اخلاص؛ کلید آرزوها

از ارزش های اخلاقی

سامان بخش امور دنیا که برای زندگی شخصی و اجتماعی بسیار سازنده است اخلاص و بی

رنگی در پیشگاه خداوند تعالی است. ابعاد سازنده و بالنده اخلاص در روایات اهل بیت

بیان شده اما بخشی مهمی از آن تعالیم به طور کلی از اندیشه اخلاقی محققان و

نویسندگان بزرگ اخلاق بیرون مانده و فرهنگ عمومی مسلمین صرفا شناختی تک بعدی و آخرت

نگر از آموزه اخلاص دریافته است.

مفهوم اخلاص «پیراستن

قصد و نیت از تمام آمیزه هاست»[1]

و در مقابل ریا به معنای « منزلت جویی در دل مردم باویژگی نیک و یا آثاری که آن

رانشان می دهد.»[2]

قرار دارد. اما این مفهوم و مصادیق آن را در عبادات خلاصه و آثار آن را به قبولی

اعمال و رسیدن به حکمت و افزایش جزای اخروی بسنده کرده اند. اینها آثار بسیار

ارزنده و گران بهایی است اما اخلاص ثمرات ارزشمند دیگری هم دارد که اگر چه به

اندازه رستگاری ابدی و حکمت معنوی نیست اما نباید نادیده انگاشته شود.

اخلاص در حقیقت ناب

کردن عمل است تا آثار الاهی در آن ظاهر شود و به بهترین صورت نتیجه بخش از کار

برآید. انسانی که فقط برای خداوند عمل می کند و از هر قید و بند دیگری وارسته و

آزاد است می تواند خود را به خوبی بشناسد و مطابق استعداد خویش انتخاب کند و خود را

تحقق بخشد وتوانمندی های منحصر به فرد خویش رامشتاقانه  و بی چشم داشت به همه

ارزانی دارد و از نزدیکترین راه به رضایت شخص و کامیابی دست پیدا کند. اگر در جامعه

همه افراد خالصانه و مشتاقانه و رها از قید و بند های پوچ عمل کنند در زمانی کوتاه

جامعه ای آباد، مستقل، قدرتمند و پر از شادی و نشاط  می یابد. حقیقت اخلاص را

درقالب چند شاخص می توان تبیین نمود.

روشنایی درونی و

قدرت تشخیص

اخلاص انسان را از

عقده های درونی و قیدوبندها خود ساخته یا ساخته و پرداخته جامعه رها می کند؛ به

طوری که دیگر در سدد این نیست دیگران او را تحسین کنند[3]

و یا اینکه مبادا مورد سرزنش آنها قرار گیرد، بنابراین در بند پسند و ناپسند و

خواسته های مردم نبوده براحتی خود را مشاهده می کند و می شناسد. کسی که از همه

بندگی ها و وابستگی های رنج آور و بازدارنده رها شده[4]

و تنها متوجه نور خداوند است ، درون خود را پر از شور وروشنایی دیده و به راحتی و

روشنی را ه زندگی خود را می فهمد و می خواند. و پرده های سیاه و ضخیم وابستگی های

غیره مخلصانه را که مانع دریافت رحمت و هدایت خداوند است، کنار می زند و با زبان

شورو شوقی که از قلبش سر بر می کشد، پیام هدایت پروردگار و طرح موفقیت خود را درک

می کند.

 اخلاص نور خداوند را

به انسان نشان می دهد و با پاک سازی درون علاقه های خالصانه را اشکار ساخته،

استعدادهای نهفته را می نمایاند. به این ترتیب انسان مخلص به سوی بهترین و دوست

داشتنی ترین عمل ها وپاکترین و دلخواه ترین زندگی راهنمایی می شود. «هنگام تحقق

اخلاص بصیرت ها پرنور و تابناک می گردد.»[5]

و هر کس در این روشنایی معنوی خود را شناخته وبه سوی رسالت اسمانی که برای ان

آفریده شده جذب و بر انگیخته می شود. و معنای زندگی خود را می فهمد.

با اخلاص می‌توانی

راه زندگی خود را به روشنی ببینی و زندگی را آن گونه که مناسب توست، بیافرینی. کسی

که با اخلاص زندگی می‌کند تمام زندگی اش خلاقانه است و از دیگران الگو نمی‌گیرد اگر

چه از تجربیات همه بهره می‌برد اما در نهایت خود را در برابر اندیشه ها و تجربه ها

نمی‌بازد و به سرچشمه های حکمت که از درون با آنها مرتبط شده و از جانش می‌جوشد،

زندگی خود را می‌سازد.

