امروزه علاوه بر کلاس های درس،انواع مشاوره ها از قبیل مشاوره های کسب و کار،مشاوره تحصیلی و درسی،…  را نیز می توان به صورت آنلاین دریافت کرد. اغلب دولت ها هم برای فرهنگ سازی و آموزش مردم به بستر های آنلاین و مجازی رو آورده اند.کمپین های مختلف فرهنگ سازی در زمینه تفکیک زباله،کمپین های راهنمایی و رانندگی و… را می توان نوعی از آموزش مجازی و آنلاین به حساب آورد.در این میان آموزش های درسی و دانشگاهی به علت تعداد مخاطبان،جایگاه ویژه ای دارد.

آموزش مجازی چیست؟

هر گونه آموزشی که به غیر از حضور در کلاس درس باشد،نوعی از آموزش مجازی به حساب می آید.به طور مثال آموزش و فرهنگ سازی بستن کمربند ایمنی که در صدا و سیما اجرا می شود.یا فیلم هایی که در شبکه های اجتماعی توسط افراد یا دولت ها به اشتراک گذاشته می شوند (مثبت یا منفی) به نوعی آموزش مجازی به حساب می آیند.

در کشور ما منظور از آموزش مجازی،یادگیری یک درس،یک نرم افزار،یک فن یا یک تخصص در غیر کلاس درس و دانشگاه را آموزش مجازی می گوییم.به طور مثال در سال های قبل که هنوز فیلم های آموزشی به صورت دی وی دی یا سی دی  یا دانلود از  اینترنت در دسترس همگان نبود، دانشگاه پیام نور  با سبک آموزش مکاتبه ای (ارسال کتاب ها و جزوات) اقدام به آموزش افرادی می کرد که وقت لازم برای حضور در کلاس درس را نداشتند.در سال های اخیر دانشگاه تهران و چند دانشگاه دیگر اقدام به پذیرش مجازی دانشجو در برخی رشته ها کرده اند.در این دانشگاه ها،بستری فراهم شده است که از برخی از اساتید که در دانشگاه های خارج از کشور تدریس می کنند به صورت مجازی استفاده شود.

آموزش آنلاین چیست؟

در ایران مفهوم آموزش آنلاین و مجازی گاها به جای هم استفاده می شود.در آموزش آنلاین،فیلم یا هر مطلب آموزشی به صورت غیر همزمان در اختیار دانشجو قرار می گیرد.دانشجو می تواند آن را در هر زمانی ببیند و سپس برای رفع اشکال یا پرسش به استاد یا T.A خود مراجعه نماید.البته پرسش هم ممکن است به صورت حضوری یا غیر حضوری (ایمیل یا هر پیام دیگری )به استاد ارسال گردد .اما در آموزش آنلاین،آموزش به صورت همزمان انجام می گیرد.به طور مثال استادی در دانشگاه هاروارد مشغول به تدریس است.دانشجویان دیگری می توانند با سیستم آنلاین به کلاس درس متصل شوند و همزمان از تدریس استاد مربوطه استفاده نمایند.

به نظر شما آموزش مجازی (غیر همزمان) بهتر است یا آموزش آنلاین (همزمان)؟

به موارد مختلفی بستگی دارد.اما با توجه به زیر ساخت های ایران،آموزش مجازی بهتر جواب می دهد.در آموزش آنلاین سرعت اینترنت،قطعی برق و موارد دیگری وجود دارد که باعث اختلال در آموزش می شود.همچنین اغلب آموزش های آنلاین بر بستر ادوبی کانکت ایجاد می شود که با تجربه اغتشاشات سال 98 و قطع شدن فراگیر اینترنت،دانش آموزان و دانشجویان که در این بستر آموزش می گرفتند به مشکلات بسیاری برخورد کردند؛ اما در آموزش مجازی،دانشجو یا دانش آموز در هر مکان و زمانی می تواند به دیدن فیلم،شنیدن صوت و … بپردازد.همچنین سوالات خود را مطرح کند و به صورت کاملا شخصی جواب بگیرد.پاسخ گویی به این سوالات را می توان در پیام رسان های داخلی مدیریت کرد که در صورت به وجود آمدن مشکلات اینترنت جهانی،در فضای اینترنت ملی به رفع اشکالات و سوالات خود بپردازند.1

مزایا و معایب آموزش آنلاین کدامند؟

مزیت: افزایش انعطاف پذیری

شاید بزرگ‌ترین مزیت آموزش آنلاین همین انعطاف‌پذیری بیشتر باشد. یعنی می‌توانید از هر جایی که هستید و هر طوری که می‌خواهید درس بخوانید. البته به این معنی نیست که دانشجویان آنلاین کمتر از دانشجویان حضوری درس می‌خوانند. بلکه یعنی انعطاف‌پذیری بیشتری در تعیین محل و نحوه‌ی درس خواندن دارند. این انعطاف‌پذیری همان دلیلی است که باعث می‌شود آموزش آنلاین میان دانشجویان مسن‌تر که تعهدات دیگری مانند شغل یا فرزند دارند، معروف باشد.

عیب: اعتبار

بسیاری از شرکت‌ها و موسسات آموزش عالی آموزش آنلاین را کم‌اعتبار می‌دانند. اگر دو شخص برای شغلی مصاحبه کنند که از هر جهت شبیه هم باشند، به جز این که یکی از آن‌ها حضوری و دیگری آنلاین درس خوانده باشد، در بسیاری از موارد کسی شغل را می‌گیرد که حضوری درس خوانده باشد. البته اگر آموزش مجازی در جامعه رایج‌تر و مقبول‌تر شود، این مشکل نیز تا حد زیادی برطرف می‌شود.

