۱۳۹۶/۰۹/۱۳
–
۶۸۹ بازدید
سلام
من در مغازه سوپرمارکت مشغول بکار هستم
چگونه کار کنم تا پولی که بدستم می آورم حلال و طیب باشد.
در ضمن لطفا راه های افزایش درامدو روزی رو هم بیان کنید
پرسشگر گرامی جهت دریافت پاسخ به نکات زیز توجه نمایید :
الف ) معنای رزق
کلمه «رزق» که معادل فارسی آن روزی است، یعنی هر چیزی که موجودی دیگر را در بقای حیات و زندگیاش کمک نماید، و درصورتیکه آن رزق ضمیمه آن موجود و یا به هر صورتی ملحق به آن شود، حیاتش ادامه مییابد؛ مانند غذایی که زندگی بشر و بقائش بهوسیله آن ادامه پیدا میکند. به این صورت که غذا داخل بدن انسان شده و جزو بدن او میشود. همچنین مانند همسر که در ارضای غریزه جنسی آدمی او را کمک نموده و مایهی ادامه نسل او میگردد. اینگونه است هر چیزی که دخالتی در بقای موجودی داشته باشد، رزق آن موجود شمرده میشود. [۱] ب ) معنای رزق و روزی حلال
با توجه به معنایی که از «رزق» ارائه شد، در تعریف رزق حلال باید گفت:
1 . کسب روزی از راههای مشروع
رزق و روزی حلال رزقی است که از راههای مشروع و در چهارچوب قوانین شرع به دست آمده باشد؛ یعنی در ضمن معامله شرعی، تجارت، و یا از راه کار و تلاشی که حاصل دست رنج انسان باشد.
قرآن کریم در این باره میفرماید: «وَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا»؛ [۳] و خداوند معامله را حلال و ربا را حرام کرده است.
بنابراین سودی که از معامله به دست می آید باید مشروع و حلال باشد .
2 . پرداختن حقوق خدا
رزق حلال درآمد مشروعی است که حقوق خدا که در آن مال است پرداخته شده باشد؛ مانند خمس، زکات و…: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّه…»؛ [۴] بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، پیامبر، و … است.
3 . نبودن حق الناس در آن مال
روزی حلال مال و سرمایهای است که حق الناسی در آن نباشد؛ یعنی مال حلالی که انسان از راه مشروع به دست آورده، اگر بدهکاری دارد، اعم از دیه، قرض و… و توانایی پرداخت آنها را دارد، باید پرداخت کند.
ج ) کسب روزی حلال، برترین عبادتها
آنچه در موضوع روزی حلال مورد توجه است، این است که پیشوایان دین با گفتار و عمل خود همواره پیروان خویش را به تلاش برای به دست آوردن روزی حلال تشویق کرده و حلال بودن را شرط لازم و ضروری درآمدها دانستهاند. آنان کوشیدهاند تا از این راه نظام مالی و اقتصادی سالم بر زندگی مردم و جامعه حکمفرما شود و راههای نامشروع کسب درآمد از بین رفته و یا به حداقل برسد. اهمیت این موضوع یعنی جایگزین کردن راههای مشروع در به دست آوردن روزی به اندازهای است که این موضوع در منابع دینی به گونههای مختلف مطرح شده است. در این فرصت برخی روایات را در این زمینه مطرح خواهیم کرد.
در دین اسلام، درآمدهای مشروع و کسب و کار و اموال حلال، جایگاهی ویژه دارد؛ بهگونهای که در آموزهها و تعالیم آن، تلاش برای کسب درآمد حلال جزو بهترین و باارزشترین عبادتها به شمار رفته است:
روایتی از امام باقر
«أَبِی جَعْفَرٍ ـ علیهالسلام ـ قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ـ صلیاللهعلیهوآله ـ الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَالِ»؛ [۵] امام باقر علیهالسلام از رسول خدا صلیاللهعلیهوآله نقل میکند که عبادت هفتاد جزء دارد که بهترین بخش آن تلاش در راه کسب روزی حلال است.
امام علی علیهالسلام و دیگر ائمه علیهمالسلام در جایگاه پیشوایان دین، جهت کسب روزی حلال برای گذران زندگی خود از کار و تلاش دریغ نمیکردند.
