سندرم سوء جذب

سندرم سوء جذب به تعدادی از اختلالات گفته می شود که در آن روده کوچک نمی تواند مقدار کافی از مواد مغذی و مایعات را از غذایی است که می خورید، جذب کند. نقش اصلی روده کوچک شما جذب مواد مغذی از غذایی است که می خورید از جریان خون است. اما در سندرم سوء جذب، عملکرد مناسب روده کوچک مختل می شود.

مواد مغذی که روده کوچک اغلب در جذب آن مشکل دارد می تواند عناصر مغذی درشت (پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی ها)، ریز مغذی ها (ویتامین ها و مواد معدنی) یا هر دو باشد.1
 

علت سندروم سوء جذب

به صورت طبیعی، بیش‌تر مواد مغذی از طریق دیواره‌ی روده‌ی کوچک و در جریان گوارش مواد غذایی در دستگاه گوارش وارد جریان خون می‌شود. باقی مواد مغذی از طریق روده بزرگ جذب می‌شود. سپس خون مواد مغذی مانند کلسیم و پروتئین را به استخوان‌ها، عضلات و اندام‌های بدن می‌رساند. علاوه بر این مواد اضافی از طریق مدفوع از بدن خارج می‌شود.

چندین بیماری مختلف بر فرایند جذب مواد مغذی اثر می‌گذارند.

عفونت ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها به دیواره‌ی روده آسیب رسانده و به همین دلیل مواد غذایی قابلیت عبور از آن و وارد خون شدن را از دست می‌دهند، در این حالت مواد مغذی از طریق مدفوع از بدن خارج می‌شوند.

برخی دیگر از دلایل سوء جذب عبارتند از:

فیبروز سیستیک و بیماری‌های دیگری که روی لوزالمعده اثر می‌گذارد

عدم تحمل لاکتوز و دیگر مشکلات آنزیمی مرتبط

اختلالات روده‌ای مانند بیماری سلیاک که در آن پروتئین گلوتن موجود در گندم، جو و چاودار سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و باعث می‌شود که این دستگاه به بدن حمله کند.

درک برخی از علت‌های بروز سندروم سوء جذب زمانی آسان‌تر می‌شود که بدانیم این عوامل چگونه روی سیستم گوارشی انسان اثر می‌گذارند

برای مثال، عمل جراحی برداشتن بخشی از روده باعث می‌شود که مساحت کمتری از روده قادر به جذب مواد مغذی باشد. بیماری سلیاک گاهی منجر به ایجاد زخم‌هایی در دستگاه گوارش می‌شود و همین موضوع جذب مواد غذایی درون خون را دشوار می‌کند.2

علائم سندرم سوء جذب

علائم سندرم سوء جذب در هنگام عبور مواد مغذی جذب نشده از دستگاه گوارش ایجاد می شود .

بسیاری از علائم بسته به ماده مغذی یا مواد مغذی خاصی که به درستی جذب نمی شوند، متفاوت هستند. علائم دیگر در نتیجه کمبود آن ماده مغذی و  جذب ضعیف آن است.

اگر قادر به جذب چربی، پروتئین یا برخی از قندها یا ویتامین ها نباشید، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

رنگ روشن یا بوی بد مدفوع که نرم و حجیم ناشی از جذب نادرست چربی ها. در این وضعیت دفع مدفوع به سختی انجام می شود و ممکن است شناور باشد یا به کناره های کاسه توالت بچسبد.

جذب نادرست پروتئین ها. این وضعیت می تواند منجر به خشکی یا ریزش مو یا احتباس مایعات شود. احتباس مایعات به ادم نیز معروف است و به صورت تورم دست و پا بروز می کند.

سوء جذب قندهای خاص. این وضعیت ممکن است منجر به نفخ شکم، گاز یا اسهال انفجاری شود.

سوء جذب ویتامین های خاص. این وضعیت می تواند با علائمی مانند  کم خونی ،سوء تغذیه، فشار خون پایین، کاهش وزن یا تحلیل رفتن عضلات خودش را بروز دهد .

سو ء جذب ممکن است بر اساس سن یا جنسیت بر افراد تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، در زنان می تواند منجر به حذف دوره های قاعدگی و در کودکان منجر به رشد ضعیف شود. وزن یا میزان افزایش وزن آنها ممکن است به طور قابل توجهی کمتر از سایر کودکان در سن و جنس مشابه باشد.

