به عقیده بسیاری از صاحب نظران، بیماری امام سجاد (علیه السلام) در کربلا مصلحتی بوده است تا نسل امامت قطع نگردد.مرحوم شیخ مفید در ارشاد می فرمایند: «امام زین العابدین در آن هنگام به سبب بیماری در جهاد شرکت نکرد، و خداوند او را برای هدایت مسلمانان نگه داشت، و نسل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از فاطمه (علیها السلام) در ذریه امام حسین (علیه السلام) به امام سجاد (علیه السلام) و اولاد او منحصر گردید.»(1)ایشان در ذکر بیماری حضرت سجاد در کربلا می فرمایند: «همین که امام حسین (علیه السلام) شربت شهادت نوشید، شمر به قصد کشتن امام سجاد (علیه السلام) نیز حمله برد. امام زین العابدین (علیه السلام) در بستر بیماری به سر می برد و حمید بن مسلم به دفاع پرداخت و مانع حمله شمر شد. عمر بن سعد آن حضرت را در حالی که از بیماری رنج می برد با اهل بیت به کوفه انتقال داد.»(2)مرحوم علامه مجلسی در «بحار الانوار» از کتاب «المقتل» احمد بن حنبل، نقل می‌ کند که سبب بیماری امام سجاد (علیه السلام) در کربلا این بود که گوشه ای از یک زره دستش را مجروح کرد.این مطلب را نمی‌ توان قطعا رد یا قبول کرد، ولی به هر حال با توجه به ضرورت ادامه حیات حضرت امام زین العابدین (علیه السلام) بعد از پدر بزرگوارش، حکمت الهی اقتضا می کرد تا او در هنگامه نبرد در روز عاشورا، مریض باشد.(3)البته این بیماری فقط در کربلا بوده است و ایشان در روز عاشورا مصلحتا بیمار بوده اند، ولی در شام به مشیت الهی و قدرت خداوند، موانع دیگری بر سر راه یزید ایجاد می شد که از به شهادت رساندن حضرت سجاد (علیه السلام) صرف نظر می کرد.در روایتی نیز امام سجاد (علیه السلام) به «منهال» فرمود: «هیچ بار نشد که یزید ما را احضار کند و ما گمان نکنیم که می‌ خواهد ما را بکشد.»
به هر حال با توجه به شواهد متعدد تاریخی، یزید بارها تصمیم قطعی به قتل امام سجاد و همراهان ایشان داشته ولی خداوند هر بار آن ها را نجات داده است.(4)
_________
(1) شیخ مفید، ارشاد، ص 254.
(2) همان؛ طبقات ابن سعد، ج 5، ص 163.
(3) بحارالانوار، ج 46، ص41، حدیث 36؛ و جلد 46، ص 41، حدیث 36.
(4) بحارالانوار، ج 45،‌ ص 200 و 135 .