د ) تلاش برای کسب روزی حلال
در تاریخ آمده است: «وَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ـ علیهالسلام ـ یَخْرُجُ فِی الْهَاجِرَةِ فِی الْحَاجَةِ قَدْ کُفِیَهَا یُرِیدُ أَنْ یَرَاهُ اللَّهُ تَعَالَی یُتْعِبُ نَفْسَهُ فِی طَلَبِ الْحَلَالِ»؛ [۶] علی علیهالسلام در شدت گرما به دنبال حاجتی بیرون میشد که دیگران میتوانستند انجام دهند، اما مقصودش از اینکه خود اقدام کند و به دیگری وانگذارد، این بود که خداوند شاهد باشد که برای روزی حلال خود را به زحمت انداخته و کار میکند.
روایتی از امام علی
و نیز حضرتشان یکی از ویژگیهای انسانهای مؤمن و باتقوا را تلاش برای روزی حلال میداند: «… وَطَلَباً فِی حَلَال»». [۷]روایتی از امام سجاد
«کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ: الْحَلَالُ هُوَ قُوتُ الْمُصْطَفَیْنَ»؛ [۸] امام سجاد علیهالسلام میفرمود: روزی حلال از آن برگزیدگان است.
ه ) عوامل زیاد شدن رزق
1. کوشش در جهت تحصیل روزی: امام صادق (ع) در این باره می فرمایند: “کسی که دنبال روزی کم باشد، این کار سبب جلب روزی زیاد برای او می شود، اگر کسی دنبال روزی کم نرود روزی بسیار را نیز از دست خواهد داد”. [9]2. نماز و دعا جهت زیاد شدن روزی: در کتاب کافی عنوانی در این زمینه آمده [10] و در آن دعاهایی برای زیادی رزق ذکر شده است، از جمله امام باقر (ع) به زید شحام فرمود: برای زیاد شدن روزی، در سجده های نماز واجب این دعا را بخوان: “یَا خَیْرَ الْمَسْئُولِینَ وَ یَا خَیْرَ الْمُعْطِینَ ارْزُقْنِی وَ ارْزُقْ عِیَالِی مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ فَإِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم”ای بهترین «اى بهترین پناه سائلان و اى بهترین بخشایشگران. به من و خانواده ام از فضل وافرت روزى بخش که تو صاحب فضلى عظیم هستى». [11]مردى از اصحاب پیغمبر اکرم (ص) مدتى خدمت آن حضرت نیامد پس از مدتى بحضورش مشرف شد، پس رسول خدا (ص) به او فرمود: چه مانع شد که پیش ما نیایی؟
عرض کرد بیمارى و فقر و نیازمندى، حضرت به او فرمود: آیا نمی خواهی دعایى به تو یاد دهم که خداوند بیمارى و فقر را (به وسیله آن) از تو برطرف فرماید، عرض کرد اى رسول خدا رحمت و درود خدا بر تو باد آرى (آن دعا را به من تعلیم فرما)، پس حضرت فرمود بگو:
لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ تَوَکَّلْتُ عَلَى الْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوتُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیُّ مِنْ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیرا. [12]راوى گوید: مدتى بر آن مرد نگذشت که به خدمت پیغمبر (ص) مراجعت نمود و عرض کرد: اى رسول خدا، خداوند (به واسطه آن دعا) بیمارى و فقر را از من بر طرف فرمود.
3. بیداری ما بین الطلوعین (اذان صبح تا طلوع خورشید): محمد بن مسلم از امام باقر یا صادق (ع) در باره خوابیدن بعد از نماز صبح سؤال کرد، در پاسخ فرمودند: روزی در این هنگام پخش می شود و من خوش ندارم که کسی در این زمان خوابیده باشد.
