«جاهل قاصر» کسى است که در تحصیل علم کوتاهى نکرده است؛ یعنى، در شرایطى است که امکان دسترسى به حکم خدا براى او وجود ندارد و یا خود را جاهل نمى داند و احتمال بطلان اعمالش را نمى دهد. اما «جاهل
مقصر» کسى است که در تحصیل علم کوتاهى کرده است؛ یعنى، امکان آموختن و یادگیرى معارف اسلامى و احکام الهى را داشته؛ ولى آنها را یاد نگرفته است. جاهل قاصر در برخى موارد مورد عقاب و عذاب خداوند قرار نمى گیرد؛ ولى جاهل مقصر بایسته و سزاوار آن است.[ مصباح، فوائد الاصول، ج 2؛ خاتمة الکلام فى الجاهل العالم قبل الفصح؛ الثانى، کفایة الاصل خاتمه الاصول، صص 374ـ379؛ التنقیح فى شرح العروة الوثقى کتاب الاجتهاد والتقلید، مسأله 16، ص195ـ202.]