مزیت: دسترسی آسان

تمام چیزی که برای آنلاین درس خواندن نیاز دارید، یک کامپیوتر است که به اینترنت دسترسی داشته باشد. سپس به راحتی تمام ابزاری که برای درس خواندن لازم دارید اعم از ویدئو‌های درسی و تکالیف از طریق ایمیل یا هر نوع سیستم انتقال فایل دیگری برایتان فرستاده می‌شود.

عیب: کمبود ارتباط اجتماعی

یکی از بزرگ‌ترین معایب آنلاین درس خواندن کمبود ارتباط اجتماعی است. این به خصوص برای دانش‌آموزان جوان که باید دوست‌های جدید پیدا کنند و خوش بگذرانند صدق می‌کند. درس و دانشگاه برای شغل و آینده‌تان مهمند، اما فراموش نکنید که ممکن است در دانشگاه دوستانی پیدا کنید که تا پایان عمر برایتان باقی بمانند.

مزیت: به صرفه بودن

آنلاین درس خواندن بسیاری از خرج‌هایی که دانش‌آموزان عادی متحمل می‌شوند را کاهش می‌دهد. هزینه‌های رفت و آمد که هر هفته روی هم جمع می‌شوند، قیمت‌های کافه‌تریا که بعضی اوقات می‌تواند به طرز مضحکی زیاد باشد و پول کتاب‌هایی که هر کدام می‌توانند در هر ترم چندین هزار تومان شما را عقب بیندازند. اما در آموزش آنلاین شاید تنها هزینه، همان شهریه‌ی ترمی باشد.

عیب: دوره‌های آموزشی کمتر

اینترنت هنوز راه زیادی برای پیشرفته‌تر شدن در پیش دارد پس نباید از کوتاهی‌هایی که ممکن است در آموزش آنلاین رخ بدهد، تعجب کنیم و مسلماً علوم تجربی مانند شیمی یا عصب‌شناسی که نیاز به آزمایش عملی دارند، برای آموزش آنلاین مناسب نیستند.2

چطور کلاس آنلاین بهتری انتخاب کنید؟

وقتی به این نتیجه می‌رسید که آموزش آنلاین برای‌تان مناسب است، سنجیدن گزینه‌های مختلفی که در دسترس هستند، اهمیت دارد.

اول اینکه، ببینید برای دست‌یابی به چه چیزی تلاش می‌کنید. آیا می‌خواهید روی افزایش دانش‌تان تمرکز کنید؟ یا اینکه می‌خواهید مهارت عملی خاصی را دنبال کنید؟ آیا حتما باید مربی حضور داشته باشد و یا اینکه آموزش باید به صورت خودگردان باشد؟ اگر دوره‌ای است که مربی آن را هدایت می‌کند، هر چند وقت یک بار مربی باید برای پرسش‌ها و یا کمک‌های فردی در دسترس باشد؟ اگر این دوره خودگردان است، چگونه به شما کمک خواهد شد؟

بعد هم اینکه به قالب جلسه توجه کنید. مواد آموزشی چقدر کیفیت دارند؟ آیا از استفاده‌ی آنها لذت خواهید برد؟ چگونه مواد آموزشی را یاد خواهید گرفت؟ چه تکنولوژی‌ای نیاز خواهید داشت؟ آیا تکالیفی برای انجام دادن خواهیدداشت؟

اگر این دوره هم‌زمان است، چقدر در طول دوره‌ی آموزشی با هم‌کلاسی‌ها تعامل خواهید داشت؟ چگونه با هم‌کلاسی‌ها ارتباط برقرار خواهید کرد؟ اگر دوره غیرهم‌زمان است، چگونه یادگیری‌تان را سازمان‌دهی خواهید کرد؟

و اینکه آیا یاد می‌گیرید تا مهارت‌هایتان را افزایش دهید، یا قرار است مدرک بگیرید؟ اگر دومی است، چقدر فعالیت مورد نیاز است؟ چگونه ارزیابی خواهید شد؟ و چه سودی برای‌تان خواهد داشت؟

پیش‌نیازهای شروع یادگیری مجازی

شما می‌توانید پیش از شروع آموزش‌ آنلاین، چندین کار را انجام دهید تا بیشترین استفاده را از این تجربه ببرید.

نخست، بررسی کنید که کامپیوترتان با پلت‌فرم یادگیری سازگار است یا نه؛ و اینکه آیا می‌توانید همه‌ی برنامه‌ها و نرم‌افزارهایی را که برای این دوره نیاز خواهید داشت اجرا کنید؟ آیا به ابزار جدیدی، مانند وب‌کم یا تبلت نیاز خواهید داشت؟

آموزش آنلاین نیازمند مهارت‌های خودسازمان‌دهی و مدیریت زمان است. قبل از اینکه دوره شروع شود، زمانی را به سازمان‌دهی خودتان اختصاص دهید.

در آخر اینکه، یافتن فضای آرامی برای حضور در هر کلاس امری مهم است. هر چند یادگیری در خانه اغلب راحت‌تر است، اما حواس یادگیرنده به راحتی پرت می‌شود. یاد بگیرید چگونه وقفه‌ها را مدیریت کنید و سعی کنید یادگیری‌تان را در اتاقی پیش ببرید که احتمال حواس پرتی در آن کمتر است.3

پی نوشت:
1.www.ilna.news
2.www.yjc.ir
3.www.chetor.com