همچنین امام صادق (ع) فرمود: خواب صبحگاهی شوم است و چهره آدمی را زرد و زشت می نماید، و چنین خوابی خواب افراد نامبارک است و خداوند روزی بندگان را از وقت طلوع فجر تا بیرون آمدن آفتاب تقسیم می نماید. [13] 4. خواندن نماز شب: از امام صادق (ع) روایت شده است که مردى نزد امام از تهی دستى زبان به گله گشود و گله از حدّ گذراند تا آن جا که نزدیک بود از گرسنگى نیز گله کند. امام (ع) به او فرمود: اى مرد! آیا نماز شب مى خوانى؟ عرض کرد: آرى. امام (ع) به همراهش رو نموده و فرمود: آن کس که می پندارد که نماز شب می خواند و روز گرسنه مى ماند دروغ مى گوید. به راستى که خداى گرامى و بزرگ با نماز شب، روزى روز را بر عهده گرفته است. [14]اعمالی که به جا آوردن آن در فزونی روزی مؤثر است، فراوان است و ما به همین مقدار اکتفا می کنیم.
و ) عوامل کاهش رزق و روزی
اما برخی اسبابی را که سبب کاهش روزی می شود، به صورت خلاصه بیان می نماییم:
1.نیت: البته نیت، در هر دو جنبه (زیادی و کاهش روزی) مؤثر است. علی (ع) می فرماید: روزى مرد به قدر نیت او است. [15] مراد از این سخن این است که، نیت و قصد انسان در زیادی و کمی روزی مؤثر است، پس هر گاه قصد و همت او این باشد که بر خانواده و دیگران توسعه دهد، خداوند روزی او را زیاد می کند و اگر قصد او قرار دادن آنان در تنگنا باشد خداوند نیز او را در تنگنا قرار خواهد داد.
2. انجام بعضی کارها نیز در روایات به عنوان کاهش دهنده روزی معرفی شده است.
علی (ع) می فرماید: اموری که باعث کاهش روزی می شود عبارت است از: وا نهادن تار عنکبوت در منزل، قضای حاجت در حمام، خوردن و آشامیدن در حال جنابت، خلال کردن با چوب درخت گز، شانه کردن موی سر در حال ایستاده، نگهداشتن خاکروبه در منزل، قسم دروغ خوردن، زنا، خوابیدن بین نماز مغرب و عشا، خوابیدن هنگام صبح قبل از بیرون آمدن خورشید، اعتیاد به دروغ گفتن، زیاد به آواز لهوی گوش کردن، رد کردن انسان مستمند در شب، رعایت نکردن میانه روی در هزینه ها، قطع پیوند فامیلی. [16] رسول خدا (ص) فرمود: بیست خصلت سبب کاهش روزی می شود، از جمله: برهنه بلند شدن از رختخواب برای قضای حاجت، و نشستن دست ها هنگام غذا خوردن، بی احترامی به خورده های نان، سوزاندن پوست سیر و پیاز، نشستن در چارچوب درب منزل، جاروب کردن منزل در شب، نظافت منزل با گوشه لباس، خشک کردن سر و صورت با آستین، نشستن ظروف آلوده در شب، باز گذاشتن درب ظرف آب، عجله کردن در خارج شدن از مسجد، صبح زود بازار رفتن و تا شب ماندن در بازار، خرید نان از فقراء، نفرین کردن اولاد، دوختن لباس در تن، خاموش کردن چراغ با دمیدن. [17] پانویس:
۱. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۸، ص ۳۷۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
۲. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۸، ص ۳۷۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
۳. بقره (۲)، آیه ۲۷۵.
۴. انفال (۸)، آیه ۴۱.
۵. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علیاکبر، آخوندی، محمد، ج ۵، ص ۷۸، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
۶. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علیاکبر، ج ۳، ص ۱۶۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
۷. شریف رضی، نهج البلاغه ت حسون، ص ۴۸۱، خطبه ۱۹۳.
۸. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، متن، ص ۳۸۰، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
9 . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 5، ص 311، ح 29، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش.
10 . ر.ک: الکافی، ج 2، ص 550، بَابُ الدُّعَاءِ لِلرِّزْقِ.
11 . همان، ص 551، ح4.
12 . همان، ص 551، ح3.
13 . طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، ج 1، ص 350، ح 2، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1390ق.
14 . صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 474، ح 1371، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1413 ق.
15 . آمدی، عبد الواحد، غرر الحکم، ص 399، انتشارات دفتر تبلیغات، قم، 1366ش.