یکی دیگر از علائم سوءجذب در کودکان این است که آنها احتمال دارد از مصرف برخی غذاها خودداری کنند.1
 

تشخیص سندرم سوء جذب

-سابقه بیمار، از جمله استفاده از الکل و معاینه فیزیکی.

-آزمایش خون برای کم خونی و سایر کمبودهای تغذیه ای.

-نمونه مدفوع برای یافتن چربی هضم نشده.

-کشت میکروارگانیسم ساکن روده.

-آزمون تنفسی برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز و یا رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک.

-بیوپسی از بافت روده (ممکن است در طول انجام آندوسکوپی گرفته شود) و بازرسی بصری از قسمت بالای روده کوچک.

-دستگاه گوارش فوقانی و عکس های سری روده کوچک با استفاده از باریم.3

چگونه سوء جذب درمان می شود؟

در برخی موارد تنها درمان لازم جلوگیری از مواد غذایی خاص است که باعث و یا تشدید علائم می شود به عنوان مثال، کسانی که عدم تحمل به لاکتوز شیر دارند باید از مصرف محصولات شیر جلوگیری کنند کسانی که بیماری سلیاک دارند ممکن است با اجتناب از مصرف غذاهای حاوی گلوتن ( یک پروتئین در گندم، چاودار، جو دوسر و جو) درمان می شوند.

زمینه اختلال سوء جذب را باید تشخیص داد و درمان کرد به عنوان مثال، آنتی بیوتیک برای درمان یک عفونت داده می شود.

مکمل غذایی ممکن است تجویز شود مکمل های معمول عبارتند از کلسیم، منیزیم، آهن و ویتامین های A ، D، E و Kهستند.

آنزیم های پانکراس برای اصلاح تولید کافی آنها ممکن است تجویز شود.

کورتیکواستروئیدها ممکن است جذب در برخی موارد بیماری های التهابی را بهبود بخشد.

در بسیاری از موارد یک رژیم با کربوهیدرات بالا و کم چرب توصیه می شود آن ساده ترین راه برای هضم و جذب است.

تست عرق ممکن است انجام شود تا ببینید که آیا فیبروز کیستیک وجود دارد.3
 

عوارض سندروم سوء جذب

این مشکل گوارشی می‌تواند منجر به علائمی مانند نفخ و اسهال شود و یا مهمتر از آن برای بدن مشکلاتی را به وجود آورد. در واقع اگر بدن شما ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نکند ممکن است با عوارضی جدی روبرو شود، مانند:

. افزایش احتمال ابتلا به عفونت

. پوکی استخوان که خطر شکستگی استخوان را افزایش می‌دهد

. کندی رشد و وزن‌گیری در کودکان

. تضعیف سیستم ایمنی بدن: برخی مواد مغذی مانند “ویتامین A” و “روی” برای یک سیستم ایمنی سالم و رشد مناسب بسیار مهم هستند. اگر بدن شما این ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم دیگر را جذب نکند، سلامتی شما به خطر می‌افتد.4
 

مراقبت در خانه و پیشگیری از سندروم سوء جذب

سندروم سوء جذب همیشه قابل پیشگیری نیست، خصوصاً زمانی که فرد به بیماری سلیاک، سیستیک فیبروز و یا دیگر بیماری‌های مزمن مبتلا باشد. بیماری مزمن نوعی از بیماری در حال پیشرفت و مدت دار است که فرد را برای چند ماه یا حتی تا پایان عمر درگیر می کند.

ولی فرد در صورت ابتلا به این بیماری‌ها و برای کنترل شدن بیماری باید نهایت همکاری با پزشک معالج خود را داشته باشد. بیمار با دقت و تنها در صورت نیاز باید داروهای ملین و آنتی بیوتیک مصرف کند.

در صورتی که برای بیمار یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی تجویز شده باشد، در صورت داشتن هر گونه سوالی می‌تواند با پزشک فوق تخصص گوارش، کارشناس تغذیه یا پرستار در میان گذارد.2

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.drdr.ir
3.www.discsurgery.ir
4.www.behdasht.news