حدیث شورای کبری و صغریاولا: در ارتباط با سند این روایت باید بگوییم ، این عبارت در هیچ یک از کتب روایی و تفسیری معتبر وجود ندارد و تنها در تفسیر اثنا عشری آن هم بدون ذکر راویان حدیث ذکر شده، لذا با توجه به بدون سند بودن این روایت نمی توان هیچ گونه اعتباری برای آن قائل شد. متن روایت منقول از تفسیر اثنی عشری چنین است :عن حذیفة بن الیمان وجابر بن عبد الله الأنصاری عن رسول الله (ص) انه قال:
( الویل الویل لامتی فی الشورى الکبرى والصغرى ، فسئل عنهما فقال (ص) أما الکبرى فتنعقد فی بلدتی بعد وفاتی لغصب خلافة أخی وغصب حق ا…بنتی ، وأما الشورى الصغرى فتنعقد فی الغیبة الکبرى فی الزوراء لتغییر سنتی وتبدیل أحکامی)
[مناقب العترة ، وکتاب مائتان وخمسون علامة للطباطبائی 130، تفسیر اثنی عشری ذیل آیه 159 آل عمران] .
فارغ از سند این روایت، اگر بخواهیم راجع به متن آن اظهار نظر نماییم باید بگوییم: برای فهمیدن مراد از شوری صغری باید منظور از زوراء را بفهمیم که روایات مختلفی آمده که این واژه در آنها است و معانی و مصادیق متعددی برای زوراء ذکرشده است: فیروزآبادى براى زوراء این معانى را ذکر کرده است:
1- مالى بود متعلق به احیحه که یکى از عربها است
2- چاه دور
3- قدح
4- ظرف نقره
5- کمان
6- دجلة
7- بغداد، زیرا درهاى درونى آن از برونى جدا است
8- مکانى است در مدینه نزدیک مسجد، خانه اى بوده است در حیره
9- اراضى دور دست
10- زمینى در ذى خیم.(1)
11- در بعضی از روایات هم مثل روایت مورد سوال منظور از آن شهر ری است.
در روایتی مراد از زوراء را چنین گفته: از معاویة بن وهب گوید امام صادق (ع) به یک بیت از شعر ابن ابى عقب تمثل جست: و ینحر بالزوراء منهم لدى الضحى ثمانون الفا مثل ما تنحر البدن در ظهر بزوراء از ایشان گردد هشتاد هزاران چه شتر قربانى راوی گوید من گفتم: قربانت مى گوید زوراء همان بغداد است، فرمود: نه، سپس فرمود: تو به رى رفته اى؟ گفتم: آرى، فرمود: به بازار چارپایان رفتى؟ گفتم: آرى فرمود آن کوه سیاه را که سمت راست جاده است دیده اى؟ همان است زوراء که در آن 80 هزار کشته شوند و 80 مرد از آنها از فرزندان فلانند که همه شایسته خلافت شمرده شوند گفتم: قربانت چه کسى آنها را می کشد؟ فرمود:عجم زاده ها آنها را می کشند.(2)
مولف کتاب می گوید ممکن است زوراء در این روایت، نام محلى باشد در رى یا مقصود از زوراء بغداد نو باشد و امام که فرموده بغداد نیست مقصودش بغداد کهنه است و شاید در آنجا محلى به این نام باشد و اشاره باشد به نبردى که در زمان مأمون میان طرفداران او و طرفداران امین واقع شد و بسیارى از بنى عباس در آن بدست عجم زاده ها که طرفدار مأمون بودند کشته شدند و بنا بر اول اشاره است به واقعه اى که در زمان امام قائم یا نزدیک بدان واقع مى شود و شاید ابن ابى عقبه این پیشگوئى را از امام معصوم شنیده و آن را به نظم آورده است.
در روایت دیگری درباره ظهور امام زمان چنین آمده: « إن القائم (ع) من ولد علی (ع)، له غیبة کغیبة یوسف، و رجعة کرجعة عیسى بن مریم، ثم یظهر بعد غیبته مع طلوع النجم الأحمر، و خراب الزوراء، و هی الری، و خسف المزورة، و هی بغداد، و خروج السفیانی، و حرب ولد العباس مع فتیان أرمینیة و آذربیجان، تلک حرب یقتل فیها ألوف و ألوف… »(3)
همانا قائم از فرزندان علی (ع) برای او غیبتی است. مانند غیبت یوسف و بازگشتی است مانند بازگشت عیسی سپس ظهور می کند بعد از غیبتش با طلوع ستاره قرمز و خراب شدن زوراء که شهر ری باشد و خسوف مزوره یعنی بغداد و خروج سفیانی و جنگ فرزندان عباس با جوانان ارمنی و آذربایجان در آن جنگ هزاران هزار کشته می شوند.
بنابراین از عبارتی که در تفسیر اثنی عشری آمده همین اندازه فهمیده می شود که شورای صغری در زمان غیبت کبری امام زمان واقع می شود و در شهر «زوراء» و چون «زوراء» مصادیق و معانی مختلفی دارد نمی توان به طور قطعی گفت که مقصود از آن تهران فعلی است.
پی نوشت ها:
1.فیروزآبادی،قاموس اللغه، لغت زوراء.
2.( قَالَ تَمَثَّلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع بِبَیْتِ شِعْرٍ لِابْنِ أَبِی عَقِبٍ وَ یُنْحَرُ بِالزَّوْرَاءِ مِنْهُمْ لَدَى الضُّحَى ثَمَانُونَ أَلْفاً مِثْلُ مَا تُنْحَرُ الْبُدْنُ… کلینی، محمد بن یعقوب،الکافی،انتشارات ال البیت، ج8، ص178،روضه کافى-ترجمه کمره اى، ج 1، ص 335.
3.بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، انتشارات بعثت ،ج 4، ص 39

حدیث دوم
این روایت مربوط به حوادث اخر زمان است و نمونه های متعددی مانند آن در منابع وجود دارد .