۱۳۹۶/۰۵/۰۱
–
۸۰۷ بازدید
تقوا به چه معناست؟
برای تعریف تقوی و آشنایی با حقیقت آن توجه به نکات زیر لازم است.
1. تقوی از ماده «وقی – یقی» به معنی نگهداشت و حفظ است.
2. به لحاظ اخلاقی تقوی یک صفت نهادینه شده نفسانی و به تعبیر علمای اخلاق یک ملکه راسخه درونی و به تعبیری امروزی یک مهارت است. ملکه و مهارت حالت درونی و روانی ای است که باعث می شود عمل خارجی به راحتی، روان و بدون زحمت از انسان صادر گردد.
3. کاربرد این مهارت در صراط مستقیم اطاعت و بندگی حق تعالی آشکار می شود و کارکرد مثبت آن در مسیر قرب الهی نمود پیدا خواهد کرد. به تعبیر برخی از عالمان اخلاقی این صفت باعث می شود که انسان تحاش کند یعنی خود را از منطقه گناه به حاشیه ببرد و حفظ نماید.( مراحل اخلاق در قرآن, جوادی آملی, ج11, ص 206)
4. نوعی ترس نیز در معنای تقوی لحاظ شده است و آن ترس خروج از مسیر بندگی و اطاعت حق است. انسان متقی پیوسته از این که از مسیر خدا خارج شود هراس دارد زیرا او که عاشق کمال و قرب الهی است در این صورت خود را خسارت زده و زیان دیده خواهد یافت.با توجه به نکات فوق الذکر اکنون قادر خواهیم بود که با حقیقت تقوی، در یک تعریف نسبتا دقیق آشنا شویم. تقوی مهارت و ملکه درونی ای است که به انسان کمک می کند تا همواره در جاده مستقیم اطاعت و قرب الهی ثابت قدم بماند, به وظایف دینی خود عمل کند و خویش را از خطر انحراف و ترس از گمراهی برهاند.
معنای «اتقوا الله» در واقع این است: خدا را نگه دارید، خدا را حفظ کنید. حفظ و نگهداری خداوند به این معنا است که پیوسته به یاد او باشیم و حضور او را در همه جا احساس نماییم و از او غافل نشویم.ترجمه کردن تقوا به ترس از خدا و پرهیز کردن از خدا، در واقع لازمه معنای اصلی تقوا است؛ زیرا کسی که عظمت خداوند را درک کند و جلال او را درست دریابد و حضور چنین خدایی را در همه صحنه ها و عرصه های زندگی اش احساس کند، اهل پرهیز و خوف می گردد و دچار آلودگی و گناه و انحراف نمی گردد. در واقع تقوا به معنای ترس از خدا، یعنی ترس از ظهور صفت جلال حق که در صورت انجام زشتی و جرم و گناه انسان با آن رو به رو می گردد.به عبارت دقیق تر، این ترس، ترس از آثار سوء و تبعات اعمال بد و ناشایست ماست که قهر و انتقام و عذاب و سایر نمودهای جلال الهی را در بر دارد. انسان با تقوا از انجام گناه و زشتی می پرهیزد و از انجام آن ترس دارد چون می داند که قهر و مجازات و کیفر الهی را به دنبال دارد، پس او در واقع از تبعات و آثار سوء اعمالش می هراسد نه از خداوند. چنانچه فرد صالح و بنده با ایمان با صفت جمال حق و لطف و رحمت و پاداش نیک او مواجه می گردد و در واقع آثار نیک اعمالش چنین پیامد و آثاری را دارد.امام علی (علیه السلام) در تعریف تقوی میفرمایند : التقوی اجتناب (میزان الحکمه / ج 14 / ص 7018) تقوی اجتناب ( از معصیت خدا ) است . و نیز امام صادق (علیه السلام) در پاسخ به سوال از معنای تقوی فرمود : تقوی اینست که خداوند در جایی که تو را فرمان داده است غایب نبیند و در آن جا که تو را نهی کرده است , حاضر نیابد .( همان)پس در یک جمله میتوان گفت تقوی یعنی ترک گناهان و عمل به واجبات ( البته این تعریف یکی از مراتب تقوی است )
1. تقوی از ماده «وقی – یقی» به معنی نگهداشت و حفظ است.
