جنگ قدرت در کاخ پادشاهی؛ بن سلمان چه سودایی در سر دارد؟

به گزارش خبرآنلاین، «جیمز ام دورسی» از کارشناسان برجسته دانشکده مطالعات بین المللی “راجاراتنام” دانشگاه فناوری “نانیانگ” در مقاله ای برای مدرن دیپلماسی نوشت:

در حالی که ملک سلمان پس از یک هفته بستری شدن در بیمارستان و کولونوسکوپی در خانه است، شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه جانشینی در پادشاهی ممکن است نزدیک باشد.

حدس و گمان به جانشینی احتمالی محدود نمی شود. گزارش‌های رسانه‌ها حاکی از آن است که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا ممکن است ماه آینده برای اولین دیدار با ولیعهد به عربستان سعودی سفر کند.

بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری خود عربستان سعودی را کشوری منفور خواند. او از آن زمان به‌دلیل دخالت ادعایی ولیعهد در قتل جمال خاشقچی روزنامه‌نگار سال ۲۰۱۸ در کنسولگری عربستان در استانبول، عملاً بن سلمان را تحریم کرده است. بن سلمان هرگونه دست داشتن در این قتل را رد کرده است، اما گفته است که مسئولیت قتل را به عنوان حاکم واقعی عربستان سعودی پذیرفته است.

بن سلمان قبل از سفر به ابوظبی منتظر بود تا پدر ۸۶ ساله خود از بیمارستان بازگردد تا درگذشت خالد بن زاید، رئیس جمهور امارات متحده عربی را تسلیت بگوید و به جانشین وی، محمد بن زاید، ولیعهد تبریک بگوید.

بن سلمان از ترکیب هیأت خود برای تأکید بر تسلط خود بر خاندان حاکم عربستان سعودی استفاده کرد. با انجام این کار، او به جامعه جهانی به طور کلی و به ویژه به بایدن پیام می‌داد که هر اتفاقی هم بیفتد، پادشاهی را تحت کنترل دارد. این هیأت متشکل از نمایندگان شاخه های مختلف خاندان آل سعود از جمله شاهزاده عبدالعزیز بن احمد، پسر ارشد شاهزاده احمد بن عبدالعزیز، برادر بازداشتی ملک سلمان بود. با وجود اینکه او هیچ پست رسمی ندارد، نام عبدالعزیز در صدر فهرست رسانه های دولتی عربستان سعودی از نمایندگان همراه با بن سلمان قرار دارد. پدرش احمد، یکی از سه عضو شورای بیعت بود که از انتصاب بن سلمان به عنوان ولیعهد در سال ۲۰۱۷ حمایت نکردند. شورای ۳۴ عضوی که بخش هایی از خاندان آل سعود را تشکیل می دهند، توسط ملک عبدالله در سال ۲۰۰۹ برای تعیین جانشینی تاج و تخت در عربستان سعودی تأسیس شد.

بن سلمان، احمد و شاهزاده محمد بن نایف را بازداشت کرده است، دو مردی که او آنها را رقیب اصلی خود می داند، تا حدی به این دلیل که در بین مقامات آمریکایی محبوبیت دارند.

احمد در سال ۲۰۲۰ بازداشت شد اما هرگز متهم نشد، در حالی که بن نایف متهم به فساد است. احمد در سال ۲۰۱۸ از لندن به پادشاهی بازگشت و در آنجا به تظاهرکنندگان علیه جنگ در یمن گفت که مسئولین، یعنی پادشاه و ولیعهد را مورد خطاب قرار دهند.

ورود عبدالعزیز به هیأت ابوظبی با الگوی بن سلمان مبنی بر انتصاب بستگان جوانتر که از زمان ظهور وی در سال ۲۰۱۵ بازداشت شده بودند، مطابقت دارد. بسیاری از آنها در یک کمپین توده ای ضد فساد دستگیر شدند که اغلب به نظر می رسید به طور پنهانی در تلاش برای تصاحب قدرت از طریق شورای مشورتی بودند.

بن سلمان احتمالاً از اعمال قدرت لذت می برد، زیرا بایدن در فکر سفر زیارتی به ریاض است تا ولیعهد را متقاعد کند که مخالفت خود را با افزایش تولید نفت کنار بگذارد و او را متقاعد کند که ایالات متحده به امنیت منطقه متعهد است.