16 . طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الأنوار، ج1، ص 128، کتابخانه حیدریه، نجف، 1385ق.
17 . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 73، ص 314 ح1، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ق.
الف ) معنای رزق
کلمه «رزق» که معادل فارسی آن روزی است، یعنی هر چیزی که موجودی دیگر را در بقای حیات و زندگیاش کمک نماید، و درصورتیکه آن رزق ضمیمه آن موجود و یا به هر صورتی ملحق به آن شود، حیاتش ادامه مییابد؛ مانند غذایی که زندگی بشر و بقائش بهوسیله آن ادامه پیدا میکند. به این صورت که غذا داخل بدن انسان شده و جزو بدن او میشود. همچنین مانند همسر که در ارضای غریزه جنسی آدمی او را کمک نموده و مایهی ادامه نسل او میگردد. اینگونه است هر چیزی که دخالتی در بقای موجودی داشته باشد، رزق آن موجود شمرده میشود. [۱] ب ) معنای رزق و روزی حلال
با توجه به معنایی که از «رزق» ارائه شد، در تعریف رزق حلال باید گفت:
1 . کسب روزی از راههای مشروع
رزق و روزی حلال رزقی است که از راههای مشروع و در چهارچوب قوانین شرع به دست آمده باشد؛ یعنی در ضمن معامله شرعی، تجارت، و یا از راه کار و تلاشی که حاصل دست رنج انسان باشد.
قرآن کریم در این باره میفرماید: «وَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا»؛ [۳] و خداوند معامله را حلال و ربا را حرام کرده است.
بنابراین سودی که از معامله به دست می آید باید مشروع و حلال باشد .
2 . پرداختن حقوق خدا
رزق حلال درآمد مشروعی است که حقوق خدا که در آن مال است پرداخته شده باشد؛ مانند خمس، زکات و…: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّه…»؛ [۴] بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، پیامبر، و … است.
3 . نبودن حق الناس در آن مال
روزی حلال مال و سرمایهای است که حق الناسی در آن نباشد؛ یعنی مال حلالی که انسان از راه مشروع به دست آورده، اگر بدهکاری دارد، اعم از دیه، قرض و… و توانایی پرداخت آنها را دارد، باید پرداخت کند.
ج ) کسب روزی حلال، برترین عبادتها
آنچه در موضوع روزی حلال مورد توجه است، این است که پیشوایان دین با گفتار و عمل خود همواره پیروان خویش را به تلاش برای به دست آوردن روزی حلال تشویق کرده و حلال بودن را شرط لازم و ضروری درآمدها دانستهاند. آنان کوشیدهاند تا از این راه نظام مالی و اقتصادی سالم بر زندگی مردم و جامعه حکمفرما شود و راههای نامشروع کسب درآمد از بین رفته و یا به حداقل برسد. اهمیت این موضوع یعنی جایگزین کردن راههای مشروع در به دست آوردن روزی به اندازهای است که این موضوع در منابع دینی به گونههای مختلف مطرح شده است. در این فرصت برخی روایات را در این زمینه مطرح خواهیم کرد.
در دین اسلام، درآمدهای مشروع و کسب و کار و اموال حلال، جایگاهی ویژه دارد؛ بهگونهای که در آموزهها و تعالیم آن، تلاش برای کسب درآمد حلال جزو بهترین و باارزشترین عبادتها به شمار رفته است:
روایتی از امام باقر
«أَبِی جَعْفَرٍ ـ علیهالسلام ـ قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ـ صلیاللهعلیهوآله ـ الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَالِ»؛ [۵] امام باقر علیهالسلام از رسول خدا صلیاللهعلیهوآله نقل میکند که عبادت هفتاد جزء دارد که بهترین بخش آن تلاش در راه کسب روزی حلال است.
امام علی علیهالسلام و دیگر ائمه علیهمالسلام در جایگاه پیشوایان دین، جهت کسب روزی حلال برای گذران زندگی خود از کار و تلاش دریغ نمیکردند.
