۱۳۹۶/۰۵/۲۴
–
۵۳۳ بازدید
سلام .
در مورد (( اخوۀ فی الله = برادری در راه خدا )) توضیح دهید .
باسلام احترام حضور پرسشگر گرامی؛
*اهمیت اخوت اسلامى: جمله” إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ” یکى از شعارهاى اساسى و ریشه دار اسلامى است، شعارى بسیار گیرا، عمیق، مؤثر و پر معنى. دیگران وقتى مى خواهند زیاد اظهار علاقه به هم مسلکان خود کنند از آنان به عنوان” رفیق” یاد مى کنند، ولى اسلام سطح پیوند علائق دوستى مسلمین را به قدرى بالا برده که به صورت نزدیکترین پیوند دو انسان با یکدیگر آنهم پیوندى بر اساس مساوات و برابرى، مطرح مى کند، و آن علاقه” دو برادر” نسبت به یکدیگر است. روى این اصل مهم اسلامى مسلمانان از هر نژاد و هر قبیله، و داراى هر زبان و هر سن و سال، با یکدیگر احساس عمیق برادرى مى کنند، هر چند یکى در شرق جهان زندگى کند، و دیگرى در غرب. در مراسم” حج” که مسلمین از همه نقاط جهان در آن کانون توحید جمع مى شوند این علاقه و پیوند و همبستگى نزدیک کاملا محسوس است و صحنه اى است از تحقق عینى این قانون مهم اسلامى. به تعبیر دیگر اسلام تمام مسلمانها را به حکم یک خانواده مى داند، و همه را خواهر و برادر یکدیگر خطاب کرده، نه تنها در لفظ و در شعار که در عمل و تعهدهاى متقابل نیز همه خواهر و برادرند. در روایات اسلامى نیز روى این مساله تاکید فراوان شده، و مخصوصا جنبه هاى عملى آن ارائه گردیده است که به عنوان نمونه چند حدیث پر محتواى زیر را از نظر مى گذرانیم:
1- در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام آمده است: المسلم اخو المسلم، لا یظلمه، و لا یخذله، و لا یسلمه: ” مسلمان برادر مسلمان است، هرگز به او ستم نمى کند، دست از یاریش بر نمى دارد، و او را در برابر حوادث تنها نمى گذارد” «1».
2- در حدیث دیگرى از همان حضرت ص نقل شده: مثل الاخوین مثل الیدین یغسل احداهما الآخر: ” دو برادر دینى همانند دو دستند که هر کدام دیگرى را مى شوید”! (با یکدیگر کمال همکارى را دارند و عیوب هم را پاک مى کنند) «2».
3- امام صادق ع مى فرماید: المؤمن اخو المؤمن، کالجسد الواحد، اذا اشتکى شیئا منه وجد الم ذلک فى سائر جسده، و ارواحهما من روح واحدة: ” مؤمن برادر مؤمن است، و همگى به منزله اعضاء یک پیکرند، که اگر عضوى از آن به درد آید، دیگر عضوها را نماند قرار، و ارواح همگى آنها از روح واحدى گرفته شده” «3». 4- در حدیث دیگرى از همان امام ع مى خوانیم: المؤمن اخو المؤمن عینه و دلیله، لا یخونه، و لا یظلمه، و لا یغشه، و لا یعده عدة فیخلفه: ” مؤمن برادر مؤمن است و به منزله چشم او و راهنماى او است هرگز به او خیانت نمى کند، و ستم روا نمى دارد، با او غش و تقلب نمى کند، و هر وعده اى را به او دهد تخلف نخواهد کرد” «4».
در منابع حدیث معروف اسلامى روایات زیادى در زمینه حق مؤمن بر- برادر مسلمانش، و انواع حقوق مؤمنین بر یکدیگر، و ثواب دیدار برادران مؤمن و مصافحه، و معانقه، و یاد آنها کردن، و قلب آنها را مسرور نمودن، و مخصوصا بر آوردن حاجات مؤمنان و کوشش و تلاش در انجام این خواسته ها، و زدودن غم از دلها و اطعام، و پوشاندن لباس و اکرام و احترام آنها وارد شده است که بخشهاى مهمى از آن را در” اصول کافى” در ابواب مختلف تحت عناوین فوق مى توان مطالعه کرد.
