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص 906) شروع شود؛ یا در میلاد امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) با «یا رب الحجه بحق الحجه اشف صدر الحجه بظهور الحجه…» شروع شود. تنوع متناسب با محتوا، در دعای ابتدای جلسه به وزانت در اجرا و همچنین زیبایی و طراوت خواندن کمک شایانی مینماید.
برخی از مداحان از دعا، مناجات یا ذکر سلام خاصی بهره میبردند که در تمام جلسات کاربرد دارد؛ این موضوع به دلیل جامعیت محتوایی عبارتی است که این دوستان انتخاب میکنند؛ مثل «السلام علیک یا اهل بیت النبوه…» (همان، ص967) یا «یا ایها العزیز…»( یوسف: 88.) برخی هم بسته به نیت و برای ارتباط قلبی و توسل به امام عصر (عجل الله تعالی) با دعای فرج حضرت جلسه را شروع میکنند. انتخاب دعای شروع تا حدود زیادی شخصی و سلیقهای است؛ اما نکته مهم در گزینش دعای شروع، توجه به ساده و روان بودن عبارت است. اگر عبارت ساده و روان باشد مستمع توانایی همراهی و تکرار شعر را مییابد که این موضوع موجب تاثیر بیشتر در جلسه میشود.
2. سرود ابتدایی:
در مورد سرود ابتدایی باید بگوییم که روان بودن شعر و سادگی درآهنگ از مؤلفههای اصلی آن هستند. استفاده از اشعار دشواری که هم مشکل فهمیده میشوند و هم گاهی ادای کلماتشان سخت است؛ در سرود ابتدایی یک ضعف بزرگ به شمار میآید؛ این به معنای خواندن اشعار سخیف و سطحی و یا مغایر با شأن اهلبیت (علیهم السلام) نیست؛ بلکه منظور، هنرمندی در انتخاب شعری است که محتوایی متناسب با معارف و جایگاه رفیع اهلبیت (علیهم السلام) دارد و در عین حال زبان شعری آن ساده و روان است.
3. مدحخوانی:
مدحخوانی از اهمیت فوق العادهای برخودار است. مدحخوانی از ارکان اصلی مداحی است که انتخاب و اجرای آن دانش، توانایی و مهارت خاصی را میطلبد. هنر مداح در قسمت مدحخوانی این است که به اصطلاح شعر را جا بیندازد؛ جا انداختن یعنی ارتباط عمیق مستمع با شعر؛ به این معنا که مخاطب با دل و جان به فضای شعر ورود پیدا کند و به یک خط معنوی نشأت گرفته از درک صحیح محتوا، به ارتباط معنوی و قلبی عمیق با ممدوح برسد. دراین جا باید دقت داشت که ابیات نباید طولانی باشند. باید از اوج و فرودهای فراوان و افراط در پرورش کلامی ابیات پرهیز نمود. پرورش کلامی، توضیحاتی از روایات، آیات و معارف ائمه اطهار (علیهم السلام) است که مداح به اشعار اضافه مینماید تا مطلب مورد نظر شاعر و ابعاد ابیات، تبین شود. درشمارههای بعدی به توضیح بیشتر این قسمت میپردازیم.
4. سرود پایانی:
در سرود پایانی باید حضور مستمع در اجرا و خواندن به اوج برسد. در سرود پایانی شاهد تنوع بیشتری از لحاظ آهنگین بودن، اوج و فرود داشتن، و تندی و کندی در آهنگ، نسبت به سرود ابتدایی هستیم.
باید توجه داشت که در این مرحله یک بند ابتدایی باید توسط مداح طوری ارائه شود که مستمع حفظ شود و همراهی نماید.
5. شور سورد:
شور سرود گاهی میتواند یک ذکر باشد؛ ولی معمولاً در مجالس مولودی به دلیل حماسی بودن آن، به موضوع امیر المومنین (علیه السلام) پرداخته میشود. انتهای جلسه هم باید با یک بداعی مرتبط به حضرت علی (علیهالسلام) به پایان برسد.
طبق نظر آیت الله خامنه ای:
حکم دف بستگی به چگونگی استفاده از آن دارد که اگر به نحو لهوی مناسب مجالس عیش و نوش و گناه زده شود دف زدن حرام است.و در مجالس و مناسبتهای مذهبی در هر صورت باید قداست و مقام اهل بیت (علیهم السلام) مراعات شود.( منتخب المسائل مساله 461)
بهطور کلی کف زدن فی نفسه به نحو متعارف در جشنهای اعیاد یا برای تشویق و تأیید و مانند آن اشکال ندارد ولی بهتر است فضای مجالس دینی بهخصوص مراسمی که در مساجد و حسینیه ها و نمازخانه ها برگزار می شود به ذکر صلوات و تکبیر معطّر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.( منتخب المسائل مساله 440)