2. به لحاظ اخلاقی تقوی یک صفت نهادینه شده نفسانی و به تعبیر علمای اخلاق یک ملکه راسخه درونی و به تعبیری امروزی یک مهارت است. ملکه و مهارت حالت درونی و روانی ای است که باعث می شود عمل خارجی به راحتی، روان و بدون زحمت از انسان صادر گردد.
3. کاربرد این مهارت در صراط مستقیم اطاعت و بندگی حق تعالی آشکار می شود و کارکرد مثبت آن در مسیر قرب الهی نمود پیدا خواهد کرد. به تعبیر برخی از عالمان اخلاقی این صفت باعث می شود که انسان تحاش کند یعنی خود را از منطقه گناه به حاشیه ببرد و حفظ نماید.( مراحل اخلاق در قرآن, جوادی آملی, ج11, ص 206)
4. نوعی ترس نیز در معنای تقوی لحاظ شده است و آن ترس خروج از مسیر بندگی و اطاعت حق است. انسان متقی پیوسته از این که از مسیر خدا خارج شود هراس دارد زیرا او که عاشق کمال و قرب الهی است در این صورت خود را خسارت زده و زیان دیده خواهد یافت.با توجه به نکات فوق الذکر اکنون قادر خواهیم بود که با حقیقت تقوی، در یک تعریف نسبتا دقیق آشنا شویم. تقوی مهارت و ملکه درونی ای است که به انسان کمک می کند تا همواره در جاده مستقیم اطاعت و قرب الهی ثابت قدم بماند, به وظایف دینی خود عمل کند و خویش را از خطر انحراف و ترس از گمراهی برهاند.
معنای «اتقوا الله» در واقع این است: خدا را نگه دارید، خدا را حفظ کنید. حفظ و نگهداری خداوند به این معنا است که پیوسته به یاد او باشیم و حضور او را در همه جا احساس نماییم و از او غافل نشویم.ترجمه کردن تقوا به ترس از خدا و پرهیز کردن از خدا، در واقع لازمه معنای اصلی تقوا است؛ زیرا کسی که عظمت خداوند را درک کند و جلال او را درست دریابد و حضور چنین خدایی را در همه صحنه ها و عرصه های زندگی اش احساس کند، اهل پرهیز و خوف می گردد و دچار آلودگی و گناه و انحراف نمی گردد. در واقع تقوا به معنای ترس از خدا، یعنی ترس از ظهور صفت جلال حق که در صورت انجام زشتی و جرم و گناه انسان با آن رو به رو می گردد.به عبارت دقیق تر، این ترس، ترس از آثار سوء و تبعات اعمال بد و ناشایست ماست که قهر و انتقام و عذاب و سایر نمودهای جلال الهی را در بر دارد. انسان با تقوا از انجام گناه و زشتی می پرهیزد و از انجام آن ترس دارد چون می داند که قهر و مجازات و کیفر الهی را به دنبال دارد، پس او در واقع از تبعات و آثار سوء اعمالش می هراسد نه از خداوند. چنانچه فرد صالح و بنده با ایمان با صفت جمال حق و لطف و رحمت و پاداش نیک او مواجه می گردد و در واقع آثار نیک اعمالش چنین پیامد و آثاری را دارد.امام علی (علیه السلام) در تعریف تقوی میفرمایند : التقوی اجتناب (میزان الحکمه / ج 14 / ص 7018) تقوی اجتناب ( از معصیت خدا ) است . و نیز امام صادق (علیه السلام) در پاسخ به سوال از معنای تقوی فرمود : تقوی اینست که خداوند در جایی که تو را فرمان داده است غایب نبیند و در آن جا که تو را نهی کرده است , حاضر نیابد .( همان)پس در یک جمله میتوان گفت تقوی یعنی ترک گناهان و عمل به واجبات ( البته این تعریف یکی از مراتب تقوی است )