5- در پایان این بحث به روایتى اشاره مى کنیم که از پیغمبر اکرم ص در باره حقوق سى گانه مؤمن بر برادر مؤمنش نقل شده که از جامعترین روایات در این زمینه است: قال رسول اللَّه (ص): للمسلم على اخیه ثلاثون حقا، لا برائة له منها الا بالاداء او العفو. یغفر زلته، و یرحم عبرته، و یستر عورته، و یقیل عثرته، و یقبل معذرته، و یرد غیبته، و یدیم نصیحته، و یحفظ خلته، و یرعى ذمته، و یعود مرضه. و یشهد میته، و یجیب دعوته، و یقبل هدیته، و یکافأ صلته، و یشکر نعمته و یحسن نصرته، و یحفظ حلیلته، و یقضى حاجته، و یشفع مسألته، و یسمت عطسته. و یرشد ضالته، و یرد سلامه، و یطیب کلامه، و یبر انعامه، و یصدق اقسامه، و یوالى ولیه، و لا یعادیه، و ینصره ظالما و مظلوما: فاما نصرته ظالما فیرده عن ظلمه، و اما نصرته مظلوما فیعینه على اخذ حقه، و لا یسلمه و لا یخذله، و یحب له من الخیر ما یحب لنفسه، و یکره له من الشر ما یکره لنفسه پیامبر اسلام ص فرمود: مسلمان بر برادر مسلمانش سى حق دارد که برائت ذمه از آن حاصل نمى کند مگر به اداى این حقوق یا عفو کردن برادر مسلمان او: لغزشهاى او را ببخشد، در ناراحتیها نسبت به او مهربان باشد، اسرار او را پنهان دارد، اشتباهات او را جبران کند، عذر او را بپذیرد، در برابر بدگویان از او دفاع کند، همواره خیر خواه او باشد، دوستى او را پاسدارى کند، پیمان او را رعایت کند، در حال مرض از او عبادت کند، در حال مرگ به تشییع او حاضر شود. دعوت او را اجابت کند، هدیه او را بپذیرد، عطاى او را جزا دهد، نعمت او را شکر گوید، در یارى او بکوشد، ناموس او را حفظ کند، حاجت او را بر آورد، براى خواسته اش شفاعت کند، و عطسه اش را تحیت گوید. گمشده اش را راهنمایى کند، سلامش را جواب دهد، گفته او را نیکو شمرد انعام او را خوب قرار دهد، سوگندهایش را تصدیق کند، دوستش را دوست دارد و با او دشمنى نکند، در یارى او بکوشد خواه ظالم باشد یا مظلوم: اما یارى او در حالى که ظالم باشد به این است که او را از ظلمش باز دارد، و در حالى که مظلوم است به این است که او را در گرفتن حقش کمک کند. او را در برابر حوادث تنها نگذارد، آنچه را از نیکیها براى خود دوست دارد براى او دوست بدارد، و آنچه از بدیها براى خود نمى خواهد براى او نخواهد” «5». و به هر حال یکى از حقوق مسلمانان بر یکدیگر مساله یارى کردن و اصلاح ذات البین است به ترتیبى که در آیات و روایت فوق آمده .
پی نوشتها : (1)” لمحجة البیضاء” جلد 3 صفحه 332 (کتاب آداب الصحبة و المعاشرة- باب 2). (2) همان مدرک صفحه 319. (3 و 4) اصول کافى جلد 2 صفحه 133 (باب اخوة المؤمنین بعضهم لبعض حدیث 3 و 4). (5) بحار الانوار جلد 74 صفحه 236. […..]*آیه برادری مؤمنان-حجرات، آیه 10: شأن نزول این آیه و نیز آیه قبل از آن، درباره اختلافى است که میان دو قبیله اوس و خزرج (دو قبیله معروف مدینه) رخ داده بود و همان سبب شد که گروهى از آنان، به جان هم بیفتند و با هم نزاع کنند. لذا این آیه براى رفع خصومت و نیز به عنوان یک قانون کلّى و عمومى، براى همیشه و همه جا، نازل شده است. حتّى منحصر در جنگ و قتال نیست؛ بلکه شامل هر گونه نزاع و درگیرى و حتى مشاجرات لفظى بین مؤمنان نیز مى شود. بنابراین با توجه به شأن نزول آیه، مى توان گفت:براساس احادیث معصومین علیهم السلام در اسلام، برادرى تنها اختصاص به مردان ندارد؛ بلکه عمومى است و شامل زنان نیز مى شود. از این رو چه بسا آیه مورد نظر، در صدد بیان رابطه برادرى و ایجاد اُنس و اُلفت بین مؤمنان باشد که در این صورت شامل زنان نیز خواهد بود.
امام على علیه السلام مى فرماید: «الاخلاء یومئذ بعضهم لبعض عدؤ الا المتقین»؛ یعنى، مردمان برادرند، اگر برادرى آنان براى غیرخدا باشد، آن برادرى دشمنى است و این سخن خداى متعال است که «در آن روز دوستان با هم دشمن اند، مگر پرهیزکاران» میزان الحکمه، ج 1، ص 70، ح 186.در این حدیث از واژه «خلق» و «الناس» درباره «الاخلاء» گفته شده است که اعم از زن و مرد است.
