قول مشهور این است که حضرت در ربیع الثانی سال 232 ه.ق در عصر حکومت و خلافت متوکل
سفاک‌ترین خلفای بنی العباس ، در مدینه متولد شدند .  

مادر امام

در منابع تاریخی و روایی برای مادر گرانقدر امام حسن عسکری علیه السلام چند نام
بیان شده، که عبارتند از:

حُدَیْث، حُدَیْثه، حَرْبیّه، سَلیل، سَمانه و سُوسَن. [1]

[2]

تعدّد نام در بین عرب ها رایج بوده البتّه برخی نیز بر این باورند که بیشتر این
اسامی، از القاب ایشان است.

مادر ایشان پس از تولّد فرزندش امام حسن عسکری علیه السلام با کنیه «امّ الحسن» و
«امّ ابی محمّد» نامیده شد و با تولّد نوه یگانه اش (حضرت مهدی علیه السلام)، با
لقب و عنوان «جدّه» شهرت یافت.

آری، این بانوی بزرگ زاده و پاکدامن در حدود سال های 225 تا 229 ق. با خاندان نبوّت
و امامت ارتباط و پیوند پیدا کرده و جزو «عروسان بنی هاشم» قرار گرفت. امام عسکری
علیه السلام خاطره نخستین روز آشنایی و زندگی پدر و مادرش را چنین بیان می کند:

زمانی که سلیل به محضر امام هادی علیه السلام رسید، آن حضرت (در ستایش و مدح او)
فرمود:

«سلیل، مسلولةٌ من الآفات و العاهات و الأرجاس و الأدناس (الأنجاس) ؛ سلیل، از
بدی ها، پلیدی ها، زشتی ها، ناپاکی ها و آلودگی ها، پاک و عاری است.»

روزگار امام چگونه
می‌گذشت؟

امام حسن علیه السّلام در خانه نبوت و معدن امامت با بهترین و شایسته ترین شیوه
پرورش یافت و از اولین ساعات تولد در مسیری قرار گرفت که رهبری آینده امت به او
واگذار شود.

دوران زندگی کوتاه امام حسن عسگری علیه السّلام بر سه دوره ی مشخص تقسیم می گردد :

1 – حدود
پنج سال در حجاز در شهر زادگاه خود در حضور و مراقبت پدر بزرگوارش .

2 –
حدود شانزده سال در عراق قبل از دوران امامت و پیشوائی .

3 –
حدود هفت سال دوران کوتاه و پربار امامت و زعامت در عراق .

حضرت در کودکی به همراه پدر از مدینه به سامرا منتقل شدند با ظلم و بیدادگری
طاغوتیان آشنا شده و در سامرا در منطقه ای به نام (عسکر) سکونت اجباری اختیار کردند
و لذا به (عسکری) نامیده شدند. [3]
و سن آن حضرت را در هنگام انتقال به سامرا چهار سال و چند ماه گفته اند. [4]

البته به این نکته نیز باید توجه کرد که امام هادی علیه السّلام برای آماده کردن
شیعه به غیبت صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه ) و همچنین حفظ جان امام حسن عسکری
علیه السلام از تعرض دشمنان فرزند خود را جز از خواص شیعه و افراد مورد اعتماد مخفی
می کرد و از مقام و عظمت آن حضرت کمتر صحبت می فرمود و لذا اطلاعات کمی از دوران
کودکی حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام در منابع مشاهده می کنیم .

در مورد ازدواج آن حضرت نیز اختلاف هست برخی می گویند آن حضرت در زمان پدر با نرجس
خاتون ازدواج کردند. [5]
ولی برخی می گویند بعد از شهادت پدر این امر محقق شد. [6]
در هر صورت امام با کنیزی ازدواج نمودند که مادر صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه) شد .

عسکری درست است یا
عسگری؟

نخست باید دانست «عسکر » درست است. و عسکر محله ای بوده در شهر سامرا که لشکرگاه و
محل توقف سپاه خلفای عباسی در آنجا قرار داشت.

خلفای عباسی برای زیرنظر داشتن فعالیتهای فرهنگی، علمی و سیاسی امام هادی(علیه
السلام) ، آن حضرت را در سال 236هـ .ق. از مدینه به سامرا انتقال و در محله عسکر
سکونت دادند. چون امام حسن علیه السلام و پدر بزرگوارش امام هادی (ع) در محله عسکر
قرارگاه سپاه در شهر سامرا زندگی می کردند و به عسکریین لقب یافتند .

[7]
___________________________________

[1]

  الارشاد،
ج 2، ص 301؛ بحارالانوار، ج 50، ص 236 و 237؛ زندگانی عسکریّین(ع)،
ابوالقاسم سحاب، ج 2، ص 9 و 13؛ مسندالامام العسکری(ع)، عزیزاللّه عُطاردی،
ص 49.

[2]   در
ضمن، اسم مادر امام هادی(ع) «سمانه» بوده و یکی از اسامی مادر امام
مهدی(عجّ) نیز «سوسن» می باشد. (ر.ک: بحارالانوار، ج 50، ص 117 ـ 114 و ج
51، ص 18 ـ 15).  

[3]  

شیخ صدوق، علل الشرایع، قم، مکتبة طباطبائی (بی تا) ج 1، ص 176 و 230 .

[4]  

عاملی، محسن امین، اعیان الشیعه، ج 2، ص 40 .

[5]  

بحارالانوار، پیشین ، ج 51، ص 11 .

[6]  

طبسی، پیشین، ص 71 .

[7]  

علل الشرایع، ج 1، باب 176، ص 230 / معانى الأخبار ، ص 65 / بحارالانوار، ج
50، ص 113، ح 1