ولیعهد نه تنها درخواست های ایالات متحده برای کمک به کاهش قیمت نفت و کمک به اروپا در کاهش وابستگی خود به نفت روسیه را به عنوان بخشی از کارزار مجبور کردن مسکو به پایان دادن به تهاجم خود به اوکراین رد کرد، بلکه از پاسخ دادن به تماس تلفنی بایدن نیز خودداری کرد.

بن سلمان یک ماه بعد در پاسخ به این سوال که آیا بایدن ممکن است درباره او دچار فهم اشتباه باشد گفت: «به سادگی، البته من اهمیتی نمی دهم.»

محمد خالد الیحیی پژوهشگر سعودی و سردبیر سایت العربیه انگلیسی معتقد است که عربستان سعودی از آنچه به‌ عنوان برچیدن عمدی نظم بین‌المللی توسط آمریکا می‌داند، ابراز تاسف می‌کند. نظمی که برای بخش اعظمی از یک قرن آن را ایجاد و رهبری کرد. او در ادامه به نقل از یک مقام ارشد سعودی گفت:«یک آمریکای قوی و قابل اعتماد بزرگترین دوستی است که عربستان سعودی می تواند داشته باشد. پس منطقی است که ضعف و سردرگمی ایالات متحده نه تنها برای آمریکا، بلکه برای ما نیز تهدیدی جدی است.»

ایالات متحده نشان داده است که تمرکز خود را از خاورمیانه به آسیا تغییر داده است، حتی اگر از حضور نظامی قابل توجه خود عقب نشینی نکرده باشد. با این وجود، کشورهای خاورمیانه کاهش تعهد ایالات متحده به امنیت خود را به مثابه شکست آمریکا تلقی می کنند؛ در موضوعاتی چون عدم پاسخ قوی به حملات گروه های مورد حمایت ایران علیه اهدافی در عربستان سعودی و امارات و دیگری تلاش های دولت بایدن برای احیای توافق هسته ای ۲۰۱۵ با ایران.

چندین مقام ارشد ایالات متحده، از جمله جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی و بیل برنز، مدیر سیا، سال گذشته در جریان سفرهای خود به عربستان با ولیعهد این کشور دیدار کردند. لوید آستین وزیر دفاع آمریکا نیز به طور جداگانه با ولیعهد تماس گرفت.

در یک مورد، بنا به گزارش ها، بن سلمان پس از اینکه سالیوان موضوع قتل خاشقچی را مطرح کرد، بر سر او فریاد زد. گفته می‌شود که ولیعهد عربستان به این مقام آمریکایی گفته است که هرگز نمی‌خواهد دوباره در این مورد بحث کند و آمریکا می‌تواند درخواست خود برای افزایش تولید نفت عربستان را فراموش کند.

با این حال، اهرم فشار در روابط ایالات متحده و عربستان سعودی به هر دو شکل موجود وجود دارد.

بایدن ممکن است برای شکستن کمر اقتصادی روسیه به نفت عربستان سعودی نیاز داشته باشد. به همین ترتیب، عربستان سعودی، با وجود خرید تسلیحات گسترده از ایالات متحده و اروپا و همچنین تسلیحات از چین که ایالات متحده تمایلی به فروش آنها ندارد، به ایالات متحده به عنوان ضامن امنیت خود نیاز دارد. بن سلمان می داند که جای دیگری برای رفتن ندارد. روسیه خود را از معادله خارج کرده است و چین نه قادر و نه مایل است که به این زودی ها پا به جای ایالات متحده بگذارد.

منتقدان رویکرد بایدن برای تنش زدایی با بن سلمان استدلال می کنند که در نبرد با روسیه و چین بر سر نظم جدید جهانی قرن بیست و یکمی، ایالات متحده باید صحبت های اصولی را انجام دهد و راه اصولی را طی کند.

طبق مقاله ای که ستون نویس معروف واشنگتن پست، یعنی جمال خاشقچی در گذشته نوشته بود «اگر بایدن دوباره با عربستان سعودی تعامل کند، تضاد بین اصول ادعایی ایالات متحده و سیاست ایالات متحده آشکار و غیرقابل انکار خواهد بود.»

311311