بدیهی است لازمه نظام مندی جهان هستی «تنوع توانمندی ها» و «تفاوت گونه ها» می باشد تا نیازهای گوناگون تأمین شود و سلسله مراتب برقرار شود و تقسیم مسئولیت ها شکل بگیرد. طبیعی است در گردش نظام هستی هر کدام از کوه و دشت و گیاه وحیوان وانسان به گونه ای نقش دارند و هر کدام از جهت شکل ظاهری و استعدادهای درونی نسبت به یکدیگر قوی تر و یا ضعیف تر همچنین زیباتر و یا زشت تر باشند. بنابراین آنچه از سوی خداوند آفریده شده است جلوه ای از نظام مندی جهان هستی و سلسله مراتب موجودات است و بخش مهمی از تعیین زیبایی ها و زشتی ها بستگی به سلیقه انسان ها دارد. چنان که یک کودک سیاه پوست چه بسا برای یک سفیدپوست زیبا نباشد اما از نگاه مادر کودک زیبا و خوشایند باشد. البته چه بسا گفته شود زیبایی یک صفت واقعی و یک حقیقت ذاتی است، به گونه ای که در میان انسان ها برخی به طور واقعی زیبا هستند و نزد سفید و سیاه دلپسندند و برخی میوه ها شادابی و با طراوت هستند و چشم هر بیننده ای را به سوی خود جلب می کنند در این صورت، آیا بهتر نبود خداوند جهان را به گونه ای می آفرید که همه انسان ها زیبا و همه میوه ها با طراوت و شاداب باشند؟!

در این باره باید گفت شکل گیری زیبایی انسان ها و شادابی میوه ها نتیجه مراقبت ها وعوامل ویژه ژنتیکی و محیطی می باشد، به گونه ای که در مناطق استوایی انسان ها سیاه پوست و در مناطق قطبی انسان ها سرخ پوست می شوند و این از جلوه های «حکمت» و «عدالت» خداوند است که انسان ها با دقت در اسرار آفرینش می توانند راز و رمز زیبایی ها و زشتی ها را به دست آورند و در مسیر فراهم سازی زیبایی ها و زیبا شدن ها و دوری از زشتی ها تلاش کنند. در نتیجه می توان گفت؛ وجود هر «زیبا» و هر «زشتی» نتیجه عوالم مربوط به خود و شرایط ژنتیکی و محیطی می باشد و نمی توان انتظار داشت محصول شرایط نامساعد و شرایط مساعد یکسان باشد و این جلوه «عدالت» خداوند می باشد.

از سوی دیگر هم چنان که زیبایی ها انسان ها را به سوی خود جذب می کنند و تلاش می کنند زیبایی ها را به دست آورند. زشتی ها نیز برای انسان ها عبرت آموز می باشند و موجب نفرت ودوری انسان می شوند و حتی گاهی زشتی ها، تأثیر بیشتری در انگیزه انسان به سوی زیبایی ها می شوند، بنابراین وجود زشتی ها در نظام جهان نیز حکیمانه می باشد.

به عبارت دیگر یکی از آثار زشتی ها، جلوه بیشتر زیبایی هاست. اگر تمام دنیا یک جور بود و همه انسان ها خوب بودند و اگر همه افراد بشر، خصیصه امام علی(ع) و یک انسان سعید و خوب را می داشتند، دیگر آن حضرت و انسان های وارسته دنیا به طور برجسته قابل شناخت نبودند. پس آنچه که ما آن را خوب و سعید و زیبا می نامیم، زیبایی، سعید و خوب بودنش مدیون همین زشتی زشت، بدی بد و شقاوت شقی است.[ نگا: توحید، ص 312؛ عدل الهی، صص 163-165.] اگرچه زیبایی به تنهایی نیز یک واقعیت دلپذیر می باشد، اما در کنار زشت ها و زشتی ها جلوه بیشتر پیدا می کند و این نمونه ای از زیباآفرینی خداوند در نظام آفرینش در نگاه کلان به هستی می باشد.