موفق ومؤیدباشید.
*اهمیت اخوت اسلامى: جمله” إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ” یکى از شعارهاى اساسى و ریشه دار اسلامى است، شعارى بسیار گیرا، عمیق، مؤثر و پر معنى. دیگران وقتى مى خواهند زیاد اظهار علاقه به هم مسلکان خود کنند از آنان به عنوان” رفیق” یاد مى کنند، ولى اسلام سطح پیوند علائق دوستى مسلمین را به قدرى بالا برده که به صورت نزدیکترین پیوند دو انسان با یکدیگر آنهم پیوندى بر اساس مساوات و برابرى، مطرح مى کند، و آن علاقه” دو برادر” نسبت به یکدیگر است. روى این اصل مهم اسلامى مسلمانان از هر نژاد و هر قبیله، و داراى هر زبان و هر سن و سال، با یکدیگر احساس عمیق برادرى مى کنند، هر چند یکى در شرق جهان زندگى کند، و دیگرى در غرب. در مراسم” حج” که مسلمین از همه نقاط جهان در آن کانون توحید جمع مى شوند این علاقه و پیوند و همبستگى نزدیک کاملا محسوس است و صحنه اى است از تحقق عینى این قانون مهم اسلامى. به تعبیر دیگر اسلام تمام مسلمانها را به حکم یک خانواده مى داند، و همه را خواهر و برادر یکدیگر خطاب کرده، نه تنها در لفظ و در شعار که در عمل و تعهدهاى متقابل نیز همه خواهر و برادرند. در روایات اسلامى نیز روى این مساله تاکید فراوان شده، و مخصوصا جنبه هاى عملى آن ارائه گردیده است که به عنوان نمونه چند حدیث پر محتواى زیر را از نظر مى گذرانیم:
1- در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام آمده است: المسلم اخو المسلم، لا یظلمه، و لا یخذله، و لا یسلمه: ” مسلمان برادر مسلمان است، هرگز به او ستم نمى کند، دست از یاریش بر نمى دارد، و او را در برابر حوادث تنها نمى گذارد” «1».
2- در حدیث دیگرى از همان حضرت ص نقل شده: مثل الاخوین مثل الیدین یغسل احداهما الآخر: ” دو برادر دینى همانند دو دستند که هر کدام دیگرى را مى شوید”! (با یکدیگر کمال همکارى را دارند و عیوب هم را پاک مى کنند) «2».
3- امام صادق ع مى فرماید: المؤمن اخو المؤمن، کالجسد الواحد، اذا اشتکى شیئا منه وجد الم ذلک فى سائر جسده، و ارواحهما من روح واحدة: ” مؤمن برادر مؤمن است، و همگى به منزله اعضاء یک پیکرند، که اگر عضوى از آن به درد آید، دیگر عضوها را نماند قرار، و ارواح همگى آنها از روح واحدى گرفته شده” «3». 4- در حدیث دیگرى از همان امام ع مى خوانیم: المؤمن اخو المؤمن عینه و دلیله، لا یخونه، و لا یظلمه، و لا یغشه، و لا یعده عدة فیخلفه: ” مؤمن برادر مؤمن است و به منزله چشم او و راهنماى او است هرگز به او خیانت نمى کند، و ستم روا نمى دارد، با او غش و تقلب نمى کند، و هر وعده اى را به او دهد تخلف نخواهد کرد” «4».
در منابع حدیث معروف اسلامى روایات زیادى در زمینه حق مؤمن بر- برادر مسلمانش، و انواع حقوق مؤمنین بر یکدیگر، و ثواب دیدار برادران مؤمن و مصافحه، و معانقه، و یاد آنها کردن، و قلب آنها را مسرور نمودن، و مخصوصا بر آوردن حاجات مؤمنان و کوشش و تلاش در انجام این خواسته ها، و زدودن غم از دلها و اطعام، و پوشاندن لباس و اکرام و احترام آنها وارد شده است که بخشهاى مهمى از آن را در” اصول کافى” در ابواب مختلف تحت عناوین فوق مى توان مطالعه کرد.