عملکرد آسان نیرومند

و اثر بخش

با روشنایی اخلاص و

رهایی از وابستگی ها و فشارهای بیرونی و تسلیم اراده و علاقه دیگران شدن،

استعدادهای وتوانمندی های شخصی به صورت علاقمندی و کشش های انگیزشی روی صحنه دل می

اید زیرا وقتی استعداد فعالیت و حرفه و هنر خاصی در انسان باشد ناخود آگاه

برانگیختگی و شوق به کارهای متناسب با آن استعداد پدید می آید. و با راهنمایی این

جاذبه ها وعلایق شخص در مسیری قرار میگرد که نقشه خداوند برای کامیابی او تعیین

کرده و نوشته شده است.

البته گرایش های

انسان ممکن است منحرف و دروغین باشد در اینجا پایداری علایق یک شناسه دقیق است و

همچنین عدم مخالفت با اراده خداوند که به صورت شریعت درآمده، شرط درستی خواسته ها و

علایق ونیز نشانگر صحیح خواندن طرح کامیابی است که خداوند بر صفحه دل هر کس نگاشته

است. وقتی که شخص اهل اخلاص که با راهنمایی علایق و هیجانات پایدار و نامعارض با

شریعت به کشف استعداد خویش رسیده و در طرح موفقیت و نقشه کامیابی خداوند برای خود

قرار گرفته بااحساس آرامش و رضایت شخصی به رضایت خداوند پی برده و از او سپاسگذاری

می کند. در این صورت عملکرد فرد چون متناسب استعداد اوست بدون تکلف و با شوق و

هیجان انجام می شود. و از این رو آسان و نیرومند است. هر چند که ممکن است برای

دیگران که از چنین استعدادی برخوردار نیستند بسیار دشوار و حتی غیر قابل تحمل باشد

اما او با شور و اشتیاق و به اسانی عمل می کند و نتایج رضایت بخش و تحسین بر انگیزی

به بار می آورد. ومی تواند خلاقیت از خود نشان دهد. و شاید یکی از معانی فرمایش

امیرالمومنین (ع) که فرمودند: با اخلاص اعمال بالا برده می شود.[6]

همین باشد که عملکرد آسان نیرومند و اثر بخش در حقیقت عملکرد در اوج و بالاترین

وضعیت انجام کار است. به این علت پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «نشانه های مخلص چهار چیز

است: قلب او پذیرا، اعضای بدنش تسلیم، خیر او پراکنده و بدی او بازداشته شده است».[7]

قلب پذیرنده یعنی

شوق و هیجانی که موافق با اراده و عمل فرد مخلص است و هنگامی که اعضای بدن تسلیم

اند، عمل به راحتی وآسانی انجام می گیرد. چنین شخصی از رضایت شخصی و خود پذیری

برخوردار است ، مشتاقانه خیر خود را به دیگران تقدیم می کند و چون حرص و حسد و عقده

ها وکینه ها در دل او ریشه ندارند شری به مردم نمی رساند. خود پذیری ورضایت شخصی ،

فرد را با همه پذیرا و مهربان کرده و از آن جهت که جان و وجودش پر از شوق و پویایی

و شادمانی است نمی تواند به آفریدگان خداوند مهربان بدی کند.

کامیابی و پیروزمندی

اخلاص انسان را به

راهی می برد که برای او کشیده شده و پای رفتن در آن راه به او داده شده است. در

حقیقت داشتن اخلاص به هر کس این امکان را می دهد که با تقدیر خود هماهنگ شود و راه

زندگی خویش را پیدا کند و در نتیجه به موفقیت و خوشبختی برسد. از این جهت امام علی

علیه السلام فرمود: من اخلص بلغ الآمال.[8]

کسی که اخلاص ورزد به آرزوها می رسد.

خالصانه عمل کردن

یعنی تقدیم توانایی و نتیجه کارها و بلکه کل زندگی به خداوند. پاسخ چنین هدیه ای به

بخشنده ترین و مهربان ترین و نیرومندترین حقیقت هستی، برترین نتیجه و گواراترین

کامیابی خواهد بود. با این تبیین به روشنی معلوم می شود که« در اخلاص نیت ها،

موفقیت در کارهاست.»[9]

و با رابطه صمیمانه و خالصانه با خداوند درهای پیروزی و خوشبختی گشوده می شود.

هدف از آفرینشی و

زندگی انسان رسیدن به خداوند و پیوستن به حقیقت نامتناهی دانایی و توانایی و نور و

سرور است اما هر کس راه خود را به سوی خداوند دارد بلکه خود را ه ویژه ای به سوی

اوست[10]

که در وجودش نوشته شده است. شخصی که با اخلاص استعدادهای خود را کشف می کند راه خود

را به سوی خداوند یافته ومی تواند در قدرت و علم و نور او محو شده، در رضایت و

شادمانی و آرامش کامل قرار گیرد.[11]

و خیرو برکت را در عالم پیدا کند و به هم نوعان خود تقدیم کند و در لحظه لحظه زندگی

و ذره ذره وجودش شکر گزاری نماید. براستی که هیچ کامیابی برتر از زندگی در نور و

رحمت خداوند با هوشیاری و قدرت و رضایت کامل نیست.

پی نوشت ها: