فرزندان ونوادگان پسر پیامبر(ص) که به آنها اطلاق ابن‌رسول‌الله داده شده

در این داستان که آیا دو همسر عثمان دختران واقعی پیامبر(ص) از خدیجه(س) بوده‌اند یا فرزندان حضرت خدیجه از شوهری ییگر قبل از ازدواج با پیامبر(ص) بوده و یا دختران هاله خواهر خدیجه بوده‌اند که در خانواده پیامبر(ص) بزرگ شده‌اند اختلاف شدیدی بین مورخین است، چنانچه اشاره می‌کنیم لذا اگر انتساب آنها به پیامبر(ص) ثابت شود بله به آنها ابن رسول‌الله اطلاق می‌شود اما اگر این انتساب ثابت نشود طبعا اطلاق ابن‌رسول‌الله به آنها درست نخواهد بود.
چند نکته قبل از جواب به شما:
1. نسل پیامبر(ص) تنها از جانب فاطمه(س) تا کنون ادامه یافته و از سایر فرزندان ایشان نسلی باقی نمانده است .
2.آنانی که معتقدند پیامبر دختری جز فاطمه(س) نداشته، بیان می­دارند که اگر رقیه و ام کلثوم همسران عثمان، دختران واقعی پیامبر(ص) بودند، عبدالله‌ابن عمر می­بایست او را نیز به عنوان داماد پیامبر(ص) معرفی نماید، در حالی که این کار را ننمود!
3. برخی از دانشمندان شیعه، زینب و رقیه و ام کلثوم را فرزندان واقعی پیامبر(ص) می­دانند و روایاتی هم از امامان معصوم(ع) نقل نموده­اند. به عنوان نمونه به یکی از این روایات اشاره می­نماییم: ابو بصیر از امام صادق(ع) نقل می­نماید که ایشان فرمودند: فرزندان پیامبر(ص) از خدیجه(س) عبارت بودند از قاسم و طاهر که همان عبدالله است و ام کلثوم و رقیه و زینب و فاطمه . علی(ع) با فاطمه(س) ازدواج نموده و ابو العاص بن ربیع که مردی از بنی امیه بود، زینب را به همسری گرفت و عثمان بن عفان با ام کلثوم ازدواج نموده، اما ایشان قبل از اینکه به خانه عثمان برود، رحلت نمود. سپس پیامبر(ص) هنگامی که عازم جنگ بدر بود، دختر دیگر خود رقیه را به همسری عثمان درآورد… [مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، 1404 ه ق، ج 22، ص 152-151 ] ،
اما در تألیفات برخی دیگر از دانشمندان شیعه، به نقل از راویانی از اهل سنت همانند بلاذری، این احتمال مطرح گردیده که زینب و رقیه، ربیبه و بزرگ شده نزد پیامبر(ص) بوده و دختر واقعی ایشان نیستند [ابن شهرآشوب، محمد، مناقب آل ابی طالب، انتشارات علامه، قم، 1379 ه ق، ج 1، ص 162. ] .
4. زید بن حارثه؛ با این که گاهی سهوا او را زید بن محمد نیز می­نامیدند؛ و همه می‌دانند فرزند واقعی پیامبر(ص) نبوده، او را شهیدی بزرگوار می­دانیم که در راه اسلام جان خود را فدا نمود اما مردم او را با ابن رسول‌الله خطاب نکرده‌اند.
بهرحال اگر منظور شما این است که چه تعداد از نوادگان پیامبر اکرم(ص)پسر بوده اند؟ وآیا مردم آنها را ابن‌رسول‌الله خطاب قرار می‌کرده‌اند؟ اینطور جواب می‌دهیم:
همسرانی که پیامبر(ص) از آنها صاحب فرزند شدند:
الف) خدیجه دختر خویلدبن‌اسدبن عبدالعزی‌بن‌قصی اولین همسر پیامبر(ص)بوده وتمامی فرزندان پیامبر(ص) به نقلی بجز ابراهیم ازایشان متولد گشته اند.(1)پسران ام المومنین خدیجه(علیها السلام) عبارتند از:
1 .قاسم که پسر بزرگ پیامبر بوده وبه این دلیل نام او کنیه پیامبر(ابالقاسم) قرار گرفت(2) وی در حالی که فقط 7 روز زنده ماند درمکه وفات یافتند(3)
2.پسری که با نامهای مختلفی مانند (طاهر طیب عبدالله و عبد العزی )درکتب انساب به آن اشاره شده است(4)وی فرزند خدیجه بوده وبعد از نبوت پیامبر به دنیا آمده ودر صغر سن در مکه وفات یافتند(5)
ودختران حضرت خدیجه(س) عبارتند از:
1.زینب که همسر ابی العاص بن ربیع بن عبد العزی بن عبد شمس شد واز ایشان صاحب یک پسر به نام علی و یک دختر به نام امامه شد.(6)
2.رقیه که همسر عثمان بن عفان شد واز وی صاحب پسری به نام عبد الله شد که در سنین خردسالی فوت نمود.(7)
3. ام کلثوم که بعد از فوت رقیه بنت رسول الله همسر عثمان بن عفان شدولی از ایشان صاحب فرزند نشد(8).ناگفته نماند این سه دختر در زمان حیات پیامبر (ص)فوت نمودند.(9)
4. فاطمه(سلام الله علیها)که به همسری علی بن ابی طالب (ع) درآمدواز ایشان صاحب سه پسر به نام حسن بن علی.حسین بن علی.المحسن بن علی.وصاحب دو دختر به نام زینب کبری وام کلثوم علیهم السلام شد(10).
ب) ماریه قبطیه همسر دیگر پیامبر(ص) که هدیه پادشاه اسکندریه(وبه نقلی پادشاه حبشه) به پیامبراکرم(ص)بود وپیامبر از ایشان صاحب فرزند پسری بنام ابراهیم شدکه پس از مدت یک سال وشش ماه ازدنیا رفت ودر بقیع دفن شد(11). باتوجه به این مطالب نوادگان حضرت پیامبر اکرم(ص) عبارتند از:
1).حسن بن علی بن ابیطالب(ع)
2).حسین بن علی بن ابیطالب(ع)
3).محسن بن علی بن ابیطالب(ع)
4).عبدالله بن عثمان بن عفان{پسررقیه بنت رسول الله(ص)}
5).عل بن ابی العاص بن الربیع بن عبد العزی{پسر زینب بنت رسول الله(ص)}
6).زینب بنت علی بن ابیطالب(ع)
7).ام کلثوم بنت علی بن ابیطالب(ع)
8).امامه بنت ابی العاص بن الربیع بن عبد العزی{دختر زینب بنت رسول الله (ص)}
بارجوع به منابع معتبر تاریخ وانساب در می یابیم همان گونه که مردم پسران پیامبر اکرم(ص)مانند ابراهیم(12)وقاسم(13)و…رادر زمان حیاتشان ابن رسول الله خطاب میکردند فرزندان حضرت فاطمه الزهرا(سلام الله علیها)را که از نسل پیامبر اکرم (ص)وتنها بازماندگان از ذریه پاک حضرت رسول(ص) بودند را ابن رسول الله می دانستند وائمه معصومین علیهم السلام اجمعین نیزدر تمامی دوران تاریخ خود رافرزند رسول خدا معرفی مینمودند (14)تا مردم دچار فراموشی تاریخی نگشته و بدانند همیشه از چشمه فیاض معارف الهی پیامبر اکرم(ص)وذریه پاک آن حضرت بهره مند میباشند.
قسمتی از متن برگرفته از مرکز پاسخگویی به سوالات دینی است.
پی‌نوشت:
1.تاریخ پیامبر اسلام.محمد ابراهیم آیتی.انتشارات دانشگاه تهران.تهران. چ چهارم.1366ش. ص71.
2.امتاع الاسماع.مقریزی.دارالکتب العلمیه.بیروت.چ اول. 1420ق.جلد5.ص333.
3.تاریخ تحقیقی اسلام.محمد هادی یوسفی غروی. ترجمه ی حسین علی عربی.مرکز انتشارات موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی(ره).چ چهارم.1383ش.جلد 1.ص285.
4.جمهره انساب العرب.ابن حزم.تحقیق گروهی ازعلماء.دارالکتب العلمیه. بیروت.چ اول.1403ق.ص16.
5.منتهی الآمال.شیخ عباس قمی.مطبوعاتی حسینی.چ هفتم.1375ش.ص133.
6.امتاع الاسماع.همان.جلد5.ص343.
7.همان.جلد5.ص344.
8.همان.جلد5.ص350.
9.جمهره انساب العرب.همان.ص16.
10.همان.ص37.
11.منهی الآمال.همان.ص133.
12.امتاع الاسماع.همان.جلد2.ص36.جلد5.ص337.جلد10.ص60.
13.انساب الاشراف.بلاذری دارالفکر. بیروت.چ اول.1400ق.جلد5.ص31:تاریخ یعقوبی. یعقوبی.دارالصاد.بیروت.بی تا.جلد2.ص32.
14.ر.ک:تاریخ اسلام .ذهبی.دارالکتاب العربی.بیروت.چ دوم.1413ق.جلد5.ص15.:تاریخنامه طبری.بلعمی. تهران.انتشارات البرز.چ سوم.1373ش.جلد4.ص708:شرف النبی.واعظ خرگوشی.تحقیق محمد روشن.تهران.انتشارات بابک.1361ش.ص254.