در آیات و روایات فراوانی تاکید شده که انسان مومن باید همواره با دو بال خوف و رجا و بیم و امید به سوی آینده در پرواز و حرکت باشد و میان این دو توازون و تعادل برقرار سازد .
چرا که تنها کافران بى ایمان که از قدرت خدا بى خبرند از رحمتش مایوس مى شوند (إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ).تفسیر نمونه، ج 6، ص: 272
شاعر توس، در شاهنامه می سراید:
چو نومید گردد ز یزدان کسی از و نیک بختی نیاید بسی
ز یزدان نباشد کسی ناامید وگر تیره بینند روز سپید
بریده نباید امید از خدا که تا جاودان او بود پادشاه
زنده داشتن روح امید به پروردگار جهان و پرهیز از ناامیدی، حقیقتی است که فردوسی، مردمان را بدان رهنمون می شود. وی انسان ناامید را نیک بخت نمی داند و آگاهانه سفارش می کند که حتی در تیره ترین دوران روزگار نیز ناامید نشوید. فردوسی در بیان حقیقتی که در این شعر او نهفته است، خود را وام دار این آیه شریف می داند که:
وَ لا تَیأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ. (یوسف: 87)
از رحمت خدا ناامید مباشد؛ که جز کافران، کسی از رحمت او ناامید نیست.
اگر به زندگى گذشته خود توجه کنید همه جا و در همه مراحل لطف و رحمت خداوند را آشکارا مى بینید و توجه به نعمت هاى بى پایان خداوند انسان را شکرگزار خدا مى کند؛ مثلا یکى از نعمت هاى خدا امکان تحصیل در مراکز آموزش عالى است. در سال هزاران نفر در کنکور شرکت مى کنند و عده زیادى از آنان به هر دلیل در این آزمایش ناموفق هستند. استعداد و امکاناتى که خداوند به شما عطا کرده است دلیل موفقیت شما بوده است و لذا عقل سلیم حکم مى کند که انسانى چون شما شکرگزار خدا باشد.
سعدى در دیباچه گلستان چه زیبا گفته است: باران رحمت بى حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بى دریغش همه جا کشیده پرده ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظیفه روزى به خطاى منکر نبرد.
اى کریمى که از خزانه غیب گبر و ترسا وظیفه خور دارى!
دوستان را کجا کنى محروم تو که با دشمنان نظر دارى
انسان همواره باید از گذشته هاى سوء نگران و نسبت به آینده خود نیز بیمناک باشد در عین حال این خوف و اندوه هرگز نباید به گونه اى باشد که انسان را مایوس و ناامید سازد. چه این خود گناهى کبیره و دامى ابلیسى است. خداوندمنان رحمتى بى پایان دارد و از همه بندگان گنهکار خود دعوت نموده است که به او التجا نموده و به سوى رحمتبیکرانش دست نیاز بگشایند و وعده داده است که اگر توبه نموده و دست از زشتى ها بشویند همه گناهان را خواهدبخشید و آنان را مشمول لطف و کرم بى منتهاى خود خواهد کرد. از امام باقر(ع) روایت است: لیس من عبد مومن الاو فى قلبه نوران نور خیفه و نور رجا لو وزن هذا لم یزد على هذا ولو وزن هذا لم یزد على هذا؛ هیچ بنده مومنى نیست جزآنکه در ضمیرش دو نور تابان است: «نور خوف» نسبت به کرده هاى پیشین و فرجام پسین و «نور امید» به فضل و رحمت پروردگار. که اگر هریک با دیگرى سنجیده شود هیچ یک فزونى نخواهد یافت، (وسائل، ج 2، ص 488). بنابراین باید با حفظ حالت التجا و تضرعدائمى در برابر خداوند امید و رجا به عنایات واسعه خداى رحمان و بنده نواز را نیز در دل بالا برید و رجا را همسان دردل جاى دهید. زیرا غلبه خوف موجب یأس و غلبه رجا موجب جرئت بر گناه است ولى تساوى آن دو بهترین عاملبازدارنده از گناه و تشویق کننده به توبه و انجام عمل صالح مى باشد.
نکته دیگر این که اساسا یأس از رحمت خدا ناشى از نقصان معرفت و یقین است. با تقویت این دو انسان هرگزگرفتار یأس و نومیدى نخواهد شد. به قدرت بی نهایت و علم فراگیر الهی بیاندیشید و بدانید که او زنده ترین و هشیارترین وجود هستی است و مانند چیزی که شما در کف دست خود می گذارید و بدان می نگرید، تمام هستی در ید قدرت او است و به تمامی بندگان نظر دارد و از احوال همگان باخبر است و مصلحت ایشان می داند و به حکمت رفتار می کند.
اگر کسی به چنین معرفتی رسید و حضور خداوند را در زندگی خود احساس کرد و به علم و قدرت او ایمان داشت، هرگز ناامید نمی شود. ناامیدی از خداوند قادر متعال از نظر گاه دینی جرم محسوب می شود. چطور ممکن است از کسی که همه چیز بدست او است و عالم و توانای مطلق است، ناامید شد. گاهی ناامیدی از خداوند نیست، انسان از توانایی خودش ناامید می شود، نه از خداوند. در این صورت باید توانایی خود را بیافزاید، به خویش اعتماد کند و با توکل به خداوند و توسل به ائمه معصومین(ع) و بالا بردن تحمل در برابر سختی های زندگی و داشتن برنامه و رعایت نظم شاهد موفقیت باشد.