5- در پایان این بحث به روایتى اشاره مى کنیم که از پیغمبر اکرم ص در باره حقوق سى گانه مؤمن بر برادر مؤمنش نقل شده که از جامعترین روایات در این زمینه است: قال رسول اللَّه (ص): للمسلم على اخیه ثلاثون حقا، لا برائة له منها الا بالاداء او العفو. یغفر زلته، و یرحم عبرته، و یستر عورته، و یقیل عثرته، و یقبل معذرته، و یرد غیبته، و یدیم نصیحته، و یحفظ خلته، و یرعى ذمته، و یعود مرضه. و یشهد میته، و یجیب دعوته، و یقبل هدیته، و یکافأ صلته، و یشکر نعمته و یحسن نصرته، و یحفظ حلیلته، و یقضى حاجته، و یشفع مسألته، و یسمت عطسته. و یرشد ضالته، و یرد سلامه، و یطیب کلامه، و یبر انعامه، و یصدق اقسامه، و یوالى ولیه، و لا یعادیه، و ینصره ظالما و مظلوما: فاما نصرته ظالما فیرده عن ظلمه، و اما نصرته مظلوما فیعینه على اخذ حقه، و لا یسلمه و لا یخذله، و یحب له من الخیر ما یحب لنفسه، و یکره له من الشر ما یکره لنفسه پیامبر اسلام ص فرمود: مسلمان بر برادر مسلمانش سى حق دارد که برائت ذمه از آن حاصل نمى کند مگر به اداى این حقوق یا عفو کردن برادر مسلمان او: لغزشهاى او را ببخشد، در ناراحتیها نسبت به او مهربان باشد، اسرار او را پنهان دارد، اشتباهات او را جبران کند، عذر او را بپذیرد، در برابر بدگویان از او دفاع کند، همواره خیر خواه او باشد، دوستى او را پاسدارى کند، پیمان او را رعایت کند، در حال مرض از او عبادت کند، در حال مرگ به تشییع او حاضر شود. دعوت او را اجابت کند، هدیه او را بپذیرد، عطاى او را جزا دهد، نعمت او را شکر گوید، در یارى او بکوشد، ناموس او را حفظ کند، حاجت او را بر آورد، براى خواسته اش شفاعت کند، و عطسه اش را تحیت گوید. گمشده اش را راهنمایى کند، سلامش را جواب دهد، گفته او را نیکو شمرد انعام او را خوب قرار دهد، سوگندهایش را تصدیق کند، دوستش را دوست دارد و با او دشمنى نکند، در یارى او بکوشد خواه ظالم باشد یا مظلوم: اما یارى او در حالى که ظالم باشد به این است که او را از ظلمش باز دارد، و در حالى که مظلوم است به این است که او را در گرفتن حقش کمک کند. او را در برابر حوادث تنها نگذارد، آنچه را از نیکیها براى خود دوست دارد براى او دوست بدارد، و آنچه از بدیها براى خود نمى خواهد براى او نخواهد” «5». و به هر حال یکى از حقوق مسلمانان بر یکدیگر مساله یارى کردن و اصلاح ذات البین است به ترتیبى که در آیات و روایت فوق آمده .
پی نوشتها : (1)” لمحجة البیضاء” جلد 3 صفحه 332 (کتاب آداب الصحبة و المعاشرة- باب 2). (2) همان مدرک صفحه 319. (3 و 4) اصول کافى جلد 2 صفحه 133 (باب اخوة المؤمنین بعضهم لبعض حدیث 3 و 4). (5) بحار الانوار جلد 74 صفحه 236. […..]*آیه برادری مؤمنان-حجرات، آیه 10: شأن نزول این آیه و نیز آیه قبل از آن، درباره اختلافى است که میان دو قبیله اوس و خزرج (دو قبیله معروف مدینه) رخ داده بود و همان سبب شد که گروهى از آنان، به جان هم بیفتند و با هم نزاع کنند. لذا این آیه براى رفع خصومت و نیز به عنوان یک قانون کلّى و عمومى، براى همیشه و همه جا، نازل شده است. حتّى منحصر در جنگ و قتال نیست؛ بلکه شامل هر گونه نزاع و درگیرى و حتى مشاجرات لفظى بین مؤمنان نیز مى شود. بنابراین با توجه به شأن نزول آیه، مى توان گفت:براساس احادیث معصومین علیهم السلام در اسلام، برادرى تنها اختصاص به مردان ندارد؛ بلکه عمومى است و شامل زنان نیز مى شود. از این رو چه بسا آیه مورد نظر، در صدد بیان رابطه برادرى و ایجاد اُنس و اُلفت بین مؤمنان باشد که در این صورت شامل زنان نیز خواهد بود.
امام على علیه السلام مى فرماید: «الاخلاء یومئذ بعضهم لبعض عدؤ الا المتقین»؛ یعنى، مردمان برادرند، اگر برادرى آنان براى غیرخدا باشد، آن برادرى دشمنى است و این سخن خداى متعال است که «در آن روز دوستان با هم دشمن اند، مگر پرهیزکاران» میزان الحکمه، ج 1، ص 70، ح 186.در این حدیث از واژه «خلق» و «الناس» درباره «الاخلاء» گفته شده است که اعم از زن و مرد است.
موفق ومؤیدباشید.