نخستین نیکی انسان به فرزندش، نام زیبایی است که برای او انتخاب می کند.[ کلینی، کافی، ج6، ص 18.] در حقیقت یکی از حقوق مسلم کودک بر والدین، انتخاب نام نیک و شایسته برای اوست.[ همان، ص 48.] اهمیت این موضوع به قدری است که در متون اسلامی فصل جداگانه ای به نام «باب الاسماء و الکنی؛ باب اسم ها و کنیه ها»، «باب التسمیه؛ باب نامگذاری» وجود دارد.

نام و لقب از مظاهر تجلی شخصیت آدمی است؛ بنابراین بهترین نام ها نیز آن است که نشانه بندگی و عبودیّت پروردگار و یادآور فضایل و مکارم اخلاقی باشد، بدین منظور نام های انبیا، صلحا، نیکان و همچنین نام های امامان معصوم علیهم السلام و فاطمه زهرا (علیهاالسلام) که احیاء گوشه هایی از فرهنگ و شعائراسلامی است، مناسبت بسیار دارد؛ زیرا نام نیک از چند جهت در انسان تأثیر دارد:

1. تأثیر در رفتار دیگران

نام نیک علاوه بر آنکه گونه ای احترام به شخصیت انسان است، احترام دیگران را نیز برمی انگیزد؛ زیرا نام هر فرد نمادی از او و بیان گر هویت و شخصیت او برای دیگران است. در حقیقت نام هر فرد معانی و مفهوم خاصّی دارد که با انتقال آن به ذهن مخاطب باعث می شود مخاطب فرد را به آن معنا شناخته و بر طبق آن با وی رفتار کند.

2. اثر تلقینی

نام هر فرد برچسبی است که از آغاز تا پایان عمر و حتّی قیامت[ همان، ص 19.] همراه وی بوده و بر او اثر تلقینی دارد؛ زیرا وقتی نام انسان به عنوان مثال عبدالرحمان باشد و دیگران وی را به این نام بخوانند علاوه بر اینکه دیگران از وی توقّع دارند که مطابق نام خویش عمل کند، با تلقین فضیلت و بندگی خدا به فرد باعث می گردند که وی سعی می کند این صفت را در خود نهادینه سازد.

3. اثر انگیزشی

انسان به طور ناخودآگاه می خواهد خود را مشابه بزرگانی سازد که نام او از آنها گرفته شده است؛ بنابراین نام نهادن کودک به اسم بزرگان دینی انگیزه بیشتری را در این راستا برای آنان ایجاد خواهد نمود.

البتّه جای تردید نیست که الفاظ و اسامی هرچند نیکو و پسندیده باشد، نمی تواند به تنهایی آدمی را سعادتمند گرداند، بلکه نام های نیکو زمینه روانی و تلقینات روحی و اجتماعی مثبتی فراهم می کنند که اگر شخص صاحب نام در افق آن قرار گیرد و به اخلاق والای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و سیره اهل بیت علیهم السلامآراسته گردد، به حقیقت پیوسته و راه بهشت را به روی خود می گشاید.

4. جلوگیری از آسیب های فردی نام های بد

نام نامناسب دست آویزی برای دیگران به ویژه کودکان و نوجوانان در تمسخر، تحقیر و ضربه زدن به شخصیت فرد است.

5. جلوگیری از آسیب های اجتماعی نام های بد

نام های بد و نامناسب بخشی از زمینه گناهانی همچون: تحقیر، تمسخر، سرزنش، فحش و بدگویی را در جامعه فراهم می سازد که روابط افراد را تیره نموده و برادری، همدلی و وحدت آنان را مخدوش می سازد.

خلاصه آنکه نام نیک بر تربیت فرزند تأثیرگذار است و نمی توان حتّی اگر هم تأثیر کمی داشته باشد، از آن چشم پوشی کرد؛ زیرا موفقیت والدین در تربیت فرزند در پی توجّه به نکات کوچک قابل تحقق است.