ارزش حـقیقى براى کارهاى اختیارى انسان بستگى به تاثیر آنها در رسیدن به کمال حقیقى یعنى قرب خداى متعال دارد و هر چند کارهائى که به نحوى حتى با چند واسطه زمینه تکامل دیگران را فـراهم مى کند , متصف به حسن و فضیلت مى شود , اما تاثیرآنها در سعادت ابدى فاعل , منوط به تـاثـیـرى اسـت کـه در تکامل روح وى داشته باشد (یعنى تاثیر حسن فعلى , منوط است به حسن فـاعـلـى) و از سـوى دیـگـر ارتباط افعال خارجى با روح فاعل از راه اراده حاصل مى شود که کار بـى واسـطـه اوست , و اراده کار , از میل و شوق و محبت به غایت و نتیجه کار برمى خیزد و همین انـگـیـزه است که حرکتى در درون روح به سوى هدف مقصود پدید مى آورد و در شکل اراده کار, مـتـبـلـورمـى شـود پس ارزش کار ارادى تابع انگیزه و نیت فاعل است و حسن فعلى بدون حسن فـاعـلى تاثیرى در تکامل روح و سعادت ابدى نخواهد داشت و بهمین دلیل است که کارهایى که با انـگـیـزه هـاى مادى و دنیوى انجام مى گیرد تاثیرى در سعادت ابدى ندارد و بزرگترین خدمات اجتماعى هم اگر به قصد خودنمایى ( ریا ) باشد , کمترین سودى را براى فاعل ندارد , بلکه موجب زیـان و انـحطاط روحى او هم مى شود: «یا ایها الذین امنوا لا تبطلوا صدقاتکم بالمن والاذى کالذى ینفق ماله رئاء الناس و لا یومن باللّه والیوم الاخر فمثله کمثل صفوان علیه تراب فاصابه وابل فترکه صلدالا یقدرون على شیى مما کسبوا واللّه لا یهدى القوم الکافرین؛ (بقره/264) اى کسانى که ایمان آورده اید بخششهاى خود را با منت و آزار باطل نسازید , همانند کسى که مال خود را براى نشان دادن به مردم انفاق مى کند و به خدا و روز رستاخیز ایمان نمى آورد ( کار او ) همچون قطعه سنگى است که بر آن ( قشر نازکى از ) خاک باشد ( و بذرهایى در آن افـشـانـده شود ) و رگبار باران به آن برسد ( و همه خاکها و بذرها را بشوید ) و آن را صاف ( و خـالى از خاک و بذر )رها کند آنها از کارى که انجام داده اند , چیزى به دست نمى آورند و خداوند جمعیت کافران را هدایت نمى کند».و بر همین اساس است که قرآن کریم , تاثیر اعمال صالحه در سعادت اخروى را مشروطبه ایمان و قصد تقرب اراده وجه اللّه و ابتغاء مرضات اللّه دانسته است. «و من یعمل من الصالحات من ذکر او انثى و هو مومن فاولئک یدخلون الجنه و لایظلمون نقیرا؛ (نـسـاء/124) و کسى که چیزى از اعمال صالح را انجام دهد ,خواه مرد باشد یا زن , در حالى که ایمان داشته باشد , چنان کسانى داخل بهشت مى شوند و کمترین ستمى به آنها نخواهد شد».
«مـن عـمـل صـالـحـا من ذکر او انثى و هو مومن فلنحیینه حیوه طیبه؛ ( نحل / 97 ) هر کسى کار شـایـسـتـه اى انـجـام دهـد خواه مرد باشد یا زن در حالى که مومن است او را به حیاتى پاک زنده مى داریم».
«و من یعمل من الصالحات و هو مومن فلا یخاف ظلما و لا هضما؛ ( طه / 112 ) و آن کسى که کارهاى شایسته انجام دهد در حالى که مومن باشد نه از ظلمى مى ترسد و نه ازنقصان حقش»0. حاصل آنکه : اولا کار نیک , منحصر به خدمت کردن به دیگران نیست . ثـانـیـا خدمت به دیگران هم , مانند عبادات فردى در صورتى موثر در کمال نهائى و سعادت ابدى خواهدبود که از انگیزه الهى سرچشمه گرفته باشد و الا نه تنها موجب تکامل روحى نمى شود بلکه اگـر بـا انـگیزه خودخواهى و خودنمایى و خودپرستى باشد , موجب انحطاط روحى و اخلاقى هم خواهد بود . لازم به ذکر است کسانى که سخن حق به گوششان نرسیده وتقصیرى هم در حقیقت جوئى نداشته باشند , حساب دیگرى دارند و به عنوان مستضعفین فکرى با آنان برخورد مى شود.
محمد تقى مصباح یزدى / آموزش عقاید، مصباح یزدى – محمد تقى
به نقل از سایت تبیان