چگونه چین و ترکیه جای ایران را در عراق گرفتند؟

فرارو- براساس داده‌های موجود در چهارماهه اول سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته صادرات ایران به عراق افتی ۶/ ۳۶ درصدی در وزن و ۶/ ۳۶‌درصدی در ارزش را تجربه کرده است. واکاوی این آمار نشان‌دهنده این است که ارزش صادرات کالایی ایران به عراق از ۸۱/ ۲‌میلیارد دلار به ۳۹/ ۲‌میلیارد دلار افت کرده است. درمقابل در این دوره ارزش صادرات کالایی ترکیه به عراق از ۰۹/ ۳‌میلیارد دلار به ۷۳/ ۳ میلیارد دلار رشد کرده است. این آمار‌ها نشان می‌دهد، ارزش صادرات ترکیه به عراق افزایش ۲۱‌درصدی داشته و در مقابل ارزش صادرات ایران به این کشور ۱۵‌درصد افت کرده است.

 

۴ دلیل عمده کاهش میزان صادرات به عراق
سید حمید حسینی عضو هیئت مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه در چهارماهه نخست سالجاری بیش از ۳۰ درصد از حجم صادرات ایران به عراق کاهش پیدا کرده است، اظهار داشت: در این مدت بالغ بر ۲.۴ میلیارد دلار ایران به عراق کالا صادر کرده که بیان دیگر در هر ماه ۶۰۰ میلیون دلار صادرات انجام شده، در حالی که این رقم در سال گذشته ماهانه ۷۵۰ میلیون دلار بوده است، در این زمینه شاهد هستیم که ماهانه ۱۵۰ میلیون دلار از صادرات ایران به عراق کم شده است.

وی افزود: این درحالی است که چین ماهانه ۱.۱ میلیارد دلار و ترکیه نیز ۸۰۰ میلیون دلار به عراق صادرات دارند، از سویی در این زمینه ابتدای سالجاری انتظارات بر این منوال بود که میزان صادرات به همسایه غربی بیشتر شود، اما متاسفانه به دلیل مشکلاتی که وجود داشت، این امر محقق نشد، که در این رابطه ۴ عامل مهم را می‌توان دخیل دانست، در وهله اول به دلیل وضعیتی که در داخل وجود داشت، صادرات فراورده‌های نفتی از جمله بنزین و گازوئیل به عراق با کاهش روبرو شد، زیرا مصرف این فراورده‌ها در داخل با افزایش روبرو شد.

حسینی گفت: در وهله دوم نیز شکافی که بین نرخ ارز در بازار آزاد با ارز نیمایی به وجود آمد، صادرکنندگان را با مشکل روبرو کرد، همچنین سیاست‌های بانک مرکزی در قبال بازگشت ارز حاصل از صادرات نیز صادرکنندگان را به دردسر انداخت، زیرا باید ۴۰ درصد از ارز خود را کالا وارد کنند و ۶۰ درصد دیگر را در سامانه ثنا به صورت اسکناس عرضه کرده و یا در سامانه نیما بیاورند و یا اینکه به صورت توافقی با واردکننده معامله کنند، مجموع این مسائل باعث شد که میزان صادرات به صورت کلی و بخصوص در قبال عراق با کاهش مواجه شود.

عضو هیئت مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق درگیری احزاب شیعی در عراق را دلیل سوم در زمینه کاهش میزان صادرات به عراق برشمرد و اضافه کرد: با توجه به درگیری‌های سیاسی در عراق که پیرامون انتخابات این کشور شکل گرفته و نزاع‌هایی که بین گروه‌ها و جریانات سیاسی مختلف این کشور رخ داده، موضع گیری‌هایی علیه ایران صورت گرفته که این موضوع صادرکننده ایرانی را نیز محتاط کرده است.

این عضو اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: از سویی به دلیل اینکه دولت فعلی عراق موقت است، تمامی پروژه‌های عمرانی در این کشور متوقف شده و روند صادرات مصالح ساختمانی از جمله سیمان، میلگرد، آهن و…، به عراق که عمده صادرات ایران به عراق است را عملا متوقف کرده، از سویی در دو ماه ابتدایی سال نیز با توجه به عوارض صادراتی که وزارت صمت بر این کالا‌ها وضع کرد، عملا بازار را به رقبا از جمله چین و ترکیه تقدیم کردند.

حسینی بیان کرد: دلیل چهارم نیز در مورد مواد غذایی و محصولات کشاورزی گاهی ایران به دلیل نیاز داخل به این محصولات محدودیت‌های صادراتی در نظر گرفته می‌شود، در سوی مقابل نیز عراق نیز برخی اوقات محدودیت‌های وارداتی برای محصولات کشاورزی ایران اعمال می‌کند که این موضوع حجم صادرات را کم می‌کند، از سوی دیگر با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در صنایع غذایی که به نوعی یک سوبسید بود، در محصولاتی مانند شیریی، شکلات و ماکارونی که به عراق صادرات صورت می‌گیرد، باعث افزایش هزینه تولید و گران‌تر شدن کالا‌های ایرانی شده، که همین موضوع از میزان صادرات کاسته است، باید زمان بگذرد، تا تولیدکننده ایرانی بتواند خود را با شرایط حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تطبیق دهد.

عضو هیئت مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق همچنین با اشاره به اینکه علیرغم شعار‌های دولت مبنی بر افزایش میزان صادرات و توجه به مراودات اقتصادی با همسایگان، عملا دیپلماسی فعالی در زمینه همکاری با عراق از سوی دولت انجام نشده است، خاطر نشان کرد: طی این یک سالی که از روی کار آمدن دولت می‌گذرد، در حوزه عراق عملا کار خاصی صورت نگرفته و ما شاهد رایزنی دولت برای افزایش میزان صادرات به عراق نبوده ایم، اما در سوی مقابل رقبای ایران در بازار عراق با دیپلماسی اقتصادی قوی توانسته‌اند خلاء حضور ایران در بازار عراق را بخصوص در این چند ماه اخیر پر کنند و این باعث از دست رفتن فرصت‌های صادراتی برای شرکت‌های ایران در بازار عراق شده است.

حسینی تصریح کرد: دولت عراق با توجه به افزایش درآمد‌های نفتی این کشور و برای بهبود شرایط زندگی مردم این کشور میزان واردات خود را افزایش داده، اما متاسفانه در این شرایط، حجم صادرات ایران به این کشور با کاهش روبرو بوده است، از سویی علاوه بر انفعال دولت، اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز کاملا منفعل است، در حالیکه باید انتخابات هیئت مدیره انجام شود، به دلیل مسائلی اتاق ایران و شورای عالی نظارت بر اتاق‌های بازرگانی نیز اقدامی را برای برگزاری انتخابات و فعال شدن اتاق ایران و عراق انجام نمی‌دهند.

وی عنوان کرد: در صورتی که که اگر اعزام هیئت‌های تجاری و برگزاری همایش‌های تجاری و معرفی فرصت‌های تجاری انجام شود، قدر مسلم شرکت‌های تازه‌ای وارد گود شده و با عراق کار خواهند کرد، بنابراین زمانی که صحنه فعال باشد، شرکت‌ها و تجار نیز فعال می‌شوند، اما در حال حاضر شرکت‌های قدیمی به دلایل مختلف کنار کشیده اند، اما در سوی مقابل شرکت جدیدی نیز برای انجام تجارت و صادرات با عراق وارد گود نشده و چنین فضایی طبعا نتیجه اش کاهش میزان صادرات کالا به عراق است، آن هم در شرایطی که طی این مدت میزان واردات این کشور نسبت به گذشته با افزایش روبرو شده است.