د ) تلاش برای کسب روزی حلال
در تاریخ آمده است: «وَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ـ علیهالسلام ـ یَخْرُجُ فِی الْهَاجِرَةِ فِی الْحَاجَةِ قَدْ کُفِیَهَا یُرِیدُ أَنْ یَرَاهُ اللَّهُ تَعَالَی یُتْعِبُ نَفْسَهُ فِی طَلَبِ الْحَلَالِ»؛ [۶] علی علیهالسلام در شدت گرما به دنبال حاجتی بیرون میشد که دیگران میتوانستند انجام دهند، اما مقصودش از اینکه خود اقدام کند و به دیگری وانگذارد، این بود که خداوند شاهد باشد که برای روزی حلال خود را به زحمت انداخته و کار میکند.
روایتی از امام علی
و نیز حضرتشان یکی از ویژگیهای انسانهای مؤمن و باتقوا را تلاش برای روزی حلال میداند: «… وَطَلَباً فِی حَلَال»». [۷]روایتی از امام سجاد
«کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ: الْحَلَالُ هُوَ قُوتُ الْمُصْطَفَیْنَ»؛ [۸] امام سجاد علیهالسلام میفرمود: روزی حلال از آن برگزیدگان است.
ه ) عوامل زیاد شدن رزق
1. کوشش در جهت تحصیل روزی: امام صادق (ع) در این باره می فرمایند: “کسی که دنبال روزی کم باشد، این کار سبب جلب روزی زیاد برای او می شود، اگر کسی دنبال روزی کم نرود روزی بسیار را نیز از دست خواهد داد”. [9]2. نماز و دعا جهت زیاد شدن روزی: در کتاب کافی عنوانی در این زمینه آمده [10] و در آن دعاهایی برای زیادی رزق ذکر شده است، از جمله امام باقر (ع) به زید شحام فرمود: برای زیاد شدن روزی، در سجده های نماز واجب این دعا را بخوان: “یَا خَیْرَ الْمَسْئُولِینَ وَ یَا خَیْرَ الْمُعْطِینَ ارْزُقْنِی وَ ارْزُقْ عِیَالِی مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ فَإِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم”ای بهترین «اى بهترین پناه سائلان و اى بهترین بخشایشگران. به من و خانواده ام از فضل وافرت روزى بخش که تو صاحب فضلى عظیم هستى». [11]مردى از اصحاب پیغمبر اکرم (ص) مدتى خدمت آن حضرت نیامد پس از مدتى بحضورش مشرف شد، پس رسول خدا (ص) به او فرمود: چه مانع شد که پیش ما نیایی؟
عرض کرد بیمارى و فقر و نیازمندى، حضرت به او فرمود: آیا نمی خواهی دعایى به تو یاد دهم که خداوند بیمارى و فقر را (به وسیله آن) از تو برطرف فرماید، عرض کرد اى رسول خدا رحمت و درود خدا بر تو باد آرى (آن دعا را به من تعلیم فرما)، پس حضرت فرمود بگو:
لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ تَوَکَّلْتُ عَلَى الْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوتُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیُّ مِنْ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیرا. [12]راوى گوید: مدتى بر آن مرد نگذشت که به خدمت پیغمبر (ص) مراجعت نمود و عرض کرد: اى رسول خدا، خداوند (به واسطه آن دعا) بیمارى و فقر را از من بر طرف فرمود.
3. بیداری ما بین الطلوعین (اذان صبح تا طلوع خورشید): محمد بن مسلم از امام باقر یا صادق (ع) در باره خوابیدن بعد از نماز صبح سؤال کرد، در پاسخ فرمودند: روزی در این هنگام پخش می شود و من خوش ندارم که کسی در این زمان خوابیده باشد.