سوال شما کمی ابهام داشت، کمی واضح تر مطرح کنید تا بیشتر در خدمت شما باشیم.
چرا که تنها کافران بى ایمان که از قدرت خدا بى خبرند از رحمتش مایوس مى شوند (إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ).تفسیر نمونه، ج 6، ص: 272
شاعر توس، در شاهنامه می سراید:
چو نومید گردد ز یزدان کسی از و نیک بختی نیاید بسی
ز یزدان نباشد کسی ناامید وگر تیره بینند روز سپید
بریده نباید امید از خدا که تا جاودان او بود پادشاه
زنده داشتن روح امید به پروردگار جهان و پرهیز از ناامیدی، حقیقتی است که فردوسی، مردمان را بدان رهنمون می شود. وی انسان ناامید را نیک بخت نمی داند و آگاهانه سفارش می کند که حتی در تیره ترین دوران روزگار نیز ناامید نشوید. فردوسی در بیان حقیقتی که در این شعر او نهفته است، خود را وام دار این آیه شریف می داند که:
وَ لا تَیأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ. (یوسف: 87)
از رحمت خدا ناامید مباشد؛ که جز کافران، کسی از رحمت او ناامید نیست.
اگر به زندگى گذشته خود توجه کنید همه جا و در همه مراحل لطف و رحمت خداوند را آشکارا مى بینید و توجه به نعمت هاى بى پایان خداوند انسان را شکرگزار خدا مى کند؛ مثلا یکى از نعمت هاى خدا امکان تحصیل در مراکز آموزش عالى است. در سال هزاران نفر در کنکور شرکت مى کنند و عده زیادى از آنان به هر دلیل در این آزمایش ناموفق هستند. استعداد و امکاناتى که خداوند به شما عطا کرده است دلیل موفقیت شما بوده است و لذا عقل سلیم حکم مى کند که انسانى چون شما شکرگزار خدا باشد.
سعدى در دیباچه گلستان چه زیبا گفته است: باران رحمت بى حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بى دریغش همه جا کشیده پرده ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظیفه روزى به خطاى منکر نبرد.
اى کریمى که از خزانه غیب گبر و ترسا وظیفه خور دارى!
دوستان را کجا کنى محروم تو که با دشمنان نظر دارى
انسان همواره باید از گذشته هاى سوء نگران و نسبت به آینده خود نیز بیمناک باشد در عین حال این خوف و اندوه هرگز نباید به گونه اى باشد که انسان را مایوس و ناامید سازد. چه این خود گناهى کبیره و دامى ابلیسى است. خداوندمنان رحمتى بى پایان دارد و از همه بندگان گنهکار خود دعوت نموده است که به او التجا نموده و به سوى رحمتبیکرانش دست نیاز بگشایند و وعده داده است که اگر توبه نموده و دست از زشتى ها بشویند همه گناهان را خواهدبخشید و آنان را مشمول لطف و کرم بى منتهاى خود خواهد کرد. از امام باقر(ع) روایت است: لیس من عبد مومن الاو فى قلبه نوران نور خیفه و نور رجا لو وزن هذا لم یزد على هذا ولو وزن هذا لم یزد على هذا؛ هیچ بنده مومنى نیست جزآنکه در ضمیرش دو نور تابان است: «نور خوف» نسبت به کرده هاى پیشین و فرجام پسین و «نور امید» به فضل و رحمت پروردگار. که اگر هریک با دیگرى سنجیده شود هیچ یک فزونى نخواهد یافت، (وسائل، ج 2، ص 488). بنابراین باید با حفظ حالت التجا و تضرعدائمى در برابر خداوند امید و رجا به عنایات واسعه خداى رحمان و بنده نواز را نیز در دل بالا برید و رجا را همسان دردل جاى دهید. زیرا غلبه خوف موجب یأس و غلبه رجا موجب جرئت بر گناه است ولى تساوى آن دو بهترین عاملبازدارنده از گناه و تشویق کننده به توبه و انجام عمل صالح مى باشد.
نکته دیگر این که اساسا یأس از رحمت خدا ناشى از نقصان معرفت و یقین است. با تقویت این دو انسان هرگزگرفتار یأس و نومیدى نخواهد شد. به قدرت بی نهایت و علم فراگیر الهی بیاندیشید و بدانید که او زنده ترین و هشیارترین وجود هستی است و مانند چیزی که شما در کف دست خود می گذارید و بدان می نگرید، تمام هستی در ید قدرت او است و به تمامی بندگان نظر دارد و از احوال همگان باخبر است و مصلحت ایشان می داند و به حکمت رفتار می کند.
اگر کسی به چنین معرفتی رسید و حضور خداوند را در زندگی خود احساس کرد و به علم و قدرت او ایمان داشت، هرگز ناامید نمی شود. ناامیدی از خداوند قادر متعال از نظر گاه دینی جرم محسوب می شود. چطور ممکن است از کسی که همه چیز بدست او است و عالم و توانای مطلق است، ناامید شد. گاهی ناامیدی از خداوند نیست، انسان از توانایی خودش ناامید می شود، نه از خداوند. در این صورت باید توانایی خود را بیافزاید، به خویش اعتماد کند و با توکل به خداوند و توسل به ائمه معصومین(ع) و بالا بردن تحمل در برابر سختی های زندگی و داشتن برنامه و رعایت نظم شاهد موفقیت باشد.
سوال شما کمی ابهام داشت، کمی واضح تر مطرح کنید تا بیشتر در خدمت شما باشیم.