همچنین امام صادق (ع) فرمود: خواب صبحگاهی شوم است و چهره آدمی را زرد و زشت می نماید، و چنین خوابی خواب افراد نامبارک است و خداوند روزی بندگان را از وقت طلوع فجر تا بیرون آمدن آفتاب تقسیم می نماید. [13] 4. خواندن نماز شب: از امام صادق (ع) روایت شده است که مردى نزد امام از تهی دستى زبان به گله گشود و گله از حدّ گذراند تا آن جا که نزدیک بود از گرسنگى نیز گله کند. امام (ع) به او فرمود: اى مرد! آیا نماز شب مى خوانى؟ عرض کرد: آرى. امام (ع) به همراهش رو نموده و فرمود: آن کس که می پندارد که نماز شب می خواند و روز گرسنه مى ماند دروغ مى گوید. به راستى که خداى گرامى و بزرگ با نماز شب، روزى روز را بر عهده گرفته است. [14]اعمالی که به جا آوردن آن در فزونی روزی مؤثر است، فراوان است و ما به همین مقدار اکتفا می کنیم.
و ) عوامل کاهش رزق و روزی
اما برخی اسبابی را که سبب کاهش روزی می شود، به صورت خلاصه بیان می نماییم:
1.نیت: البته نیت، در هر دو جنبه (زیادی و کاهش روزی) مؤثر است. علی (ع) می فرماید: روزى مرد به قدر نیت او است. [15] مراد از این سخن این است که، نیت و قصد انسان در زیادی و کمی روزی مؤثر است، پس هر گاه قصد و همت او این باشد که بر خانواده و دیگران توسعه دهد، خداوند روزی او را زیاد می کند و اگر قصد او قرار دادن آنان در تنگنا باشد خداوند نیز او را در تنگنا قرار خواهد داد.
2. انجام بعضی کارها نیز در روایات به عنوان کاهش دهنده روزی معرفی شده است.
علی (ع) می فرماید: اموری که باعث کاهش روزی می شود عبارت است از: وا نهادن تار عنکبوت در منزل، قضای حاجت در حمام، خوردن و آشامیدن در حال جنابت، خلال کردن با چوب درخت گز، شانه کردن موی سر در حال ایستاده، نگهداشتن خاکروبه در منزل، قسم دروغ خوردن، زنا، خوابیدن بین نماز مغرب و عشا، خوابیدن هنگام صبح قبل از بیرون آمدن خورشید، اعتیاد به دروغ گفتن، زیاد به آواز لهوی گوش کردن، رد کردن انسان مستمند در شب، رعایت نکردن میانه روی در هزینه ها، قطع پیوند فامیلی. [16] رسول خدا (ص) فرمود: بیست خصلت سبب کاهش روزی می شود، از جمله: برهنه بلند شدن از رختخواب برای قضای حاجت، و نشستن دست ها هنگام غذا خوردن، بی احترامی به خورده های نان، سوزاندن پوست سیر و پیاز، نشستن در چارچوب درب منزل، جاروب کردن منزل در شب، نظافت منزل با گوشه لباس، خشک کردن سر و صورت با آستین، نشستن ظروف آلوده در شب، باز گذاشتن درب ظرف آب، عجله کردن در خارج شدن از مسجد، صبح زود بازار رفتن و تا شب ماندن در بازار، خرید نان از فقراء، نفرین کردن اولاد، دوختن لباس در تن، خاموش کردن چراغ با دمیدن. [17] پانویس:
۱. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۸، ص ۳۷۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
۲. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۸، ص ۳۷۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
۳. بقره (۲)، آیه ۲۷۵.
۴. انفال (۸)، آیه ۴۱.
۵. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علیاکبر، آخوندی، محمد، ج ۵، ص ۷۸، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
۶. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علیاکبر، ج ۳، ص ۱۶۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
۷. شریف رضی، نهج البلاغه ت حسون، ص ۴۸۱، خطبه ۱۹۳.
۸. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، متن، ص ۳۸۰، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
9 . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 5، ص 311، ح 29، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش.
10 . ر.ک: الکافی، ج 2، ص 550، بَابُ الدُّعَاءِ لِلرِّزْقِ.
11 . همان، ص 551، ح4.
12 . همان، ص 551، ح3.
13 . طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، ج 1، ص 350، ح 2، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1390ق.
14 . صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 474، ح 1371، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1413 ق.
15 . آمدی، عبد الواحد، غرر الحکم، ص 399، انتشارات دفتر تبلیغات، قم، 1366ش.
16 . طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الأنوار، ج1، ص 128، کتابخانه حیدریه، نجف، 1385ق.
17 . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 73، ص 314 ح1، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ق.